Zgodnie z art. 18. Kodeksu Etyki Radcy Prawnego jesteśmy, jako radcowie, zobowiązani do żądania udziału przedstawiciela samorządu radców prawnych w przeszukaniu, w wyniku którego, mogłoby dojść do ujawnienia tajemnicy zawodowej. Ponieważ pojawiają się sygnały, że zdarzenia takie mają coraz częściej miejsce, warto przypomnieć sobie podstawowe zasady prawidłowego zachowania się w ich trakcie, gdyż pozwoli to nie tylko uniknąć negatywnych konsekwencji dyscyplinarnych, lecz również może pomóc w rozładowaniu stresu, jaki łączy się z realizacją tej czynności procesowej.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że obowiązek żądaniu udziału przedstawiciela samorządu dotyczy przeszukania każdego miejsca wykonywania zawodu. Oprócz kancelarii będzie to, zatem dotyczyło także przeszukania np. pomieszczeń pracodawcy lub klienta, w których przechowujemy dokumenty lub naszego mieszkania, jeżeli takie dokumenty w nim się znajdują. Po drugie, gdy już dowiadujemy się, że przeszukanie ma się odbyć, powinniśmy bez zbędnej zwłoki skontaktować się z władzami rodzimej okręgowej izby radców prawnych. W przypadkach jednak, gdy miejsce przeszukania znajduje się na obszarze działania innej izby, to można zwrócić się wówczas z prośbą o udział w przeszukaniu przedstawiciela samorządu bezpośrednio do władz tej izby. Pamiętajmy, że gdyby podmiot dokonujący przeszukania negował możliwość uczestnictwa w nim przedstawiciela samorządu, należy powołać się na art. 224 § 2 KPK, zgodnie, z którym, oprócz osoby, u której ma nastąpić przeszukanie, podczas tej czynności może również być obecna ?osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje się przeszukania, jeżeli nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób?. Gdyby podtrzymana została decyzja o niedopuszczeniu przedstawiciela samorządu, należy dopilnować, aby informacja o tym, wraz z uzasadnieniem, znalazła się w protokole. Po trzecie, radca prawny musi bezwzględnie dokładnie zapoznać się z treścią postanowieniem w sprawie przeszukania, gdyż przeszukanie może odbyć się tylko w takim zakresie, jaki z owego postanowienia wynika. Gwoli ścisłości, warto tu przypomnieć, że na podstawie art. 220 § 3 KPK ?w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane? uprawniony ustawowo organ może przeprowadzić przeszukanie na podstawie nakazu kierownika swojej jednostki lub poprzez okazanie legitymacji służbowej. Takie przeszukanie winno być następnie zatwierdzone niezwłocznie przez sąd lub prokuratora. Trzeba tu pamiętać, aby zgłosić do protokołu żądanie doręczenia postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia przeszukania, gdyż bez tego nie zostanie ono nam (w terminie 7 dni od przeszukania) doręczone. Jest to istotne, gdyż rzeczy zatrzymane w przypadku uchybienia tego terminy, muszą być zwrócone (chyba, że zostały wydane dobrowolnie i nie złożono wniosku o sporządzenie i doręczenie postanowienia o zatwierdzeniu zatrzymania rzeczy). Po czwarte, ilekroć może dojść do ujawnienia tajemnicy zawodowej, radca prawny musi poinformować o tym prowadzącego przeszukanie. Dzięki temu powinno dojść do zapieczętowania i opakowania dokumentów bądź innego nośnika informacji (pendrive, notebook, dysk twardy czy płyta cd/dvd) i przekazania go następnie przez organ prowadzący przeszukanie sądowi. Tylko sąd bowiem, jest władny do legalnego zwolnienia radcy prawnego z tajemnicy zawodowej. Jednakże nawet sąd nie może zwolnić radcy prawnego z tajemnicy obrończej, w związku z czym ilekroć mogłoby dojść do ujawnienia okoliczności związanych z pełnieniem roli obrońcy, należy to wyraźnie oświadczyć organowi prowadzącemu przeszukanie. Dokumenty takie pozostawia się do dyspozycji dysponenta tajemnicy obrończej bez możliwości zapoznania się organu prowadzącego przeszukanie z ich treścią lub ich wyglądem. Po piąte, radca prawny musi zadbać o odnotowanie w protokole przeszukania wszystkich istotnych dla ochrony tajemnicy zawodowej lub tajemnicy obrończej okolicznościach. Po szóste wreszcie, radca prawny powinien pamiętać o konieczności zaskarżania (jeżeli przepisy procedury karnej to dopuszczają) wszelkich rozstrzygnięć procesowych, które mogą doprowadzić do ujawnienia tajemnicy zawodowej lub obrończej.
Osoby zainteresowane bardziej szczegółowym opracowaniem zagadnienia odsyłam do artykułu mec. Krystyny Stogi zamieszczonego w periodyku ?Przegląd Radcowski? nr 8 z 2015 r. (s. 12?17) oraz do tekstu mec. Leszka Korczaka dotyczącego art. 18 KERP znajdującego się w książce Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz (red. T. Scheffler, Warszawa 2017, s. 129?134).?
