Pakiet deregulacyjny – odsłona czwarta

W ostatnim numerze „Radcy Prawnego” pisałem o usprawnieniach w postępowaniu administracyjnym¹, nowy projekt z dnia 19 sierpnia 2024 r. ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego² (który zastąpił poprzedni projekt³ z dnia 5 kwietnia 2024 r.) jest natomiast na tyle obszerny,
że warto pochylić się nad nim po raz czwarty na tych łamach.

Projektodawca uzasadnia wzmocnienie roli mediacji w postępowaniu cywilnym analizą wzrostu liczby skierowań spraw do mediacji w sprawach gospodarczych oraz w sprawach z zakresu prawa pracy, co przyczyniło się do wzrostu liczby zawieranych ugód i tym samym odciążenia sądów, choć w ujęciu ogólnym ta liczba nie jest duża^[1]. Stąd też projekt chce rozwinąć potencjał, jaki drzemie w mediacji najpierw przez modyfikację brzmienia przepisu art. 183(8) k.p.c.^[2], w którego § 2 wprowadzona zostaje możliwość wezwania stron przez przewodniczącego do udziału w „spotkaniu informacyjnym” dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji.

Dalej projekt zakłada obligatoryjne skierowanie sprawy do mediacji albo wezwanie stron do udziału w spotkaniu informacyjnym, jeżeli w sprawach: gospodarczych (z wyjątkami – art. 458(2) § 1 pkt 8–12 k.p.c.), innych niż sprawy gospodarcze, w których stroną jest przedsiębiorca oraz z zakresu prawa pracy (z wyjątkami), pozew nie zawiera informacji albo wyjaśnień, o których mowa w art. 187 § 1 pkt 3 k.p.c. Czyli wówczas, gdy pozew milczy na temat tego, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, nie wyjaśnia przyczyn ich niepodjęcia.

Nową kompetencją przewodniczącego przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę będzie dokonanie oceny, czy skierować strony do mediacji, dla którego to celu może on wezwać strony do osobistego stawiennictwa na posiedzeniu niejawnym (art. 183(8) § 4 k.p.c.).

Podtrzymany zostaje wymóg zgody strony na mediację oraz zakaz kierowania do mediacji spraw rozpoznawanych w postępowaniach upominawczym oraz nakazowym, chyba że doszło do skutecznego wniesienia zarzutów.

Co ciekawe, zgodnie z art. 183(8) § 7 k.p.c. spotkanie informacyjne będzie mógł poprowadzić nie tylko sędzia lub referendarz sądowy, ale także urzędnik sądowy, asystent sędziego lub stały mediator, co efektywnie przełoży się na większą możliwość przeprowadzania takich spotkań i dalszego odciążania pracy orzeczników w sądach.

Przez podpisanie ugody strony wyrażają zgodę na wystąpienie przez każdą ze stron lub mediatora do sądu z wnioskiem o zatwierdzenie ugody, o czym mediator informuje strony
(art. 183(12) § 2(1) k.p.c.).

Wreszcie dodaje się nowy przepis art. 187 § 1(1) k.p.c., w myśl którego, pisząc w pozwie informację o podjęciu próby mediacji, w szczególności powinniśmy zawrzeć tam wskazanie, kiedy i w jaki sposób strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, choć z drugiej strony projekt zaraz dodaje, że niespełnienia wyżej wymienionego wymogu nie uznaje się za brak formalny pozwu uniemożliwiający nadanie mu prawidłowego biegu.

Brak obowiązku informacyjnego
na rzecz organu podatkowego

Nowy przepis art. 6 ust. 6a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych^[3] zwolni każdą osobę fizyczną obowiązaną złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości w sytuacji, gdy okoliczności te wynikają z przeniesienia własności nieruchomości zawartego w treści aktu notarialnego, jeżeli przy tym przeniesieniu zaistnieje jedna z dwóch przesłanek^[4]. Po pierwsze, zmianie nie ulegną okoliczności mające wpływ na wysokość opodatkowania, a notariusz złoży wypis tego aktu notarialnego właściwemu organowi podatkowemu. Po drugie, jeśli wyżej wymienione okoliczności ulegną zmianie, a notariusz złoży wypis tego aktu notarialnego wraz z oświadczeniem, o którym mowa w nowym art. 92 § 14 ustawy z dnia
14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie^[5] właściwemu organowi podatkowemu, tj. wskaże temu organowi okoliczności mające wpływ na wysokość opodatkowania podatkiem od nieruchomości.

Zmiany tych dwóch ustaw są ściśle skorelowane, gdyż nowe przepisy nakładają na notariuszy obowiązek pouczenia o możliwości złożenia wypisu aktu organowi lub wskazanego oświadczenia przez samego notariusza w przypadkach, gdy akt notarialny zawiera w swej treści przeniesienie własności nieruchomości oraz przynajmniej jednym z podmiotów biorących udział w tym akcie jest osoba fizyczna^[6].

