Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2615) ma na celu, zgodnie z uzasadnieniem, wzmocnienie ochrony osób doznających przemocy w rodzinie przez dodanie nowych instrumentów oraz usprawnienie postępowania i zwiększenie skuteczności już funkcjonujących rozwiązań. Projekt ma także na celu dostosowanie polskiego prawa do wymogów Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule 11 maja 2011 r. Propozycja rządowa przewiduje m.in. możliwość izolacji osoby stosującej przemoc domową, gdy swoim zachowaniem stwarza ona zagrożenie dla życia lub zdrowia domowników, także poza wspólnie zajmowanym mieszkaniem. Policja i Żandarmeria Wojskowa uzyskają uprawnienia do wydania natychmiastowego zakazu zbliżania się do osoby dotkniętej przemocą w rodzinie na określoną w metrach odległość, zakazu kontaktowania się z osobą dotkniętą przemocą domową oraz wstępu i przebywania w jej miejscu pracy lub na terenie szkoły czy placówki oświatowej itp., do których uczęszcza osoba dotknięta przemocą w rodzinie. Ponadto szersze uprawnienia do wydawania tego typu zakazów otrzymają sądy. Będą one stosowane m.in. w przypadku nękania za pomocą środków komunikacji elektronicznej na odległość, wzbudzającego uzasadnione poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie naruszającego prywatność. Sądowy zakaz wstępu i przebywania będzie mógł objąć także miejsca, w których osoba dotknięta przemocą zwykle lub regularnie przebywa. Projekt ustawy został skierowany do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej ds. Zmian w Kodyfikacjach.
Sejm przeprowadził I czytanie przedstawionego przez Komisję Nadzwyczajną ds. Deregulacji projektu ustawy
o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (druk sejmowy nr 2628). Projekt przewiduje nowelizację kilkunastu aktów prawnych, w tym m.in. zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego, poprzez wprowadzenie zasady ostateczności decyzji spełniających w całości żądanie strony, dzięki czemu wnoszący nie będzie musiał oczekiwać na ich uprawomocnienie.
Celem rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2650) jest, jak napisano w uzasadnieniu, zmniejszenie obciążenia sądów pracą i skrócenie czasu trwania postępowań przez uproszczenie procedur. Wśród projektowanych rozwiązań znajduje się m.in. rozszerzenie zasady zakazu nadużycia prawa procesowego poprzez uznanie za niedopuszczalne złożenie wniosku o wyłączenie sędziego niewyznaczonego do rozpoznania sprawy. Nie będzie możliwe także złożenie ponownego wniosku o wznowienie postępowania opartego na tych samych podstawach. Przyspieszeniu postępowań w postępowaniu uproszczonym służyć będzie podniesienie z 1 tys. do 4 tys. zł progu kwotowego dotyczącego tzw. spraw bagatelnych. Wartość przedmiotu sporu w sprawach o prawa majątkowe uzasadniająca właściwość sądu okręgowego wzrośnie z 75 tys. zł do 100 tys. zł. Do projektu swoją krytyczną opinię złożyła m.in. Krajowa Rada Radców Prawnych (opinia OBSiL KRRP z 30 września 2021 r.). Projekt ustawy został skierowany do dalszych prac w Komisji Nadzwyczajnej ds. Zmian w Kodyfikacjach.
Sejm rozpoczął prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2701), który ma na celu odciążenie sądów poprzez przyznanie nowych uprawnień notariuszom. Nowelizacja przewiduje m.in. umożliwienie notariuszom dokonywania wpisów w księgach wieczystych, związanych z ustanowieniem odrębnej własności lokali. Notariusze uzyskają także prawo do wydawania notarialnych nakazów zapłaty w przypadku roszczeń niewątpliwych
i bezspornych, wykazanych załączonymi dokumentami, w wysokości nieprzekraczającej 75 tys. zł. Powyższe uprawnienia będą przysługiwać notariuszom, którzy prowadzą kancelarię z trzyletnim stażem i nie została na nich nałożona prawomocnie kara dyscyplinarna. Ponadto przedstawiony projekt ustawy zasadniczo zmienia pozycję ustrojową notariusza oraz wprowadza nowe instytucje związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną, a także obligatoryjne oraz fakultatywne zawieszenie notariusza w czynnościach zawodowych. Rozwiązania zakładające wzmocnienie nadzoru Ministra Sprawiedliwości nad notariatem były krytykowane przede wszystkim przez przedstawicieli samorządu zawodowego notariuszy (opinia KRN z 9 czerwca 2022 r.). Projekt ustawy został skierowany do dalszych prac w Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Uchwalone ustawy
Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (pierwotny druk sejmowy nr 2429) wprowadza szereg nowych rozwiązań do obecnie działającego systemu opieki nad dziećmi pozbawionymi opieki rodziców biologicznych. Wśród uchwalonych zmian są m.in. umożliwienie powrotu do dotychczasowej rodziny zastępczej, rodzinnego domu dziecka, placówki opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej osoby, która opuściła już te formy pieczy i rozpoczęła proces usamodzielniania, jednak z różnych powodów chciałaby wrócić do pieczy zastępczej, czy też wprowadzenie rejestru elektronicznego obejmującego m.in. wykazy dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Wśród proponowanych zmian są także te dotyczące zmian w k.p.c., które przewidują m.in. wprowadzenie systemu teleinformatycznego służącego do prowadzenia procedur dotyczących spraw z zakresu przysposobienia dziecka, co usprawni funkcjonowanie ośrodków adopcyjnych. Posłowie przyjęli część zgłoszonych przez Senat poprawek do ustawy. Wprowadzone poprawki m.in. umożliwiają udzielenie przez właściwego ministra dofinansowania ze środków Funduszu Pracy wydatków ponoszonych przez samorządy na wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej.
