Przybliżenie praktycznych aspektów wdrażania sztucznej inteligencji w pracy radcy prawnego i rozpoczęcie środowiskowej debaty o odpowiedzialnym korzystaniu z AI w kontekście przepisów prawa, standardów etycznych oraz ochrony interesów klienta to cele ogólnopolskiej konferencji „Biegłość w AI – przyszłość zawodu radcy prawnego”. Wydarzenie zostało zorganizowane 13 maja w Warszawie przez Krajową Izbę Radców Prawnych we współpracy z Microsoft Polska oraz kancelarią prawną Sołtysiński Kawecki & Szlęzak. Podczas konferencji zaprezentowano wspólnie opracowane rekomendacje „AI w pracy radcy prawnego”.
Konferencja to również realizacja punktu 10 „Wytycznych działania samorządu i jego organów na lata 2024–2028”, zgodnie z którym Krajowa Izba Radców Prawnych zobowiązuje się do metodycznego wspierania radców prawnych i aplikantów radcowskich w poznawaniu i praktycznym wykorzystywaniu nowoczesnych narzędzi cyfrowych w codziennej pracy zawodowej. Działanie to wpisuje się także w szerszy kontekst cyfryzacji życia publicznego, potrzeby zapewnienia niezależności zawodu i wzmocnienia pozycji radców jako zawodu zaufania publicznego.
Wydarzenie zgromadziło szerokie grono uczestników – od przedstawicieli instytucji publicznych i władz samorządowych przez radców prawnych i aplikantów po ekspertów z obszaru prawa technologii, etyki zawodowej i innowacji cyfrowych.
Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in.: Beata Sawicka-Felczak – naczelnik Wydziału Adwokatury i Radców Prawnych w Ministerstwie Sprawiedliwości, Michał Jaworski – dyrektor ds. strategii technologicznej w firmie Microsoft, Jarosław Grzywiński – prezes NASK.
AI to już konieczność, a nie wybór
Konferencję oficjalnie otworzyli Prezes KRRP Włodzimierz Chróścik oraz Michał Jaworski, dyrektor ds. strategii technologicznej w firmie Microsoft, wspólnie podkreślając wagę międzyśrodowiskowej współpracy w kontekście transformacji technologicznej zawodu prawnika.
Prezes KRRP Włodzimierz Chróścik w swoim wystąpieniu wskazał, że adaptacja nowoczesnych technologii do zawodu radcy prawnego, w tym sztucznej inteligencji, przestaje być wyborem, a staje się koniecznością wynikającą z potrzeb rynku, oczekiwań klientów i zmian w systemie wymiaru sprawiedliwości. Podkreślił również rolę samorządu zawodowego jako instytucji, która ma nie tylko chronić wartości zawodu, lecz także wspierać członków w nabywaniu kompetencji potrzebnych do efektywnego i bezpiecznego korzystania z narzędzi AI.
– AI nie jest już nowinką technologiczną ani opcjonalnym dodatkiem – staje się nieodłącznym elementem codziennej praktyki prawniczej. Zdajemy sobie sprawę, że korzystanie z narzędzi opartych na AI wiąże się z wieloma pytaniami – o bezpieczeństwo danych, odpowiedzialność zawodową, relację z klientem. Dlatego Krajowa Izba Radców Prawnych podjęła działania, by wspierać nasze środowisko w tej transformacji: nie tylko przez opracowanie zbioru rekomendacji „AI w pracy radcy prawnego”, lecz także organizację takich wydarzeń jak dzisiejsze – powiedział Prezes KRRP Włodzimierz Chróścik.
W dalszej części wystąpienia zaakcentował, że wdrożenie AI musi odbywać się w sposób odpowiedzialny i świadomy. Wskazał, że kluczowe są zachowanie wysokich standardów etyki zawodowej i pełna transparentność wobec klientów.
– AI nie zastąpi radcy prawnego, ale może znacząco wspierać go w codziennej pracy. Każde użycie musi być przemyślane i zgodne z zasadami etyki oraz interesem klienta – podkreślił Prezes KRRP.
Rekomendacje AI
Pierwszym merytorycznym punktem konferencji była prezentacja dr. Jochena Engelhardta, Microsoft head of legal and assistant general counsel for Central and Eastern Europe, Middle East and Africa, pt. „Szanse i zagrożenia sztucznej inteligencji”.
