JAKIE DELIKTY KWALIFIKUJĄ SIĘ, ABY SĄD DYSCYPLINARNY MÓGŁ ORZEC ZAWIESZENIE PRAWA DO WYKONYWANIA ZAWODU? KIEDY W POSTĘPOWANIU DYSCYPLINARNYM ZASTOSOWANIE MA KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO? W JAKIM ZAKRESIE MOŻEMY GO UŻYĆ?
Pod koniec wakacji 2019 r. okręgowy sąd dyscyplinarny jednej z izb radców prawnych uznał radcę prawnego za winnego popełnienia deliktu dyscyplinarnego polegającego na:
1. Kierowaniu samochodem osobowym pomimo wydania przez prezydenta miasta decyzji o cofnięciu radcy prawnemu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi (w orzeczeniu wskazane są cztery różne daty popełnienia czterech deliktów dyscyplinarnych o podobnym charakterze). Stanowiło to popełnienie przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 64 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych oraz art. 11 Kodeksu Etyki Radcy
Prawnego stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Za każdy z tych czynów, na podstawie art. 65
ust. 1 pkt 4 ustawy o radcach prawnych, wymierzył radcy prawnemu karę zawieszenia prawa do wykonywania zawodu na czas jednego roku;
2. Umieszczeniu na swoim profilu na jednym z portali społecznościowych obraźliwego komentarza skierowanego do jednego z funkcjonariuszy policji, tj. popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 64 ust. 1
ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych oraz art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Za ten czyn okręgowy sąd dyscyplinarny, na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 3
w zw. z ust. 2ba ustawy o radcach prawnych, wymierzył obwinionemu karę pieniężną w wysokości 3150 zł;
3. Umieszczeniu na swoim profilu na jednym z portali społecznościowych obraźliwego komentarza skierowanego do szerszego grona funkcjonariuszy policji, tj. popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 64 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych oraz art. 11 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego stanowiącego załącznik do uchwały nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Za ten czyn okręgowy sąd dyscyplinarny, na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 3 w zw. z ust. 2ba ustawy o radcach prawnych, wymierzył obwinionemu karę pieniężną także w wysokości 3150 zł.
Za czyny opisane w pkt 1 niniejszego tekstu okręgowy sąd dyscyplinarny na podstawie art. 651 ust. 1 ustawy o radcach prawnych wymierzył obwinionemu karę łączną ? czterech lat zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego. Natomiast za czyny opisane w pkt 2 i 3 okręgowy sąd dyscyplinarny na podstawie art. 651 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o radcach prawnych karę łączną w wysokości 4,5 tys. zł. Sąd orzekł także zakaz wykonywania patronatu na okres pięciu lat. Radca prawny został również obciążony zryczałtowanymi kosztami postępowania przed okręgowym sądem dyscyplinarnym w wysokości 3 tys. zł.
ORZECZENIE ZASKARŻONE
Powyższe orzeczenie okręgowego sądu dyscyplinarnego zaskarżył obwiniony, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, m.in.:
? nieuwzględnienie okoliczności działających na korzyść obwinionego oraz oparcie stanu faktycznego wyłącznie na dowodach i okolicznościach obciążających,
? wydanie orzeczenia w nienależycie obsadzonym składzie, ponieważ ? zdaniem skarżącego ? istniały poważne wątpliwości co do bezstronności przewodniczącego składu orzekającego,
? orzeczenie kary niewspółmiernie wysokiej co do stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu.
Obwiniony wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie go od zarzucanych przewinień dyscyplinarnych, ewentualnie o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do okręgowego sądu dyscyplinarnego w celu ponownego jej rozpoznania.
MINISTER TEŻ SKARŻY
Orzeczenie okręgowego sądu dyscyplinarnego zostało zaskarżone również przez Ministra Sprawiedliwości. Złożył on odwołanie na niekorzyść obwinionego, zarzucając orzeczeniu okręgowego sądu dyscyplinarnego rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec radcy prawnego kary. Zdaniem ministra w stosunku do obwinionego powinny zostać orzeczone: zakaz wykonywania zawodu radcy prawnego (jako kara łączna za delikty polegające na prowadzeniu pojazdu mechanicznego bez uprawnień); kara pieniężna w wysokości 6 tys. zł (za delikty polegające na kierowaniu obraźliwych komentarzy w stronę funkcjonariuszy policji, które radca prawny zamieścił na swoim profilu na portalu społecznościowym). W pozostałym zakresie minister wnioskował o utrzymanie zaskarżonego orzeczenia w mocy.
