1 stycznia 2019 r. wchodzi w życie ustawa z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw. Pomimo wielu poprawek zgłaszanych przez Krajową Radę Radców Prawnych do projektu ustawy na etapie prac komisji nowelizacja nie uwzględnia zastrzeżeń samorządu.
Nowela rozszerza krąg beneficjentów nieodpłatnej pomocy ? będą mogły z niej skorzystać wszystkie osoby fizyczne znajdujące się w złej sytuacji finansowej (wystarczy, że złożą oświadczenie, że nie są w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej), rozszerza zakres merytoryczny porad, wprowadza także: możliwość specjalizacji punktów pomocy prawnej i wydłużony czas pracy, nieodpłatną mediację jako ważny element pracy tych punktów, nowe zasady podziału punktów pomocy między samorządy prawni-cze i organizacje pozarządowe oraz nowy podział środków, poradnictwo obywatelskie, które mogą pro-wadzić wyłącznie organizacje pozarządowe (NGO). Do wprowadzanych rozwiązań Krajowa Rada Radców Prawnych zgłaszała zastrzeżenia na etapie prac komisji.
W przedłożonym stanowisku Prezydium KRRP z 9 października 2017 r. zauważało m.in., że rozszerze-nie zakresu merytorycznego pomocy do etapu sądowego jest niewłaściwe, a wprowadzenie mediacji bez przygotowania przedwczesne. Ustawodawca nie tylko nie wziął tej opinii pod uwagę, lecz dodał nowe rozwiązania. W myśl uchwalonej przez Sejm nowelizacji pomoc prawna może teraz obejmować także poradę w związku z postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowo-administracyjnym oraz w sprawach z zakresu prawa dewizowego, celnego i handlowego, a do jej otrzy-mania uprawniony będzie każdy, kto złoży oświadczenie, że jest w trudnej sytuacji finansowej. Przy czym złożenie fałszywego oświadczenia nie jest zagrożone karą. Nic więc dziwnego, że 21 czerwca Pre-zes KRRP Maciej Bobrowicz skierował do Marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego pismo, w którym, zapewniając o zaangażowaniu radców prawnych w niesienie pomocy potrzebującym, zasygnalizował, że przyjęte przez Sejm regulacje są zbyt daleko idące, a zaproponowane w ustawie rozwiązania mogą pro-wadzić do wydatkowania środków publicznych w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem. Jednocześnie OBSiL 3 lipca złożył na ręce przewodniczącego senackiej Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji poprawki do ustawy, w których zaproponował zmiany do przepisów dotyczących m.in. składa-nego oświadczenia beneficjentów pomocy, uprawnień do mediowania, podziału punktów pomocy prawnej na adwokatów, radców prawnych i organizacji pozarządowych oraz innego podziału środków z dotacji na obsługę administracyjną i wynagrodzenie dla radców prawnych lub adwokatów świadczą-cych usługę nieodpłatnej pomocy. W KIRP odbyła się też debata online z udziałem prezesa NIK Krzysz-tofa Kwiatkowskiego oraz mec. Zbigniewa Pawlaka, członka KRRP, oraz Ryszarda Ostrowskiego, Wicepre-zesa KRRP, prowadzona przez Macieja Bobrowicza, podczas której dyskutanci doszli do wniosku, że naj-większym mankamentem obecnego systemu, a jednocześnie najważniejszym zadaniem dla budowania systemu nieodpłatnej pomocy, jest dotarcie z informacją do osób potrzebujących takiego wsparcia.
Ostatecznie 15 czerwca Sejm uchwalił nową ustawę, nie uwzględniając żadnych poprawek i propozycji KRRP, a Prezydent Andrzej Duda podpisał ją 30 lipca 2018 r.
Przebieg prac nad prezydenckim projektem ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw
Prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw zawarty został w druku sejmowym nr 1868 (z 2 sierpnia 2017 r.). Projekt wpłynął do Sejmu 3 sierpnia 2017 r.
22 września 2017 r. KRRP przyjęła stanowisko w sprawie przyjętego przez Prezydenta RP projektu nowelizacji ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej.
Uchwałą z 22 września 2018 r. Nr 54/X/2017 KRRP powołała siedmioosobowy zespół, do którego zadań należała realizacja postanowień zawartych w stanowisku KRRP z 22 września 2017 r. w sprawie przedstawionego przez Prezydenta RP projektu nowelizacji ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej.
9 października 2017 r. Prezydium KRRP przyjęło stanowisko w sprawie przedstawionej przez Prezydenta RP nowelizacji ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej (druk sejmowy nr 1868). Stanowisko to zostało przekazane: Przewodniczącemu Klubu Parlamentarnego PO, Przewodniczącemu Klubu Poselskiego Kukiz?15, Przewodniczącemu Klubu Poselskiego Nowoczesna, Przewodniczącemu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego, Przewodniczącemu Koła Poselskiego Unii Europejskich Demokratów, Przewodniczącemu Koła Poselskiego Wolni i Solidarni, Przewodniczącemu Klubu Parlamentarnego PiS.
