Przegląd najważniejszych zmian w ustawodawstwie ostatnich dwóch miesięcy.
W komisjach
Od dłuższego czasu trwają w Sejmie prace nad nowelizacją kilku ustaw, mającą na celu poprawę ładu korporacyjnego w spółkach z udziałem Skarbu Państwa (druk sejmowy nr 261). Autorem propozycji są posłowie Polski 2050, a głównym założeniem jest ograniczenie wpływu polityki na te podmioty. Projekt koncentruje się na podniesieniu wymagań kwalifikacyjnych oraz zaostrzeniu kryteriów wykluczających dla kandydatów do rad nadzorczych. Jednym z kluczowych rozwiązań jest wprowadzenie do organów nadzorczych spółek kontrolowanych przez państwo „członków niezależnych” spełniających wymagania dla kandydatów na członków komitetu audytu oraz podlegających wymogom apolityczności i apartyjności. Ponadto dotychczasową Radę do spraw spółek z udziałem Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych ma zastąpić nowy organ, tj. Komitet Dobrego Zarządzania, którego zadaniem będzie m.in. opiniowanie kandydatur na członków organów nadzorczych oraz powoływanie i odwoływanie „członków niezależnych”. Komitet ten będzie działał kadencyjnie, a jego członkowie będą wybierani przez Prezesa Rady Ministrów. Projekt przewiduje pełną transparentność wynagrodzeń członków organów nadzorczych i zarządzających w spółkach z udziałem Skarbu Państwa. Informacje te będą publikowane w ogólnodostępnym rejestrze i aktualizowane co miesiąc, co zapewni łatwy dostęp do danych bez konieczności składania wniosków o dostęp do informacji publicznej. W uzasadnieniu projektu wskazano, że zmiany te powinny znacząco podnieść standardy ładu korporacyjnego oraz nadzoru właścicielskiego w spółkach z udziałem Skarbu Państwa, co przełoży się na korzyści społeczne i ekonomiczne.
Uchwalone ustawy
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Prawo o notariacie (pierwotny druk sejmowy nr 440), zakładającą zniesienie ograniczenia dotyczącego powoływania zastępców notarialnych na notariuszy niezależnie od tego, czy od doręczenia uchwały o wyniku egzaminu minęło więcej niż dziesięć lat. W przypadku zastępców notarialnych legitymujących się dziesięcioletnim stażem pracy w kancelarii notarialnej oraz pięcioletnim upoważnieniem do wykonywania czynności notarialnych nie będzie obowiązywało ograniczenie czasowe do zgłoszenia wniosku o powołanie na stanowisko notariusza i wyznaczenie siedziby kancelarii. Zmiany mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Ustawa została przekazana do Senatu.
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks karny (pierwotny druk sejmowy nr 876). Ustawa określa konsekwencje prawne przestępstw popełnionych z motywacji nienawistnej lub dyskryminacyjnej, a także przestępstw nawoływania do nienawiści na tle dyskryminacyjnym. Ustawa przewiduje znaczące rozszerzenie ochrony prawnej w odniesieniu do takich przestępstw przez zwiększenie liczby kryteriów dyskryminacyjnych. Nowelizacja obejmuje: dodanie nowych okoliczności obciążających wpływających na wymiar kary, rozszerzenie znamion kwalifikujących przestępstwa przemocy, groźby bezprawnej oraz znieważenia, wprowadzenie dodatkowych przesłanek w przestępstwie nawoływania do nienawiści. Nowe kryteria obejmują niepełnosprawność, wiek, płeć, orientację seksualną oraz tożsamość płciową, które dołączają do już obowiązujących przesłanek określonych w aktualnych przepisach. Zdaniem wnioskodawców projektowana regulacja ma na celu pełniejsze realizowanie konstytucyjnego zakazu dyskryminacji oraz dostosowanie przepisów do międzynarodowych standardów ochrony przed mową nienawiści i przestępstwami motywowanymi nienawiścią. Ponadto w ocenie wnioskodawców wprowadzenie tych rozwiązań przyczyni się do zwiększenia efektywności ścigania czynów o charakterze dyskryminacyjnym oraz zapewnienia lepszej ochrony prawnej ofiar takich przestępstw. Zmiany mają wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Ustawa została przekazana do Senatu.
Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z przystąpieniem Rzeczypospolitej Polskiej do wzmocnionej współpracy w zakresie Prokuratury Europejskiej (pierwotny druk sejmowy nr 906), która ma na celu dostosowanie przepisów krajowych do rozwiązań zawartych w rozporządzeniu Rady (UE) 2017/1939 z dnia 12 października 2017 r.
wdrażającym wzmocnioną współpracę w zakresie ustanowienia Prokuratury Europejskiej. Polska stała się częścią tej struktury w pierwszym kwartale 2024 r. Implementacja nowych regulacji umożliwi pełnoprawne działanie komórek Prokuratury Europejskiej na terytorium naszego państwa. Kompetencje Prokuratury Europejskiej obejmują prowadzenie śledztw oraz formułowanie i wspieranie aktów oskarżenia wobec osób dopuszczających się czynów zabronionych naruszających finanse UE. Ze względu na konieczność uregulowania określonych aspektów organizacyjnych i proceduralnych na poziomie przepisów krajowych, wynikającą z rozporządzenia 2017/1939, ustawa wprowadza zmiany w kilku aktach prawnych. Zmiany dokonywane w ustawie – Prawo o prokuraturze przesądzają m.in., że osoby pełniące funkcje prokuratora europejskiego oraz te powołane na stanowisko delegowanego prokuratora europejskiego będą również uznawane za prokuratorów w świetle polskich przepisów prawnych. Nowelizacja Kodeksu postępowania karnego polega przede wszystkim na utworzeniu dodatkowego działu (XIIa), który zawiera uregulowania proceduralne dotyczące współdziałania z Prokuraturą Europejską. Zmiana wprowadzona w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ma natomiast na celu jednoznaczne określenie, że w przypadku delegowanego prokuratora europejskiego składka na ubezpieczenie zdrowotne będzie opłacana przez jednostkę zatrudniającą (odpowiednią powszechną jednostkę prokuratury). Wysokość tej składki będzie wyliczana w oparciu o ostatnie wynagrodzenie, jakie prokurator otrzymywał przed objęciem funkcji w Prokuraturze Europejskiej. Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. W chwili obecnej czeka tylko na podpis Prezydenta RP.
Izba uchwaliła ustawę o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych (pierwotny druk sejmowy nr 988), której celem jest dostosowanie krajowych przepisów do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Nowelizacja koncentruje się na modyfikacji zasad dotyczących delegowania sędziów do orzekania w innych sądach. Delegowanie sędziego do pracy w innym sądzie będzie możliwe wyłącznie w sytuacjach uzasadnionych potrzebami danego sądu. W szczególności decyzja o delegacji będzie uwzględniać: liczbę oraz rodzaj spraw wpływających do sądu, poziom kontrolowania wpływu spraw oraz średnie obciążenie sędziów i asesorów w odniesieniu do analogicznych wskaźników w innych sądach. Dodatkowo informacje o delegacjach sędziów będą publicznie dostępne i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. Zmianie ulegną również zasady przyznawania dodatków do wynagrodzenia dla sędziów delegowanych do innych sądów. Nowe regulacje mają wejść w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Ustawa została przekazana do Senatu.
Wejście w życie
Od 19 lutego 2025 r. obowiązuje ustawa z dnia 20 grudnia 2024 r. o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów (Dz.U. z 2025 r. poz. 146), która wdraża do krajowego porządku prawnego postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2167 z dnia
24 listopada 2021 r. w sprawie podmiotów obsługujących kredyty i nabywców kredytów oraz w sprawie zmiany dyrektyw 2008/48/WE i 2014/17/UE. Ustawa przewiduje ujednolicenie regulacji w zakresie działalności nabywców kredytów oraz podmiotów obsługujących kredyty w odniesieniu do nieobsługiwanych kredytów, udzielonych pierwotnie przez instytucje kredytowe. Ustawa ponadto reguluje zasady podejmowania i prowadzenia działalności związanej z obsługą kredytów, określając prawa i obowiązki podmiotów zajmujących się obsługą kredytów, dostawców usług kredytowych, nabywców kredytów oraz ich przedstawicieli. Określa także skutki naruszenia tych obowiązków oraz zasady nadzoru nad podmiotami obsługującymi kredyty, dostawcami usług kredytowych, nabywcami kredytów i ich przedstawicielami. Prowadzenie działalności w zakresie obsługi kredytów będzie wymagało uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, które będzie udzielane, jeżeli wnioskodawca ma siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz prowadzi działalność w formie spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a także spełnia przesłanki określone w art. 6 ustawy. Prowadzenie działalności w zakresie obsługi kredytów bez zezwolenia będzie przestępstwem podlegającym grzywnie do 5 mln zł albo karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. W ramach nadzoru Komisja Nadzoru Finansowego będzie mogła w szczególności żądać od podmiotu obsługującego kredyty opracowania, wdrożenia lub zmiany wewnętrznych procedur i polityk dotyczących prowadzenia działalności w zakresie obsługi kredytów, mających na celu zapewnienie poszanowania praw kredytobiorców zgodnie z przepisami regulującymi umowę o kredyt. n
19 marca 2025 r. to początek obowiązywania rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1871), która ma na celu wprowadzenie do Kodeksu pracy nowego uprawnienia dla pracowników będących rodzicami – uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Łukasz Nykiel