ODWOŁANIA ODRZUCONE
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych orzeczeniem z początku 2020 r. utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie okręgowego sądu dyscyplinarnego, nie uwzględniając ani odwołania obwinionego, ani odwołania Ministra Sprawiedliwości. WSD w uzasadnieniu swojego orzeczenia wskazał, że wszystkie dowody, które zostały przeprowadzone przed okręgowym sądem dyscyplinarnym, zostały ocenione w sposób prawidłowy. Stan faktyczny, który zarysował się na tle toczącego się postępowania, nie budził żadnych wątpliwości, a orzeczona obwinionemu kara dyscyplinarna jest adekwatna do stopnia winy, społecznej szkodliwości czynu oraz postawy obwinionego.
Główny Rzecznik Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych po przeanalizowaniu całokształtu sprawy stwierdził, że nie ma podstaw do składania nadzwyczajnego środka zaskarżenia, jakim jest kasacja.
JAK STOSOWAĆ KODEKS POSTĘPOWANIA KARNEGO?
W trakcie rozważań nad zasadnością składania kasacji Główny Rzecznik Dyscyplinarny trafił na kolejne problematyczne zagadnienie związane z odpowiednim stosowaniem przepisów Kodeksu postępowania karnego
w postępowaniu dyscyplinarnym radców prawnych. Tym nurtującym pytaniem, na które nie udało się znaleźć odpowiedzi, jest: ?czy w postępowaniu dyscyplinarnym zastosowanie ma przepis art. 520 § 2 k.p.k.? A jeżeli tak, to w jakim zakresie??.
W pierwszej kolejności należy sięgnąć do przepisów ustawy o radcach prawnych, a konkretniej do art. 622 ust. 1, art. 68 oraz 741 pkt 1. Pierwszy z nich odnosi się do kwestii wskazania podmiotów, którym przysługuje prawo złożenia kasacji (przepis wskazuje również, że kasację można złożyć od orzeczenia wydanego przez Wyższy Sąd Dyscyplinarny w drugiej instancji). Zatem kasację może złożyć: strona, Minister Sprawiedliwości, Rzecznik Praw Obywatelskich, a także Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych. Kasację składa się do Sądu Najwyższego. W doktrynie wskazuje się, że przepis ów stanowi katalog zamknięty podmiotów uprawnionych do złożenia kasacji i w tym zakresie nie mają zastosowania przepisy Kodeksu postępowania karnego.
Kolejnym z artykułów godnych uwagi jest wcześniej wspomniany art. 68 ustawy o radcach prawnych. Na potrzeby tej polemiki możemy skupić się na ust. 1 i 2 niniejszego przepisu. Artykuł 68 ust. 1 ustawy wskazuje, że stronami w dochodzeniu są obwiniony i pokrzywdzony, a w postępowaniu przed sądem dyscyplinarnym oskarżyciel, obwiniony i pokrzywdzony. Artykuł 68 ust. 2 dotyczy funkcji oskarżyciela. W świetle wcześniej wspomnianego przepisu oskarżycielami w postępowaniu przed okręgowym sądem dyscyplinarnym są rzecznik dyscyplinarny,
a przed Wyższym Sądem Dyscyplinarnym Główny Rzecznik Dyscyplinarny, a także ich zastępcy. Treść całego art. 68 ustawy o radcach prawnych zawiera katalog zamknięty, wskazujący strony postępowania dyscyplinarnego, i w tym zakresie nie ma możliwości zastosowania przepisów k.p.k.
CZEGO NIE MA W USTAWIE?
Zgodnie z treścią art. 741 pkt 1 ustawy o radcach prawnych w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania dyscyplinarnego stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego.
W tym miejscu należy wrócić do wcześniej wspomnianego przepisu art. 520 § 2 k.p.k., stanowiącego o braku możliwości złożenia kasacji przez stronę, która nie zaskarżyła orzeczenia sądu pierwszej instancji w sytuacji, gdy sąd drugiej instancji utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy lub orzeczenie zmieniono na korzyść tej strony.
W związku z powyższym jaka jest relacja pomiędzy przepisami ustawy o radcach prawnych a wyżej przytoczonym przepisem Kodeksu postępowania karnego? Jeżeli Główny Rzecznik Dyscyplinarny nie jest organem nadrzędnym nad okręgowymi rzecznikami dyscyplinarnymi i nie ma wpływu na możliwość złożenia przez nich środka zaskarżenia od orzeczenia okręgowego sądu dyscyplinarnego, to czy w takim przypadku zasadne będzie odpowiednie zastosowanie przepisów k.p.k., które w niniejszym stanie faktycznym pozbawiłyby Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego prawa do złożenia kasacji? Aby uzyskać odpowiedź na to jakże złożone pytanie, będzie trzeba niestety poczekać.
