Z okazji przypadającego 18 października Międzynarodowego Dnia Mediacji pierwsza z październikowych debat ?Przy kawie. Rozmowy radców prawnych? dotyczyła właśnie tego sposobu rozwiązywania sporów.
Gospodarz debat, Prezes KRRP Maciej Bobrowicz, gościł tym razem mec. Małgorzatę Miszkin-Wojciechowską, dyrektor Centrum Arbitrażu i Mediacji przy Konfederacji Lewiatan, mec. Romana Rewalda, prezesa Centrum Mediacji, działającego przy Konfederacji Lewiatan, oraz Anetę Jakubiak-Mirończuk, zastępcę dyrektora Departamentu Strategii i Funduszy Europejskich Ministerstwa Sprawiedliwości.
Międzynarodowy Dzień Mediacji służy przypomnieniu, jak wiele sporów można rozwiązać bez konieczności rozpoczynania sprawy sądowej. Tym bardziej cieszy fakt, że w Polsce mediacja jest coraz popularniejsza. Na początku debaty Maciej Bobrowicz wskazał, iż celem prawnika powinno być rozpoznanie potrzeb klienta, także tych nieujawnionych, a według mec. Romana Rewalda prawnik ma znacznie szersze zadania niż tylko rozwiązanie konfliktu. ? My walczymy o to, żeby prawnicy byli dopuszczani do współdecydowania w ważnych gospodarczo kwestiach ? podkreślał.
Uczestnicy debaty nawiązali podczas rozmowy także do dokumentu przygotowanego przez Europejską Komisję na rzecz Skutecznego Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) pt. ?Zestaw narzędzi do doskonalenia mediacji zapewniający wdrożenie wytycznych CEPEJ w sprawie mediacji?. Głównym celem poradnika jest podniesienie świadomości prawników w zakresie mediacji oraz sprecyzowanie istniejących wyzwań i możliwości zawodowych, wynikających z mediacji, a także przedstawienie korzyści dla klientów.
Uczestnicy debaty zgodzili się z wnioskiem z poradnika, iż bardzo ważny jest aktywny udział prawników w alternatywnych procedurach rozstrzygania sporów, takich jak mediacja, co znajduje swoje odzwierciedlenie w różnych kodeksach postępowania.
Czym jest mediacja?
Jest to dobrowolny, niewiążący i poufny proces rozwiązywania sporu, w którym neutralna/-ne i niezależna/-ne osoba/-by ułatwia/-ją stronom komunikację, aby pomóc im przezwyciężyć trudności i osiągnąć porozumienie. Można ją stosować w sprawach cywilnych, rodzinnych, administracyjnych i karnych. Z kolei termin ?mediator? oznacza osobę wyznaczoną przez sąd lub jakikolwiek inny organ oraz/lub wybraną wspólnie przez strony sporu, by pomogła takim stronom w osiągnięciu wzajemnie akceptowanego porozumienia, w celu rozstrzygnięcia sporu.
Mediacja jest bardzo praktyczną i elastyczną metodą rozwiązywania sporów. W niektórych przypadkach może być ona szybsza, efektywniejsza i tańsza niż rozstrzygnięcie sporu na drodze sądowej. Ze względu na swój specyficzny charakter techniki mediacyjne mogą prowadzić do bardzo wartościowych sposobów rozwiązania konfliktu, często niedostępnych w postępowaniu sądowym. Sąd, który podlega proceduralnym ograniczeniom, może nie być w stanie wypracować bardziej twórczych lub skomplikowanych rozwiązań.
Ograniczenia te są potęgowane przez fakt, że w postępowaniu sądowym strony występują w charakterze przeciwników, więc komunikacja pomiędzy nimi na ogół jest ograniczona, co utrudnia i hamuje współpracę. W żadnym wypadku nie należy jednak tego faktu traktować jako krytyki sądów lub systemu sądowego, ale jako konsekwencje przyjętej metodologii oraz procedury. W kilku dokumentach Rada Europy oraz Europejska Komisja na rzecz Skutecznego Wymiaru Sprawiedliwości (CEPEJ) uznały, że działania zachęcające do korzystania z mediacji mogą ułatwić dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Mediacja powinna być postrzegana jako kolejny filar wymiaru sprawiedliwości wspierający system sądowy. Jest to również kwestia adekwatności i skuteczności ? system sądowy powinien się zajmować sprawami wymagającymi wydania orzeczenia, są jednak sytuacje, w których inne techniki rozstrzygania sporów byłyby bardziej odpowiednie. W mediacji prowadzonej ze wsparciem prawnika strony uczestniczą w sesjach mediacyjnych razem ze swoim prawnikiem, który przekazuje im informacje i doradza podczas całego procesu. Jednym z aspektów procesu mediacji, który sprawia, że jest on tak skuteczny, jest to, że spierające się strony mają możliwość bezpośredniej rozmowy ze sobą oraz bycia wzajemnie wysłuchanym. Mediacja, ze wsparciem prawnika, może być korzystna, ponieważ gwarantuje ? obydwu stronom sporu ? dostęp do porad udzielanych przez niezależnego prawnika. Strony mają pewność, że podejmują świadomy dialog.
Jak bronić broniących
Kolejna debata zorganizowana z okazji Europejskiego Dnia Prawnika nosiła tytuł ?Jak bronić broniących?. Gośćmi Prezesa KRRP Macieja Bobrowicza byli Karolina Kędziora, radczyni prawna, prezeska Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego, oraz Mirosław Wróblewski, radca prawny.
Pomysłodawcą Europejskiego Dnia Prawnika jest CCBE, największa prawnicza organizacja na naszym kontynencie. Jak wskazują pomysłodawcy, prawnicy odgrywają zasadniczą rolę w podtrzymywaniu praworządności poprzez obronę praw obywateli, czasem wbrew władzy. By móc to robić, prawnicy muszą być wolni od wszelkiego rodzaju nacisków. Jednak przedstawiciele zawodów prawniczych są coraz częściej ofiarami gróźb, inwigilacji, prześladowań, a nawet morderstw. Ma to duży wpływ na obywateli, ponieważ prawnicy mogą nie być w stanie bronić ich praw efektywnie i swobodnie. Ponadto europejskie oraz międzynarodowe instrumenty mające na celu obronę prawników są często nieskuteczne.
Konwencja o zawodzie prawnika
W odpowiedzi na tę sytuację Rada Europy dyskutuje na temat wprowadzenia europejskiej konwencji o zawodzie prawnika. Instrument obowiązujący w państwach, które podpisałyby konwencję, działałby na rzecz obywateli poprzez zagwarantowanie im dostępu do niezależnych prawników.
Co roku CCBE wybiera motyw przewodni dotyczący nowych ról, jakie prawnicy odgrywają w życiu obywateli. W tym roku brzmi on: ?Prawnicy muszą wykonywać swój zawód swobodnie, pod ochroną praworządności?.
Europejski Dzień Prawnika 2018 ma za zadanie podkreślić rolę prawników oraz obrońców praw człowieka w Europie. W ramach podtrzymywania niezależności prawników oraz ich roli w obronie praw obywateli CCBE z zainteresowaniem śledzi prace Rady Europy nad badaniem oraz tworzeniem projektu europejskiej konwencji o zawodzie prawnika.