Doktor Engelhardt omówił zarówno ogromny potencjał AI w usprawnieniu pracy prawnika, jak i ryzyka wynikające z jej nieodpowiedzialnego wykorzystania. Zwrócił szczególną uwagę na kwestie etyczne, ochronę danych oraz konieczność zachowania nadzoru człowieka nad działaniami AI. Wskazał również, że wdrażanie AI wymaga nie tylko odpowiednich narzędzi, lecz także zmiany podejścia i otwartości na nowe kompetencje w środowisku prawniczym.
Kulminacyjnym punktem konferencji była obszerna prezentacja oficjalnych rekomendacji KRRP dotyczących korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji w pracy radcy prawnego. Dokument „AI w pracy radcy prawnego” został opracowany we współpracy z Microsoft oraz kancelarią Sołtysiński Kawecki & Szlęzak i jest pierwszym tego rodzaju, kompleksowym przewodnikiem po standardach odpowiedzialnego, bezpiecznego i etycznego wdrażania AI w zawodzie radcy prawnego.
W ramach wydarzenia odbył się panel dyskusyjny, w którym udział wzięli: r. pr. dr Paweł Kowalski – pełnomocnik Prezesa KRRP ds. nowych technologii, r. pr. Aneta Baranowska, r. pr. Agata Szeliga (SK&S) oraz r. pr. Renata Zalewska (Microsoft). Panel moderował r. pr. dr Damian Flisak, który zadbał o płynną i merytoryczną wymianę poglądów.
Podczas dyskusji paneliści zaprezentowali nie tylko strukturę i treść rekomendacji, lecz również omówili ich praktyczne zastosowanie oraz wpływ na wykonywanie zawodu. Zwracali uwagę na istotne dylematy, jakie rodzi korzystanie z AI – od obowiązków informacyjnych wobec klientów przez zgodność z przepisami o ochronie danych po konieczność zachowania tajemnicy zawodowej. Wskazano, że dokument nie narzuca sztywnych schematów, daje natomiast narzędzia do samodzielnej oceny i wdrażania AI w zależności od specyfiki pracy kancelarii.
Dokument KRRP podzielono na kilka bloków tematycznych. Każdy z nich zawiera konkretne wytyczne, pytania pomocnicze oraz sugestie postępowania.
Jednym z kluczowych elementów opublikowanych przez Krajową Radę Radców Prawnych rekomendacji dotyczących korzystania z AI jest odpowiednie przygotowanie do wdrożenia tego typu narzędzi. Zanim radca prawny zacznie wykorzystywać sztuczną inteligencję w praktyce zawodowej, powinien jasno określić cel jej użycia – na przykład przyspieszenie analizy dokumentów, efektywniejsze prowadzenie researchu prawnego czy generowanie wstępnych projektów pism. Taka identyfikacja celów pozwala z kolei na wskazanie obszarów, w których AI przyniesie najwięcej korzyści – najczęściej są to czynności powtarzalne, wymagające przetwarzania dużych ilości danych. Niezwykle istotna jest też ocena wybranego narzędzia, m.in. w zakresie rodzaju przetwarzanych danych, miejsca ich przechowywania (lokalnie lub w chmurze), jakości danych wejściowych i wyjściowych czy stosowanych zabezpieczeń. Wszystkie te informacje są konieczne do weryfikacji zgodności wykorzystywanego rozwiązania z obowiązującymi przepisami, w szczególności z RODO i regulacjami dotyczącymi tajemnicy zawodowej.
Ważnym krokiem jest również ocena dostawcy i towarzyszącej narzędziu dokumentacji technicznej. Radca powinien przeanalizować umowę licencyjną – czy zachowuje prawa do danych, czy te dane mogą być udostępniane podmiotom trzecim oraz czy dostawca zabezpiecza użytkownika przed ewentualnymi roszczeniami z tytułu naruszenia praw autorskich. Warto też przyjrzeć się technicznym aspektom narzędzia: czy działa ono w sposób deterministyczny (czyli przewidywalny), czy raczej generatywny (oparty na modelach statystycznych), jakie są dostępne mechanizmy filtrujące oraz czy radca ma realną możliwość weryfikowania treści tworzonych przez AI.
