Przegląd najważniejszych zmian w ustawodawstwie ostatnich dwóch miesięcy.
Wejście w życie
Od 13 września 2023 r. obowiązują rozwiązania zawarte w ustawie z dnia 13 lipca 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach dotyczących regulacji stanu prawnego niektórych dróg ogólnodostępnych (Dz.U. poz. 1722) mające ułatwić gminom nabywanie własności nieruchomości, które są w ich władaniu od co najmniej 20 lat i są drogami ogólnodostępnymi o utwardzonej powierzchni, po których odbywa się ruch pojazdów i pieszych, przeznaczonymi do korzystania przez nieokreśloną liczbę użytkowników, stanowiącymi uzupełnienie sieci dróg służących miejscowym potrzebom, są funkcjonalnie zbliżone do dróg publicznych i połączone z nimi. Zgodnie z ustawą nabycie własności nieruchomości będzie następowało na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta) złożony w terminie do 31 grudnia 2025 r. na podstawie decyzji wydanej przez właściwego miejscowo starostę wykonującego zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej. Nabycie nieruchomości będzie następowało za odszkodowaniem. Odszkodowanie będzie przysługiwało właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu oraz osobie, na której rzecz ustanowione były na nabywanej nieruchomości ograniczone prawa rzeczowe. Do ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania będą miały zastosowanie przepisy o gospodarce nieruchomościami. Jak podkreślono w uzasadnieniu ustawy, wprowadzane rozwiązania dotyczą w szczególności terenów górskich i podgórskich, położonych na terenie dawnego zaboru austriackiego. Senat nie wniósł poprawek do tej ustawy.
7 stycznia 2024 r. to początek obowiązywania ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej (Dz.U. poz. 1285), która reguluje zasady wykonywania działalności lombardowej, zawierania umów konsumenckiej pożyczki lombardowej oraz umów sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego. W ustawie określone zostały także prawa i obowiązki konsumenta związane z umową konsumenckiej pożyczki lombardowej oraz obowiązki przedsiębiorców wykonujących działalność lombardową. Działalność lombardowa została zdefiniowana w ustawie jako działalność gospodarcza polegająca na zawieraniu umów sprzedaży przedmiotu zabezpieczenia lombardowego. Działalność ta będzie prowadzona wyłącznie w formie spółki kapitałowej (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem zakładowym na poziomie 50 tys. zł lub spółki akcyjnej). Wprowadzony został obowiązek rejestracji tego rodzaju działalności w rejestrze przedsiębiorców prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego. Ustawa wprowadza także definicję umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej jako nowego rodzaju umowy. Aby uniknąć obchodzenia przepisów, w ustawie zdefiniowane zostało także zabezpieczenie lombardowe jako zabezpieczenie wykonania umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej. Ustawa ogranicza również maksymalną wysokość odsetek pobieranych przez lombardy do poziomu określonego w Kodeksie cywilnym, a wysokość kosztów pozaodsetkowych nie będzie mogła przekroczyć 45%. W trakcie procesu legislacyjnego Sejm odrzucił wszystkie poprawki Senatu zgłoszone do tej ustawy.
Od 15 lutego 2024 r. zaczną obowiązywać w całości (w szczególności chodzi o zmiany w Kodeksie postępowania karnego) postanowienia ustawy z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 818), które przewidują podniesienie poziomu gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym, a także zwiększenie kar za produkcję niektórych treści pornograficznych z udziałem małoletnich. W ustawie przewidziano m.in. zastąpienie nieprecyzyjnego terminu „nieletni” sformułowaniem „podejrzany lub oskarżony, który nie ukończył 18 lat”. Oskarżony, który nie ukończył 18 lat, będzie mógł uczestniczyć w rozprawie w obecności przedstawiciela ustawowego lub osoby, pod której pieczą pozostaje, a jeżeli udział tych osób nie jest możliwy – w obecności wyznaczonego przez sąd asystenta rodziny. Ustawa wprowadza także obowiązek przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w stosunku do każdego oskarżonego, który w chwili czynu nie ukończył 18 lat. Górna granica kary za produkcję treści pornograficznych zawierających wytworzony lub przetworzony wizerunek małoletniego zostanie podniesiona z dwóch do trzech lat pozbawienia wolności.
Łukasz Nykiel
