Ministerstwo Cyfryzacji po konsultacjach z przedstawicielami m.in. samorządu radcowskiego zadecydowało o przesunięciu terminu wejścia w życie obowiązku korzystania z doręczeń elektronicznych z 10 grudnia na 30 grudnia br.1
Na dostosowanie do nowych przepisów nie zostało jednak wiele czasu, a wokół doręczeń elektronicznych i obowiązku założenia przez radców prawnych adresu do doręczeń elektronicznych narosło wiele mitów i niedomówień. Nowe regulacje stanowią wyzwanie dla radców prawnych i niosą ze sobą szereg pułapek, które mogą wpływać na wykonywanie czynności zawodowych. Artykuł niniejszy stanowi próbę wyjaśnienia najważniejszych kwestii wynikających z ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych2.
Słabością procesu informatyzacji organów publicznych jest brak jednolitego systemu komunikacji obsługującego wszystkie sfery działalności zawodowej i prywatnej. Żyjemy w rzeczywistości „silosowej”, w której każdy resort i każdy urząd buduje „swoje” systemy teleinformatyczne, które często nie są ze sobą kompatybilne i które trudno jest zintegrować. Obecnie budowany system doręczeń elektronicznych oparty na powszechnym adresie do doręczeń elektronicznych i powiązanej z nim skrzynce doręczeń elektronicznych stanowi realizację ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych. Minister Cyfryzacji przesunął termin wejścia w życie obowiązku korzystania z doręczeń elektronicznych
z 10 grudnia 2023 r. na 30 grudnia 2023 r.
Dla wykonywania zawodu radcy prawnego konieczna będzie zatem znajomość nie tylko przepisów prawa, lecz także systemów teleinformatycznych umożliwiających lub wymuszających komunikację z sądami powszechnymi i administracyjnymi oraz organami administracyjnymi i podatkowymi. Na radców prawnych nałożony został dodatkowy obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych i używania skrzynki do doręczeń elektronicznych niezbędnych do kontaktów z administracją i organami podatkowymi. W efekcie radca będzie musiał korzystać z różnych systemów do komunikacji: z sądami powszechnymi, sądami administracyjnymi oraz organami administracyjnymi i będzie musiał posiadać co najmniej trzy różne konta inaczej skonstruowane i inaczej obsługiwane.
Komunikacja z sądami powszechnymi odbywa się za pośrednictwem Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych (PISP). Korespondencja ta uregulowana jest w chwili obecnej w art. 15 zzs9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 […], a od dnia 14 marca 2024 r.
będzie realizowana na podstawie art. 1311a k.p.c., który został wprowadzony ustawą z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i innych ustaw. Należy podkreślić, że jest to jednak komunikacja jednokierunkowa, w której sądy doręczają m.in. radcom prawnym pisma sądowe przez ich publikację w portalu, ale już do sądu korespondencja musi zostać złożona drogą tradycyjną przez wniesienie pisma. Ustawodawca nałożył m.in. na radców obowiązek rejestracji konta w portalu i odbierania pism sądowych tam publikowanych. Brak rejestracji i brak zapoznania się z pismem sądowym w zakładce „Moje doręczenia” skutkuje doręczeniem zastępczym, bowiem w przypadku braku zapoznania się pismo uznaje się za doręczone po upływie 14 dni od dnia umieszczeniapisma w portalu. Niestety brak możliwości elektronicznego wniesienia pisma do sądu powszechnego ugruntował Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 marca 2023 r. (III CZP 427/22), w którym stwierdził, że „skuteczne wniesienie pisma procesowego do sądu musi nastąpić w tradycyjnej (materialnej) formie pisemnej oraz powinno zawierać możliwy do odczytania bez użycia urządzeń tekst. Pismo procesowe złożone w postaci elektronicznej nie wywołuje skutków prawnych, które ustawa wiąże ze złożeniem pisma procesowego, przy czym nie chodzi o brak formalny pisma, lecz o jego pierwotny, nieusuwalny brak skuteczności spowodowany użyciem nieautoryzowanej techniki”.