Jednym z filarów rekomendacji jest bezpieczeństwo i ochrona poufności danych, zwłaszcza w kontekście tajemnicy zawodowej. Radcowie prawni mają obowiązek wdrażania odpowiednich środków technicznych i organizacyjnych, takich jak szyfrowanie, kontrola dostępu czy lokalne przetwarzanie wrażliwych informacji. Niedopuszczalne jest stosowanie narzędzi, które „uczą się” na podstawie danych klienta, jeżeli nie ma na to jego wyraźnej zgody. Zaleca się także prowadzenie dokumentacji działań podejmowanych z użyciem AI oraz systematyczną ocenę ryzyka związanego z jej stosowaniem.
Rekomendacje KRRP odnoszą się również do agentów AI i automatyzacji procesów w kancelarii. Agenci AI to systemy zaprogramowane do wykonywania konkretnych czynności, jak np. obsługa korespondencji czy tworzenie projektów dokumentów. Ich użycie wymaga jednak dokładnego opisania procesu działania, prowadzenia dokumentacji oraz regularnego audytu. Niezbędna jest także kontrola merytoryczna wyników ich pracy – żadne decyzje nie powinny zapadać wyłącznie w oparciu o wynik wygenerowany przez algorytm, bez udziału człowieka.
Szczególne miejsce w rekomendacjach zajmuje kwestia relacji z klientem i obowiązków informacyjnych. W sytuacjach, gdy korzystanie z AI może mieć wpływ na jakość usługi lub bezpieczeństwo danych, radca prawny powinien weryfikować zapisy umowy zawartej z klientem – czy dopuszcza ona użycie AI, czy może wręcz je wyklucza. W bardziej złożonych lub sensytywnych sprawach konieczne może być nie tylko poinformowanie klienta o stosowaniu narzędzi AI, lecz także uzyskanie jego zgody, zwłaszcza gdy: dane osobowe są przetwarzane przez AI, narzędzie służy do prognozowania wyników postępowań bez udziału człowieka bądź klient oczekuje osobistego zaangażowania konkretnego prawnika. Taka informacja może być przekazana w różnej formie – jako zapis umowny, sformalizowane oświadczenie lub element bieżącej komunikacji, np. podczas spotkania.
Na koniec warto podkreślić, że AI wpływa również na model rozliczeń z klientami. W przypadku stawek godzinowych wykorzystanie AI może skrócić czas pracy nad daną sprawą, co działa na korzyść klienta. Przy rozliczeniach ryczałtowych klient może oczekiwać obniżki wynagrodzenia, jeśli praca została wykonana szybciej dzięki automatyzacji. Jednocześnie należy pamiętać, że stosowanie zaawansowanych narzędzi AI wiąże się z kosztami – licencjami, szkoleniami, wdrożeniem systemów.
Jak zaznaczyli uczestnicy panelu, rekomendacje należy traktować jako dokument otwarty, który będzie rozwijany i aktualizowany wraz z postępem technologicznym, zmianami regulacyjnymi oraz kształtującą się praktyką orzeczniczą.
Podczas konferencji szczegółowo omówiono także zagrożenia i ryzyka wynikające z niewłaściwego korzystania z narzędzi AI. W panelu prowadzonym przez radców prawnych Tomasza Zalewskiego oraz dr. Michała Araszkiewicza przedstawione zostały konkretne przypadki, które uwypukliły najczęściej pojawiające się problemy – naruszenie poufności informacji, błędy analityczne oraz zagrożenia wynikające z nieodpowiedniego wdrożenia technologii.
Ważnym punktem wydarzenia była praktyczna sesja dotycząca narzędzia Microsoft 365 Copilot, prowadzona przez Pawła Wróbla, senior technical architect Central Europe w Microsoft. Podczas niej zaprezentowano liczne praktyczne zastosowania tego narzędzia, które mogą znacząco usprawnić codzienną pracę radców prawnych – od analizy dokumentów przez generowanie projektów pism procesowych aż po automatyzację zadań administracyjnych kancelarii.