28 września 2017 r. projekt został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu. 11 października 2017 r. na posiedzeniu Sejmu projekt skierowano do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
Na posiedzeniu 25 października 2017 r. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka wspólnie z Komisją Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej rozpatrzyła wniosek o powołanie podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej niektórych innych ustaw (druk nr 1868). Powołano podkomisję.
25 października 2017 r. Wiceprezes KRRP Ryszard Ostrowski wystosował pismo do przewodniczącego podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1868), w którym KRRP wyraziła gotowość aktywnego uczestniczenia w pracach podkomisji. W piśmie tym zwrócono się też z prośbą o bieżące informowanie o planowanych posiedzeniach podkomisji i umożliwienie wzięcia w nich udziału przedstawicielom KRRP.
11 kwietnia 2018 r. Wiceprezes KRRP Ryszard Ostrowski spotkał się z minister Anną Surówką-Pasek, Podsekretarzem Stanu w Kancelarii Prezydenta. Ponowne spotkanie z panią minister odbyło się 18 kwietnia 2018 r., a uczestniczyli w nim Prezes KRRP Maciej Bobrowicz i Wiceprezes KRRP Ryszard Ostrowski. Na obu spotkaniach dyskutowano o modelu mediacji w ramach nieodpłatnej pomocy prawnej.
30 maja 2018 r. podkomisja nadzwyczajna rozpatrzyła przedstawiony przez Prezydenta RP projekt ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1868) i przedstawiła sprawozdanie o tym projekcie ustawy. W posiedzeniu podkomisji wziął udział Wiceprezes KRRP Leszek Korczak.
Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji KRRP opracował uwagi z 7 czerwca 2018 r. do poprawek do projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw przedstawionych na posiedzeniu podkomisji nadzwyczajnej w dniu 30 maja 2018 r. Uwagi te skierowano do przewodniczącego Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, przewodniczącego podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej niektórych innych ustaw (druk nr 1868) oraz przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.
7 czerwca 2018 r. odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, na którym rozpatrzono sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej o przedstawionym przez Prezydenta RP projekcie ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1868). W posiedzeniu wziął udział zastępca kierownika OBSiL KRRP r. pr. Tomasz Scheffler.
Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej przedstawiły sprawozdanie o przedstawionym przez Prezydenta RP projekcie ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1868 i 2616).
Przed drugim czytaniem projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw KRRP skierowała pismo z 14 czerwca 2018 r. zawierające propozycje zmian do projektu, które były już sygnalizowane podczas prac w komisjach sejmowych. Pismo skierowano do: przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, przewodniczącego podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia przedstawionego przez Prezydenta RP projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1868), przewodniczącego Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
14 czerwca 2018 r. odbyło się drugie czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu. Skierowano projekt do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.
14 czerwca 2018 r. odbyło się posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, na którym rozpatrzono poprawki zgłoszone w czasie drugiego czytania do projektu ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1868 i 2616). Komisja przyjęła dodatkowe sprawozdanie o projekcie (druk sejmowy nr 2616-A).
15 czerwca 2018 r. odbyło się trzecie czytanie projektu na posiedzeniu Sejmu. Uchwalono ustawę.
18 czerwca 2018 r. ustawę przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu.
19 czerwca 2018 r. ustawa została skierowana do senackich komisji: Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.
26 czerwca 2018 r. KRRP skierowała pismo do przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wraz z poprawkami do ustawy.
26 czerwca 2018 r. obyło się posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, którego przedmiotem było rozpatrzenie ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 865, druki sejmowe nr 1868, 2616 i 2616-A). W posiedzeniu wzięli udział: Wiceprezes KRRP Leszek Korczak oraz Wiceprezes KRRP Ryszard Ostrowski.
W piśmie z 3 lipca 2018 r. KRRP przedstawiła poprawki do ustawy z 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw. Pismo zostało skierowane do Przewodniczącego Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej i wszystkich jej członków, Przewodniczącego Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji.
5 lipca 2018 r. odbyło się posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Udział w nim wziął Wiceprezes KRRP Ryszard Ostrowski. Komisja wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek (druk senacki nr 865 A).
9 lipca 2018 r. odbyło się posiedzenie Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. W posiedzeniu wziął udział Wiceprezes KRRP Leszek Korczak. Komisja wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek (druk senacki nr 865 B).
10 lipca 2018 r. ustawę rozpatrzył Senat. Skierowano ją do komisji w celu ustosunkowania się do przedstawionych na posiedzeniu Senatu wniosków.
11 lipca 2018 r. odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, na którym miało miejsce rozpatrzenie wniosków zgłoszonych na 63. posiedzeniu Senatu do ustawy o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw. Komisje poparły wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek (druk senacki nr 865 Z).
13 lipca 2018 r. ustawa została rozpatrzona przez Senat. Senat przyjął ustawę bez poprawek.
16 lipca 2018 r. ustawę przekazano do Sejmu.
17 lipca ustawę przekazano Prezydentowi RP do podpisu.
30 lipca 2018 r. Prezydent RP podpisał ustawę.
13 września 2018 r. KRRP przekazała do okręgowych izb radców prawnych ? w celu rozpowszechnienia wśród radców prawnych ? informację Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji KRRP o niektórych zmianach wynikających z ustawy z 15 czerwca 2018 o zmianie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r., poz. 1467).