Sejm uchwalił ustawę o medycynie laboratoryjnej (pierwotny druk sejmowy nr 2477), która ma na celu określenie zasad i warunków wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej, wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego, nadzoru i kontroli laboratoriów oraz organizacji i działania samorządu diagnostów laboratoryjnych. Nowa ustawa zastąpi obecnie obowiązującą ustawę o diagnostyce laboratoryjnej. Uchwalone przepisy przewidują m.in., że tytuł diagnosty laboratoryjnego będą mogły uzyskać wyłącznie osoby, które ukończyły studia wyższe na kierunku analityka medyczna lub medycyna laboratoryjna, a osobami uprawnionymi do samodzielnego wykonywania czynności medycyny laboratoryjnej w laboratorium będą diagnosta laboratoryjny i lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu oraz specjalizację I lub II stopnia w określonych w ustawie dziedzinach. Ustawa otrzymała wiele pozytywnych opinii ze strony innych samorządów zawodowych, w tym samorządu zawodowego radców prawnych (opinia OBSiL KRRP z 1 sierpnia 2022 r.) oraz adwokatów (opinia ILiPP NRA z 28 lipca 2022 r.). W opiniach podkreślono potrzebę wprowadzenia spójnych i systemowych regulacji w zakresie dostępu do zawodu diagnosty laboratoryjnego zapewniających bezpieczeństwo pacjenta, które projekt prawidłowo wdraża. Ponadto zauważono, że zapewnienie dostępu do zawodu zaufania publicznego wyłącznie osobom przygotowanym, legitymującym się specjalistycznymi kwalifikacjami zapewniającymi wysoki standard wykonywanych czynności, to jedno z podstawowych zadań każdego samorządu zawodowego, wynikających z art. 17 konstytucji. Ustawa czeka na podpis Prezydenta RP.
Uchwalona ustawa o zmianie ustawy o prawach konsumenta, ustawy – Kodeks cywilny oraz ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe (pierwotny druk sejmowy nr 2425) wydłuża termin przedawnienia roszczeń z tytułu niezgodności towaru z umową. Ustawa definiuje także w wyczerpujący sposób samo pojęcie zgodności towaru z umową, stanowiąc jednoznacznie, że obejmuje ona nie tylko wady fizyczne, lecz także wady prawne towaru. Uchwalone przepisy ustanawiają także hierarchię środków ochrony konsumenta: w pierwszej kolejności będzie on miał prawo domagać się przywrócenia zgodności towaru z umową przez jego naprawę lub wymianę, a dopiero w dalszej kolejności (np. jeśli naprawa czy wymiana okażą się nieopłacalne) będzie mógł żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy. Przepisy ustawy obejmują także kwestie zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową oraz środki ochrony prawnej w przypadku nieprawidłowości w wykonywaniu umowy. Wnioskodawca zakłada wejście w życie projektowanej regulacji 1 stycznia 2023 r. Ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta RP.
Izba uchwaliła ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania lichwie (pierwotny druk sejmowy nr 1911), która ma na celu zlikwidowanie zjawiska udzielania pożyczek o charakterze lichwiarskim, m.in. przez obniżenie pozaodsetkowych kosztów pożyczek konsumenckich, takich jak marże, prowizje, opłaty dodatkowe i ubezpieczenia. Wśród najważniejszych rozwiązań ustawa proponuje m.in. wprowadzenie wzoru określającego maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych dla osób biorących pożyczkę pieniężną czy obniżenie górnego limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego. Przy zaciąganiu krótkoterminowych pożyczek na niewielkie kwoty limit dodatkowych opłat będzie ograniczony do 20% kwoty pożyczki w skali roku. Udzielenie pożyczki konsumenckiej zależeć będzie od pozytywnej oceny zdolności kredytowej. Instytucje pożyczkowe objęte zostaną nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Ustawa nowelizuje m.in. odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego. Po odrzuceniu poprawek Senatu ustawa czeka już tylko na podpis Prezydenta RP.
Łukasz Nykiel