Komunikacja z sądami administracyjnymi oparta jest na innym mechanizmie. W tym wypadku doręczanie następuje na elektroniczną skrzynkę podawczą. Można zatem do sądu administracyjnego doręczać pisma papierowo lub na jego skrzynkę podawczą, sąd administracyjny zaś w przypadku pełnomocników doręcza pisma na wskazany adres elektroniczny do doręczeń, którym najczęściej jest konto na ePUAP. Przed sądem administracyjnym pełnomocnik może w dalszym ciągu wybrać tradycyjną – papierową – drogę komunikacji albo drogę elektroniczną przez elektroniczną skrzynkę podawczą. System komunikacji z sądami administracyjnymi po 30 grudnia 2023 r. będzie niestety bardziej skomplikowany poprzez brak jednoznacznych regulacji ustawowych. Ponieważ pierwsze pismo procesowe, skarga na organ administracji publicznej lub organ podatkowy musi być wniesiona za pośrednictwem organu, na który skarga jest składana, to wniesienie skargi może nastąpić za pośrednictwem elektronicznej skrzynki podawczej organu. Zatem organy administracji publicznej i organy podatkowe po 30 grudnia 2023 r. będą musiały przyjmować korespondencję w dwóch trybach, tj. wysłaną z adresu do doręczeń elektronicznych z uwagi na ustawę o doręczeniach elektronicznych, lecz jeżeli skarga ma zostać przekazana do sądu administracyjnego, to jej wniesienie może odbywać się także za pośrednictwem dotychczasowej elektronicznej skrzynki podawczej.
W tym miejscu pojawia się pytanie, czy w związku z uruchomieniem 30 grudnia 2023 r. doręczeń elektronicznych wyłączony zostanie ePUAP. Otóż nie, bo zgodnie z komunikatem Ministra Cyfryzacji dotyczącym prawnych aspektów związanych z funkcjonowaniem platformy ePUAP od 30 grudnia 2023 r. e-PUAP nadal będzie funkcjonował, jednak doręczenie za jego pośrednictwem pozbawione będzie możliwości zastosowania fikcji doręczenia. Po 30 grudnia doręczenie przez ePUAP będzie zatem skuteczne jedynie w przypadku odbioru przez adresata korespondencji. Ze względu na uchylenie przepisu o fikcji doręczenia przez ePUAP w przypadku braku odbioru przez adresata organ musi podjąć ponowną próbę doręczenia albo za pośrednictwem systemu e-Doręczeń (usługa hybrydowa), albo przez wysłanie papierowej przesyłki poleconej.
Adres do doręczeń elektronicznych (ADE)
Od 30 grudnia 2023 r. przedstawiciele zawodów zaufania publicznego, w tym i radcowie prawni, będą zobowiązani do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych (ADE). Zobowiązani będą też do prowadzenia korespondencji z organami administracji i organami podatkowymi za pośrednictwem skrzynki do doręczeń elektronicznych. Obowiązek założenia ADE i uruchomienia skrzynki wynika z art. 9 ustawy o doręczeniach elektronicznych (UDE), jak również z art. 2210 ustawy o radcach prawnych, zgodnie z którym „radca prawny wykonujący zawód jest obowiązany posiadać adres do doręczeń elektronicznych, o którym mowa w art. 2 pkt 1 ustawy o doręczeniach elektronicznych, wpisany do bazy adresów elektronicznych, o której mowa w art. 25 tej ustawy”.
Ustawodawca, nakładając na radców prawnych obowiązek założenia ADE, nie określił jednak skutków zaniechania tego obowiązku w postępowaniu administracyjnym. A skutek zaniechania jest taki, że jeżeli radca prawny nie założy ADE i nie uruchomi skrzynki do doręczeń, to urząd nie będzie miał faktycznej możliwości doręczenia elektronicznego i będzie musiał przesłać korespondencję za pomocą publicznej usługi hybrydowej (PUH) lub listem poleconym. Oczywiście radca prawny naraża się na zarzut braku spełnienia obowiązku nałożonego ustawą, co może skończyć się zarzutami dyscyplinarnymi, ale w relacjach z administracją negatywnych skutków procesowych nie poniesie. Organ administracyjny nie będzie miał możliwości doręczenia elektronicznego (bo nie ma adresu, na który można wysłać korespondencję), nie będzie mógł więc zastosować fikcji doręczenia. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że założenie adresu do doręczeń elektronicznych i zarejestrowanie go w Bazie Adresów Elektronicznych (BAE) skutkuje obligatoryjnym doręczaniem przez organ administracyjny korespondencji na ADE radcy prawnego. Brak odbioru korespondencji ze skrzynki do odbioru korespondencji po upływie 14 dni od umieszczenia w niej przesyłki skutkować będzie fikcją doręczenia.