Krok w kierunku świadomego wykorzystania AI
Konferencja „Biegłość w AI – przyszłość zawodu radcy prawnego” była ważnym krokiem w kierunku świadomego i bezpiecznego wykorzystania AI w praktyce zawodowej.
Jak podkreślił Prezes KRRP Włodzimierz Chróścik, „jesteśmy dopiero na początku drogi związanej z wdrażaniem AI w praktyce prawniczej. Mamy nadzieję, że rekomendacje staną się realnym wsparciem dla całego środowiska i pomogą radcom prawnym bezpiecznie, etycznie i efektywnie korzystać z potencjału nowych technologii”.
Dział Komunikacji
Nagranie z konferencji dostępne jest na platformie szkoleniowej e-KIRP.
Rekomendacje mają ułatwić radcom pełne wykorzystanie potencjału, jaki daje AI – Renata Zalewska, radca prawny i senior commercial attorney w Microsoft Polska
Sztuczna inteligencja budzi ciągle sporo obaw. Słyszymy bardzo często o halucynacjach, nieprawidłowych orzeczeniach czy sporach sądowych związanych z trenowaniem dużych modeli językowych. Jest też spora dysproporcja wiedzy w zakresie AI między radcami. Wielu radców wykonuje zawód indywidualnie lub w niewielkich przedsiębiorstwach czy też w jednostkach samorządu terytorialnego, nie mając łatwego dostępu do specjalistycznej wiedzy o AI. Rekomendacje są bardzo ważne, ponieważ mają przede wszystkim przekazać radcom prawnym, że korzystanie z AI jest możliwe i da się pogodzić z wykonywaniem zawodu. Mają ułatwić radcom pełne wykorzystanie potencjału, jaki daje AI. Nie ograniczają się więc tylko do wytycznych, ale też opisują, czym jest AI i jak można z niej korzystać. Pokazują też jednocześnie istotne kwestie, na które należy zwrócić uwagę, aby takie działanie było zgodne z zasadami etyki i przepisami prawa. Różne badania wskazują, że zawody prawnicze są w grupie najbardziej narażonych na zmiany wywołane przez AI. Rekomendacje mają pomóc radcom przygotować się do zachodzących zmian, niezależnie od tego, w jakiej formie i gdzie wykonują zawód. Rekomendacje są też elastyczne – AI rozwija się bardzo szybko, więc również my zakładamy, że rekomendacje będą ewoluować i będą dostosowywane.
Rekomendacje obalają mity dotyczące AI – Agata Szeliga, radca prawny oraz partner kancelarii SK&S
Rekomendacje są pierwszym tak obszernym dokumentem dotyczącym korzystania z AI przez radców prawnych. Zawierają nie tylko wytyczne, lecz także informacje o podstawowych pojęciach, możliwych zastosowaniach czy podstawowych regulacjach prawnych. Rekomendacje mają ułatwić podjęcie decyzji o skorzystaniu z rozwiązań AI przez radców prawnych przy wykonywaniu zawodu. Oczywiście wskazują one na działania, jakie powinny być podjęte przed rozpoczęciem stosowania, ale „otwierają drzwi” AI. Pozwalają też na obalenie mitów dotyczących AI, np. że jest to zawsze zakazane, że uczy się na naszych danych itp. Wskazują właśnie, jak wybierać rozwiązania AI czy jak ich używać w sposób, który ograniczy te ryzyka i będzie zapewniał zgodność z prawem. Ponadto mamy nadzieję, że rekomendacje ułatwią dyskusję z klientami. Jak z każdą nową technologią mamy tutaj różne podejścia – od otwartości po zakazy. Jest też sporo niejasności, kiedy informować klientów lub kiedy jest konieczna ich zgoda na korzystanie z AI. Rekomendacje mogą dać radcom dodatkowe argumenty, ale też ujednolicić podejście w środowisku. Warto podkreślić, że zbiór zawiera też wskazówki odnośnie do etapu stosowania wybranego rozwiązania AI, w tym nie tylko te wynikające z obowiązku budowania kompetencji w obszarze AI, który wynika z art. 4 Aktu w sprawie AI, lecz także pozwalające na jak najbardziej efektywne wykorzystanie tego narzędzia (np. w połączeniu z posiadanymi już rozwiązaniami) lub wskazujące na sposób postępowania w przypadku incydentów.