Rozszerzenie katalogu kosztów
w zakresie ulgi „B+R”

Zmianą na korzyść przedsiębiorców na gruncie ustawy o CIT^[7] będzie dodanie nowych kategorii kosztów kwalifikowanych do przepisu art. 18d ust. 2 wyżej wymienionej ustawy. Chodzi tutaj o koszty przeglądów, konserwacji oraz kalibracji aparatury naukowo-badawczej oraz o koszty specjalistycznego transportu towarów, w szczególności próbek krwi pobranych w trakcie badania klinicznego, próbek badawczych lub odczynników. W obydwu przypadkach zakup usługi nie może wynikać z umowy zawartej między podmiotem powiązanym a podatnikiem, a usługi mają być wykorzystywane wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej^[8]. Kwoty tych kosztów nie mogą przekroczyć 100%^[9]. Symetryczna zmiana zachodzi również na gruncie ustawy o PIT^[10].

Mały ZUS Plus

Projekt doprecyzowuje tzw. Mały ZUS Plus, gdyż usuwa kontrowersyjny pkt 6 z treści przepisu art. 18c ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych^[11]. Jak wskazuje się w uzasadnieniu projektu, chodzi o powrót do pierwotnych intencji ustawodawcy, tj. o to, że po korzystaniu z obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne przez 36 miesięcy następuje okres swoistej „karencji” o długości 24 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej, w trakcie której przedsiębiorca jest oskładkowany zgodnie z zasadami ogólnymi^[12]. W praktyce bowiem projektodawca dostrzegł problem interpretacji tych przepisów w taki sposób, że de factowydłużał ten okres o jeden rok^[13]. Doprecyzowanie okresu liczenia 36 miesięcy kalendarzowych oraz „pierwszych” i „dalszych” 60 miesięcy w nowych przepisach art. 18c ust. 11a i ust. 11b ustawy^[14] ma umożliwić realny powrót do tego rozwiązania po 24 miesiącach oczekiwania dla każdego przedsiębiorcy, który spełnia jednocześnie pozostałe warunki^[15].

Zmiany w prawie bankowym

W zakresie prawa bankowego^[16] projekt umożliwi prowadzenie rachunku wspólnego także dla kilku funduszy inwestycyjnych (nowy art. 51 p.b.).^[17] A ponadto banki będą mogły^[18], wspólnie z bankowymi izbami gospodarczymi, utworzyć instytucje upoważnione do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania także instytucjom finansowym, których podstawowa działalność polega na udostępnianiu składników majątkowych na podstawie umowy leasingu lub świadczeniu usług faktoringowych oraz podmiotom, których podstawowa działalność polega na udostępnianiu składników majątkowych na podstawie umowy leasingu, informacji stanowiących odpowiednio tajemnicę bankową oraz informacji udostępnionych przez te instytucje i podmioty, w zakresie niezbędnym do oceny zdolności klienta do spłaty zobowiązań z tytułu umowy leasingu lub umowy o  świadczenie usług faktoringowych.

Podsumowanie

Prace nad projektem zakończył już Komitet Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji^[19]. Uszczuplanie nadprodukcji prawa, zwłaszcza mające na celu podnoszenie efektywności postępowań i zadań, które państwo realizuje poprzez pracę sądów i urzędów, to słuszny kierunek, którego oby było więcej w naszych dziennikach ustaw.

---

^[1]1 https://kirp.pl/wp-content/uploads/2024/10/RADCA_PRAWNY_NR_215_net.pdf [dostęp: 11 listopada 2024 r.].

² https://kirp.pl/wp-content/uploads/2024/10/RADCA_PRAWNY_NR_215_net.pdf [dostęp: 11 listopada 2024 r.].

³ https://legislacja.gov.pl/projekt/12383815/katalog/13050501#13050501 [dostęp: 11 listopada 2024 r.], dalej: projekt.

 Uzasadnienie projektu z dnia 19 sierpnia 2024 r., s. 19‒24; https://legislacja.gov.pl/projekt/12383815/katalog/13050501#13050501  [dostęp: 11 listo-
pada 2024 r.].

^[2] Art. 3 pkt 2 projektu, ibidem.

^[3] Dz.U. z 2023 r. poz. 70 z późn. zm.

^[4] Art. 6 projektu, ibidem.

^[5]Dz.U. z 2024 r. poz. 1001.

^[6] Art. 7 projektu, ibidem.

^[7]Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2805 z późn. zm.).

^[8]Art. 9 projektu.

^[9] Ibidem.

^[10]Art. 8 projektu.

^[11] Dz.U. z 2024 r. poz. 497 z późn. zm.

^[12]Uzasadnienie, s. 39–40.

^[13] Ibidem.

^[14]Art. 14 projektu.

^[15]Por. uzasadnienie, s. 39–40.

^[16]Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2488 z późn. zm.), dalej: p.b.

^[17]Art. 13 projektu.

^[18] Art. 105 ust. 4 pkt 7 p.b., ibidem.

^[19]https://legislacja.gov.pl/projekt/12383815/katalog/13050490#13050490 [dostęp: 11 listopada 2024 r.].