Adres do doręczeń elektronicznych (ADE) daje możliwość przesłania rejestrowanej korespondencji elektronicznej (odpowiednik listu poleconego ze zwrotnym poświadczeniem odbioru) oraz jednoznacznie identyfikuje nadawcę i adresata korespondencji. ADE nadawany jest przez Ministra Cyfryzacji i przypisany do publicznej albo kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Po uzyskaniu ADE radca prawny uzyskuje także skrzynkę do doręczeń elektronicznych. Adres wpisywany jest do rejestru państwowego, tzw. Bazy Adresów Elektronicznych (BAE). Adres do doręczeń elektronicznych można uzyskać na podstawie: wypełnionego wniosku o założenie adresu do e-Doręczeń lub automatycznie, poprzez wpis lub aktualizację danych w rejestrach państwowych: Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS).
Aby utworzyć ADE i aktywować skrzynkę do doręczeń elektronicznych, należy wypełnić formularz elektroniczny na stronie https://edoreczenia.gov.pl. Złożenie wniosku o utworzenie adresu i skrzynki do doręczeń elektronicznych wymaga posiadania: potwierdzonego konta Profilu Zaufanego (instrukcja do założenia Profilu Zaufanego znajduje się na stronie https://pz.gov.pl) lub założonego konta w systemie ePUAP (instrukcja do założenia konta na ePUAP znajduje się na stronie https://epuap.gov.pl). Adres nie jest przydzielany automatycznie, wniosek wymaga akceptacji przez pracownika Centrum Obsługi Informatycznej.
Należy podkreślić, że adres do doręczeń elektronicznych to nie jest adres mailowy wskazywany przy rejestracji ani inny adres mailowy w potocznym rozumieniu. Na adres mailowy wskazany przy rejestracji będą natomiast przesyłane zawiadomienia o umieszczeniu w skrzynce odbiorczej korespondencji przesyłanej do adresata. ADE jest ciągiem znaków przeznaczonym do realizacji usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Przykładowy ADE: AE:PL-12345-67890-ABCDE-12.
Adres ma następujące cechy:
l zapewnia możliwość jednoznacznej identyfikacji właściciela przez cały czas korzystania z ADE;
l nie przechodzi pomiędzy właścicielami – raz przyznany ADE nie może mieć innego właściciela;
l w przypadku rezygnacji i zamknięcia ADE nie można będzie więcej skorzystać z tego konkretnego ciągu znaków.
Można założyć różne adresy do celów prywatnych, służbowych i zawodowych. Adres do celów prywatnych jest aktualny przez trzy lata, wpis adresu jest przedłużony na okres kolejnych trzech lat, jeżeli podmiot złoży oświadczenie woli o jego przedłużeniu. W przypadku adresu służbowego i zawodowego radcy prawnego adres nadawany jest bezterminowo. Minister cyfryzacji wykreśla służbowy lub zawodowy adres do doręczeń elektronicznych z bazy adresów elektronicznych, w drodze decyzji administracyjnej, w przypadku otrzymania wniosku o wykreślenie od dziekana rady okręgowej izby radców prawnych.
