Wszystkie znaki wskazują, że przynajmniej w najbliższych miesiącach pandemia COVID-19 nie będzie stanowiła zagrożenia, co też wiąże się ze zniesieniem stanu epidemii w Polsce. Ostatnie dwa lata to jednak okres intensywnych badań naukowych na całym świecie, które nie tylko przyniosły nam nowe szczepionki, lecz także wiele innych obserwacji z różnych dziedzin naukowych. Ekonomiści również nie próżnowali, w szczególności przyglądając się zmianom naszych zachowań rynkowych.
Tradycyjnie z początkiem roku ekonomiści w ramach ich najważniejszej corocznej konferencji organizowanej przez Amerykańskie Towarzystwo Ekonomiczne spotykają się w jednym z miast w Stanach Zjednoczonych, by omówić najnowsze badania. Tym razem pandemia ponownie wymusiła tryb online, ale, co zrozumiałe, wiele wystąpień było jej poświęconych. Ekonomiści zebrali więc z ostatnich dwóch lat dane i starają się doszukiwać w nich trwałych zmian.
Weźmy na przykład pracę zdalną. José Marío Barrero z Instituto Tecnológico Autónomo de México, Nicholas Bloom z Uniwersytetu Stanforda oraz Steven Davis z Uniwersytetu w Chicago przyjrzeli się jej, prowadząc regularnie badania ankietowe, w których między innymi pytali o stosunek do niej[1]. Z badań wynika, że odsetek wykonywanej w ten sposób pracy zwiększy się z 5% z okresu sprzed pandemii do 20% po niej. Zdaniem naukowców wynika to z pięciu czynników. Po pierwsze rezultaty są lepsze, niż oczekiwano. Po drugie dokonano znaczących inwestycji w kapitał ludzki, aby w ten sposób móc wykonywać pracę zdalną. Po trzecie zmniejszył się negatywny stosunek do niej, a po czwarte ryzyko zarażenia pandemicznego z powodu przebywania w miejscu pracy zostało również zredukowane. Na koniec nastąpił wzrost innowacji technologicznych, które wsparły zdalną pracę, co na stałe zadomowiło się u pracodawców. Co to nam jednak przyniesie? Ponownie w opinii naukowców pracownicy z wyższymi zarobkami będą czerpać największe korzyści z pracy zdalnej. Między innymi zmniejszą się wydatki w głównych centrach miast o co najmniej 5?10% względem tego, co było przed pandemią. A co najciekawsze ? urośnie produktywność o 5% dzięki optymalizacji organizacji pracy, choć nie będzie to tak wprost widoczne, ponieważ w konwencjonalnych badaniach wydajności pracowniczej często nie uwzględnia się oszczędności czasu wynikającego ze zmniejszonej liczby dojazdów do pracy. Do podobnych zdobyczy wydajności dochodzili również inni uczestnicy konferencji, lecz ekonomiści nie wypracowali jednak konsensusu, czy COVID-19 przyniósł solidniejsze podstawy makroekonomiczne, czy też nie. Wedle Janice Eberly z Uniwersytetu Northwestern, Johna Haskela z Bank of England oraz Paula Mizena z Uniwersytetu w Nottingham praca zdalna przyczyniła się do zmniejszenia o połowę negatywnego wpływu pandemii na wzrost gospodarczy[2]. Tradycyjnie sceptyczny co do wpływu pandemii na podstawy makroekonomiczne był Larry Summers z Uniwersytetu Harvarda, który zauważył w swoim wystąpieniu, iż w krótkim terminie banki centralne będą miały trudności z walką z inflacją, a w długim niezmiennie największym wyzwaniem będą zmiany demograficzne na świecie. Wedle mojej wiedzy nie były prowadzone badania ankietowe wśród radców prawnych w zakresie pracy zdalnej czy też umocnienia lub też osłabienia ich pozycji rynkowej. Obserwacje wskazują jednak, że na trwałe w tym zawodzie zagości praca zdalna poza pełnomocnikami, którzy reprezentują klientów w postępowaniach sądowych. Te ostatnie już wkrótce wrócą do tradycyjnej formy. Czy będzie to 1/5 radców prawnych, jak sugerują badania ekonomiczne?
To już czas pokaże.
[1] J. Barrero, N. Bloom, S. Davis, Why Working From Home Will Stick, December 2021 (last revised April 2022), University of Chicago, Becker Friedman Institute for Economics Working Paper No. 2020-174, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3741644 [dostęp: 17 maja 2022 r.].
[2] J. Eberly, J. Haskel, P. Mizen, ?Potential Capital?, Working from Home, and Economic Resilience, 2021, https://www.kellogg.northwestern.edu/faculty/research/researchdetail?guid=68fa596e-73b2-11eb-b427-0242ac160003 [dostęp: 17 maja 2022 r.].
