Wraz z upływem 2020 r. dobiegnie końca kolejny cykl szkoleniowy dla radców prawnych. Wszystko wskazuje na to, że część naszych Koleżanek i Kolegów nie uzyska wymaganych przez Regulamin zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego 40 punktów szkoleniowych. Pojawi się w związku z tym pytanie dotyczące prawnie dopuszczalnej reakcji samorządu na tego typu sytuacje. Innymi słowy: czy będzie możliwe prowadzenie postępowań dyscyplinarnych, których efektem może być wymierzenie kary dyscyplinarnej.
Zagadnienie to pojawiło się już na kanwie pierwszego cyklu szkoleniowego (2009?czerwiec 2012) i doprowadziło do znaczącego dla funkcjonowania samorządu wyroku Sądu Najwyższego (z 6 listopada 2014 r., SDI 32/14), w którego uzasadnieniu przypomniano ? wydawać by się mogło oczywistą ? rzecz, a mianowicie, że ?nałożenie na radcę prawnego obowiązku szkolenia zawodowego ? i to obwarowanego sankcją dyscyplinarną o charakterze publicznoprawnym, w tym tak surową jak pozbawienie prawa do wykonywania zawodu (…) ? powinno mieć podstawę ustawową?. Efektem wspomnianego wyroku było doprowadzenie nie tylko do zmian w regulacjach wewnątrzsamorządowych (uchwała nr 103/IX/2015 KRRP z 11 grudnia 2015 r.), lecz przede wszystkim do zmiany legislacyjnej. W wyniku nowelizacji ustawy o radcach prawnych wprowadzony został do niej bowiem przepis upoważniający Krajową Radę Radców Prawnych do uchwalenia regulaminu dotyczącego ?dopełnienia obowiązku zawodowego radców prawnych w zakresie doskonalenia zawodowego i uprawnień organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez radców prawnych? (art. 60 pkt 8 lit. h RadPrU). Jest on podstawą dla regulaminu obowiązującego w okresie szkoleniowym 2018?2020 (od stycznia 2021 r. wejdzie w życie nowy regulamin dotyczący doskonalenia zawodowego).
Pomimo pojawienia się zasygnalizowanych zmian normatywnych (uzupełnionych skonkretyzowaniem w art. 14 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego zasady deontologicznej odnoszącej się do kształcenia ustawicznego) niektórzy radcowie prawni nie wypełnili w kolejnym okresie rozliczeniowym (2015?2017) ciążącego na nich obowiązku uzyskania wymaganych punktów szkoleniowych. Wszczynane na tej podstawie postępowania dyscyplinarne związane były jednak z określoną niepewnością w odniesieniu do stanowiska, jakie będzie zajmowała w tych sprawach judykatura.
Potencjalne wątpliwości zostały ostatnio rozwiane w wyniku rozstrzygnięcia, jakie zapadło w Sądzie Najwyższym
6 października (II DSI 33/20). Sędziowie rozpatrywali kasację wniesioną od orzeczenia WSD utrzymującego w mocy skazanie radcy prawnego na karę upomnienia za brak wypełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego w cyklu szkoleniowym obejmującym lata 2015?2017. Sąd Najwyższy stwierdził w tym kontekście, że skoro obowiązuje od 31 sierpnia 2015 r. unormowanie art. 60 pkt 8 lit. h RadPrU dające podstawę dla funkcjonowania stosowanej regulacji wewnętrznej, to władze samorządowe w przypadku członków, którzy nie uzyskali wymaganej liczby punktów, pozostawały przed wyborem albo wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, albo tolerowania naruszania prawa. To ostatnie byłoby zaś w opinii sędziów ?jawnym pogwałceniem art. 40 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, zgodnie z którym samorząd radców prawnych jest wprawdzie niezależny w wykonywaniu swych zadań, niemniej podlega przepisom prawa. Tym samym w przypadku stwierdzenia podstaw odpowiedzialności dyscyplinarnej z art. 64 § 1 i 1a samorząd ten ma obowiązek na zasadzie art. 741 ustawy o radcach prawnych w związku z art. 10 k.p.k. wszcząć stosowne postępowanie?. Na marginesie warto jeszcze tu wspomnieć, że zgodnie z wyłożonym w uzasadnieniu wyroku poglądem wiek członka korporacji nie może stanowić podstawy uprzywilejowania w odniesieniu do obowiązku szkoleniowego. Reasumując: wyżej przedstawione stanowisko SN w sposób jednoznaczny przesądza zatem, że organy naszego samorządu nie mogą pozostawać bierne wobec niewypełnienia obowiązku szkoleniowego i w efekcie są zobowiązane do reakcji prowadzącej do zdyscyplinowania danego członka samorządu.
