2500 tysiąca lat temu Sun Tsu sformułował pewną zasadę, która ma do dziś kolosalne znaczenie. Najbardziej efektywnym działaniem nie jest prowadzenie wojen mających na celu zniszczenie przeciwnika, lecz osiągnięcie swoich celów bez prowadzenia walki zbrojnej. Należy zniszczyć system wartości, który jest fundamentem każdego społeczeństwa. Po pewnym czasie może ono zacząć postrzegać wroga jako atrakcyjną alternatywę?
Jurij Bezmienow był radzieckim agentem KGB. Przekazał USA wiele cennych informacji na temat Związku Radzieckiego, a następnie Rosji w zakresie działań wykorzystywanych do przejęcia kontroli nad atakowanym państwem.
Celem procesu (jak nazywa to Bezmienow) ?przewrotu ideologicznego? jest zmiana postrzegania rzeczywistości przez obywateli atakowanego państwa tak, by po pewnym czasie pomimo dostępu do wielu informacji nikt nie mógł dojść do tego, co jest prawdą, a co kłamstwem.
Pranie mózgu doprowadzające do zmiany przekonań i zachowań, trwa wiele lat i jest niezauważalne przez przeciętnego odbiorcę informacji. Realizowane jest z wykorzystaniem strategii małych kroków i składa się z czterech etapów.
Etap pierwszy procesu to demoralizacja. Trwa od 15 do 20 lat (okres konieczny na zmianę przekonań jednego pokolenia). Na celowniku są: religia, edukacja, administracja państwowa, wymiar sprawiedliwości, wojsko, gospodarka i stosunki między pracownikiem a pracodawcą. Ja to się dzieje? Wykorzystywani są tzw. agenci wpływu, rozmaite kanały komunikowania, w szczególności Internet (to odrębny temat na kolejny felieton) i tzw. pożyteczni idioci?
Atakuje się religię ? chodzi o to, by dogmaty i autorytety uległy erozji. Ważny element to system edukacji: należy doprowadzić do odstąpienia od nauczania wiedzy pragmatycznej, konstruktywnej, którą należy zastąpić np. ?subiektywną historią wojen?, oczywiście z udziałem ?radykałów?.
W sferze życia społecznego powinna nastąpić zamiana tradycyjnych instytucji i organizacji na nowe, sztucznie powołane. Cele są jasne: odebranie inicjatywy grupom społecznym, zniszczenie więzi, łączących grupy osób i zastąpienie ich biurokratycznymi ciałami kontrolowanymi przez władzę.
Administrację państwową należy zastąpić przez ?sztuczne twory? składające się z ludzi, których nikt nigdy demokratycznie nie wybierał oraz z jednostek i grup ludzi, którzy nie mają niezbędnych kompetencji.
Wymiarowi sprawiedliwości należy zafundować powolny rozkład. Wzniecanie nienawiści do reprezentantów systemu wymiaru sprawiedliwości podkopie zaufanie do instytucji, które chronią prawa obywateli. Powolne odstępowanie od zasad moralnych sprawiać będzie dezorientację: co jest zgodne z prawem, a co nie. W przypadku relacji pracownik?pracodawca celem jest zniszczenie zaufania między pracownikami a pracodawcami, niezbędnego do efektywnego funkcjonowania gospodarki.
Etap drugi: destabilizacja. Trwa od dwóch do pięciu lat. Obszar oddziaływania zawęża się do gospodarki. Istniejąca polaryzacja poglądów i wzbudzanie nienawiści do tych, ?którzy nie są z nami? powoduje, że nikt nie jest z nikim w stanie nic ustalić. Niemożliwe jest osiągniecie porozumienia. Ustalone tradycją relacje ulegają zniszczeniu. Społeczeństwo popada w coraz większy antagonizm. Wrogość między grupami jest coraz większa.
Rozpoczyna się trzecia faza ? kryzys. Zaczyna się poszukiwanie silnego człowieka, mesjasza, silnego przywódcy. Ludzie są coraz bardziej zmęczeni niepewnością jutra. Pojawia się dyktator ? zbawca.
Faza czwarta ? normalizacja. Może trwać bez końca. Jest zbawca, więc nie jest już potrzebna rewolucja i żaden radykalizm. ?Stabilizacja? narzucona jest siłą. Żadnych strajków, żadnych praw kobiet, żadnych praw dziecka, żadnych praw człowieka?
Konkluzja: zwycięzcą w tej wojnie jest ten, którego opowieść wygra ? ten, który przekona, że jego narracja jest prawdziwa.
Skoro percepcja jest wszystkim, to może warto inaczej spojrzeć na negocjacje profesjonalne. Stosowanie w nich gróźb i siły to negocjacyjna piaskownica, mistrzostwem w negocjacjach jest przekonanie ? zmiana percepcji ? przeciwnika.
Uwaga: wszelkie podobieństwo opisanych zjawisk do czegokolwiek lub kogokolwiek jest całkowicie i absolutnie przypadkowe.
Maciej Bobrowicz
Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych
w latach 2007?2010, 2010?2013 i 2016?2020