Skutek rejestracji adresu do doręczeń elektronicznych (ADE) w bazie adresów elektronicznych (BAE)
Skutkiem rejestracji ADE w BAE jest obowiązek doręczania przez organ administracji w postępowaniu administracyjnym korespondencji w formie elektronicznej na elektroniczną skrzynkę odbiorczą, niezależnie od tego, czy postępowanie zostało zainicjowane w formie papierowej, czy w formie elektronicznej. Doręczenie na skrzynkę elektroniczną następuje niezależnie od woli adresata, a nawet w razie jego wyraźnego sprzeciwu. Nie jest konieczne uzyskanie przez organ zgody do tej formy korespondencji, oświadczenia lub wykonanie przez adresata konkretnej czynności (np. złożenie pisma drogą elektroniczną). Sama rejestracja ADE jest wyrażeniem zgody na tę formę doręczenia elektronicznego (art. 7 UDE). Nie ma również wpływu na dokonanie doręczenia elektronicznego sposób wniesienia korespondencji do podmiotu publicznego (drogą tradycyjną, np. przesyłką listowną, lub drogą elektroniczną, np. z wykorzystaniem publicznej albo kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego powiązanej z innym adresem do doręczeń elektronicznych niż ten wpisany w BAE). Nie ma znaczenia także postać jej utrwalenia (papierowa albo elektroniczna).
Skutkiem braku rejestracji adresu elektronicznego jest natomiast praktyczny brak możliwości otrzymywania korespondencji w formie elektronicznej od organu publicznego. Organ ten inaczej niż w przypadku Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych nie może doręczyć korespondencji w drodze doręczenia elektronicznego, bo brak będzie adresu, na jaki doręczenie to może zostać wykonane.
ADE po jego założeniu wpisywany jest do Bazy Adresów Elektronicznych (BAE). Rejestr ten prowadzony jest przez Ministra Cyfryzacji i jest udostępniany organom publicznym i podmiotom świadczącym usługę kwalifikowanego doręczenia elektronicznego. BAE zawiera adresy wszystkich podmiotów publicznych, a także zarejestrowane adresy innych podmiotów, do których podmioty publiczne są zobowiązane przekazywać korespondencję za pomocą rejestrowanego doręczenia elektronicznego.
W przypadku radców prawnych do bazy adresów elektronicznych można wpisać odrębne adresy do doręczeń elektronicznych. Ustawa rozróżnia adresy do doręczeń elektronicznych: biznesowe (gospodarcze), zawodowe (służbowe) oraz osobiste (prywatne), w zależności od tego, do jakich celów będą wykorzystywane. Oznacza to, że radca prawny może mieć w bazie dwa (lub więcej) adresy do doręczeń elektronicznych, pod warunkiem wyraźnego rozróżnienia, który z nich należy traktować jako związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, wykonywaniem zawodu albo wykonywaniem czynności służbowych. Adres zawodowy (służbowy) powinien być wykorzystywany tylko do spraw mieszczących się w granicach aktywności zawodowej radcy prawnego. To natomiast generuje obowiązek posiadania drugiego adresu do doręczeń elektronicznych, jeżeli radca prawny będzie chciał również prowadzić swoje prywatne sprawy administracyjne w drodze elektronicznej.
Sposoby doręczeń elektronicznych z wykorzystaniem adresu do doręczeń elektronicznych i elektronicznej skrzynki
do doręczeń
Organy publiczne będą dokonywały doręczeń elektronicznych za pośrednictwem Publicznej Usługi Doręczenia Elektronicznego (PURDE) lub Publicznej Usługi Hybrydowej (PUH). Doręczenia elektroniczne z wykorzystaniem adresu doręczeń elektronicznych są dokonywane pomiędzy podmiotami publicznymi, chyba że charakter przesyłki na to nie pozwoli.
W relacjach podmiot publiczny–podmiot niepubliczny (radca prawny) wpisany obligatoryjnie lub fakultatywnie do bazy adresów elektronicznych, e-Doręczenia będą domyślną formą komunikacji, chyba że charakter przesyłki na to nie pozwoli. W relacjach podmiot publiczny–podmiot niepubliczny (radca prawny) nieposiadający adresu do doręczeń elektronicznych, e-przesyłka będzie przekazywana do operatora wyznaczonego (Poczta Polska), który dokona automatycznej konwersji (wydruku) i doręczy przesyłkę jako listowną, tzw. przesyłka hybrydowa (PUH).
Skrzynka do doręczeń elektronicznych
Jest to narzędzie umożliwiające wysyłanie, odbieranie korespondencji elektronicznej i przechowywanie danych, w ramach publicznej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego (PURDE), a także w ramach publicznej usługi hybrydowej (PUH). Za pośrednictwem skrzynki do doręczeń odbywa się wymiana korespondencji elektronicznej otrzymywanej od organów publicznych i wysyłanych organom publicznym. Po założeniu adresu niezbędna jest aktywacja skrzynki. Obligatoryjność tworzenia oraz utrzymywania skrzynek doręczeń powiązana jest wyłącznie z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Skrzynka do doręczeń elektronicznych dostępna jest pod adresem: https://edoreczenia.gov.pl. Strona umożliwia korzystanie ze skrzynki oraz z ePUAP. Można także otwierać na niej dodatkowe skrzynki służbowe czy zawodowe. Radca prawny może korzystać z kilku odrębnych skrzynek, w tym prywatnej, zawodowej czy służbowej. Każdej z tych skrzynek przyporządkowany będzie inny ADE.
Gwarantowana pojemność skrzynek doręczeń wynosi:
30 GB dla podmiotów publicznych i 3 GB dla podmiotów niepublicznych. Operator wyznaczony monitoruje na bieżąco stopień zapełnienia każdej skrzynki doręczeń. Po zapełnieniu 90% gwarantowanej pojemności skrzynki doręczeń operator jednorazowo informuje podmiot o skutkach zapełnienia skrzynki doręczeń. Po zapełnieniu 98% gwarantowanej pojemności skrzynki doręczeń operator wyznaczony umożliwia użytkownikowi jedynie odczytywanie i usuwanie korespondencji. W tym przypadku użytkownik traci możliwość pobierania na skrzynkę, wysyłania oraz tworzenia nowej korespondencji. W przypadku zapełnienia przekraczającego 98% gwarantowanej pojemności skrzynki doręczeń przy każdym zalogowaniu operator wyznaczony informuje użytkownika o konieczności usunięcia korespondencji. W przypadku zapełnienia skrzynki w 98% korespondencja nie może być doręczona, jednak jej wysłanie w ramach usługi PURDE powodować będzie fikcję doręczenia po 14 dniach od jej nadania. Brak wolnej przestrzeni w skrzynce obciąża adresata.
Publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego (PURDE)
Jest to usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego świadczona przez operatora wyznaczonego (Pocztę Polską). Zapewnia ona identyfikację nadawcy i odbiorcy, a także dowody z doręczenia elektronicznego, które są oznaczone kwalifikowanym elektronicznym znacznikiem czasu. Obrazowo ujmując, jest to elektroniczna przesyłka polecona ze zwrotnym poświadczeniem odbioru. Publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego powinna być świadczona przy zapewnieniu: identyfikacji nadawcy przed wysłaniem danych, identyfikacji adresata przed dostarczeniem danych, zabezpieczenia wysłania i otrzymania danych zaawansowaną pieczęcią elektroniczną w sposób wykluczający możliwość niewykrywalnej zmiany danych, wskazania nadawcy i adresatowi każdej zmiany danych niezbędnej do celów wysłania lub otrzymania danych oraz wskazania, za pomocą kwalifikowanego elektronicznego znacznika, czasu, daty i czasu wysłania, otrzymania i wszelkiej zmiany danych.
Z przesłaniem korespondencji na elektroniczną skrzynkę do doręczeń podmiotowi posiadającemu ADE wiąże się możliwość dokonania doręczenia zastępczego w przypadku nieodebrania korespondencji. Korespondencję przesłaną na ADE zarejestrowany w BAE uważa się za doręczoną w chwili zalogowania się na skrzynkę do doręczeń (inaczej niż jest to w przypadku doręczenia na Portal Informacyjny Sądów Powszechnych, gdzie datą doręczenia jest odebranie pisma sądowego w zakładce „Moje doręczenia”, a nie samo zalogowanie się do portalu). Nadawcy przesyłany jest dowód doręczenia wystawiany po: odebraniu korespondencji przekazanej na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu niepublicznego; po wpłynięciu korespondencji na adres do doręczeń elektronicznych podmiotu publicznego lub po upływie 14 dni od dnia wpłynięcia korespondencji przesłanej przez podmiot publiczny na ADE podmiotu niepublicznego (radcy prawnego), jeżeli adresat nie odebrał go przed upływem tego terminu. Korespondencja w ramach usługi PURDE jest bezpłatna od obywateli, radców prawnych i firm do podmiotów publicznych oraz pomiędzy podmiotami publicznymi. Podmioty publiczne będą płacić za wysyłkę dokumentów do radców prawnych, obywateli, firm i innych instytucji niepublicznych.
Publiczna Usługa Hybrydowa (PUH)
Jest to usługa pocztowa, o której mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe. Usługa ta świadczona przez operatora wyznaczonego (Pocztę Polską) polega na przesyłaniu przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej. Jeżeli odbiorca nie ma adresu ADE, to organ publiczny wyśle dokumenty elektronicznie, które zostaną wydrukowane i doręczone odbiorcy przez operatora wyznaczonego (Pocztę Polskę) w formie pisemnej. Usługa hybrydowa jest usługą elektroniczno-papierową (łączoną), która daje takie samo bezpieczeństwo jak elektroniczna, bowiem: zapewnia tajemnicę korespondencji (jest ona drukowana i kopertowana automatycznie), potwierdza tożsamość nadawcy, daje wiarygodną informację o tym, jak i komu doręczono przesyłkę. Z PUH będą mogły korzystać tylko podmioty publiczne. Radca prawny nie może przesłać przesyłki w tej postaci ani podmiotowi publicznemu, ani podmiotowi prywatnemu.
Kwalifikowana usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego (KURDE)
Jest to komercyjna usługa kwalifikowanych e-Doręczeń. Może ją świadczyć kwalifikowany dostawca usług wpisany do rejestru dostawców usług zaufania, który uzyskał takie uprawnienia (nie tylko Poczta Polska) i na tej podstawie będzie mógł świadczyć komercyjną usługę rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Korzystanie z tej usługi umożliwi korespondencję: do i od podmiotów publicznych (jak publiczna usługa PURDE), a dodatkowo umożliwi korespondencję elektroniczną między podmiotami niepublicznymi (w tym między radcami prawnymi, firmami i obywatelami). Dostawca kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego umożliwia wysyłanie i odbieranie korespondencji na adres lub z adresu do doręczeń elektronicznych, wpisanego do bazy adresów elektronicznych, wystawia dowody wysłania i dowody otrzymania. Dostawcami tej usługi jest zarówno Poczta Polska, jak też szereg podmiotów komercyjnych, m.in. WPWP, Asseco, Autenti, Comarch. Podmioty te zapewniają także integrację systemów EZD z usługą e-Doręczeń. Usługa ta będzie odpłatna za każde doręczenie z tych systemów.
Podsumowanie
Do 30 grudnia br. radcowie prawni i inne osoby wykonujące zawody zaufania publicznego mają obowiązek założenia adresu do doręczeń elektronicznych oraz aktywacji skrzynki do doręczeń elektronicznych. Od chwili zarejestrowania adresu w bazie adresów elektronicznych korespondencja z organów publicznych przekazywana będzie radcy prawnemu w formie elektronicznej z użyciem Powszechnej Usługi Doręczenia Elektronicznego. W przypadku braku założenia adresu organ publiczny będzie doręczał korespondencję z użyciem Powszechnej Usługi Hybrydowej polegającej na przesłaniu Poczcie Polskiej dokumentacji w postaci elektronicznej, jej wydruku przez pocztę i przesłania adresatowi korespondencji w formie listu. Radca prawny, wysyłając korespondencję do organu publicznego, będzie mógł korzystać z Powszechnej Usługi Doręczenia Elektronicznego. W przypadku konieczności doręczenia innemu podmiotowi niż publiczny radca prawny będzie mógł korzystać z kwalifikowanej usługi rejestrowanego doręczenia elektronicznego, świadczonej odpłatnie przez podmioty komercyjne.
