Aplikacja radcowska jest jednym z najważniejszych obszarów działalności
samorządu radców prawnych, który oferuje kandydatom na radców prawnych efektywne szkolenie w duchu nowoczesności i innowacyjności, przygotowując aplikantów do przyszłych wyzwań zawodowych. Jak przekonują przedstawiciele Komisji Aplikacji Krajowej Rady Radców Prawnych XI kadencji, powyższe stwierdzenie jest prawdziwe i w mijających czterech latach działania samorządu w zakresie aplikacji nabrały jeszcze większego znaczenia.
Krajowa Rada Radców Prawnych inicjuje projekty wspierające aplikantów w procesie kształcenia i przygotowania do zawodu. Program szkoleniowy jest stale ulepszany, a szczególny nacisk kładzie się na praktyczne umiejętności, takie jak rozwiązywanie kazusów w formatach egzaminacyjnych, szkolenia specjalistyczne i językowe, a także wsparcie w przygotowaniach do egzaminu zawodowego poprzez symulację egzaminu radcowskiego czy zajęcia repetytoryjne. Aplikanci mają również dostęp do szerokiej oferty szkoleń e-learningowych, które pozwalają na pogłębienie specjalistycznej wiedzy w wybranych dziedzinach prawa czy też udoskonalanie kompetencji miękkich. Inicjatywy organizowane przez KRRP, takie jak turnieje prawnicze, konkursy projektowe czy Forum Aplikantów Radcowskich, to okazja do doskonalenia umiejętności, zgłaszania projektów, przedstawiania swoich uwag, stanowisk, opinii, a także wniosków i postulatów. Udział w takich projektach to nie tylko możliwość podnoszenia kompetencji zawodowych, lecz także doskonała okazja do zdobywania i budowania profesjonalnych relacji zawodowych.
Potwierdza to r. pr. Bartosz Szolc-Nartowski, przewodniczący Komisji Aplikacji KRRP XI kadencji. – W ciągu tych czterech lat dokonaliśmy sporych zmian w aplikacji. Mieliśmy na celu dalsze jej upraktycznienie, zmianę metod szkoleniowych, unowocześnienie aplikacji, poszerzenie oferty kierowanej do aplikantów, a także – od strony organizacyjnej – stworzenie wielu narzędzi wspomagających prowadzenie aplikacji przez okręgowe izby radców prawnych. Wiem, że te zmiany zostały ocenione pozytywnie. Choć oczywiście jeszcze wiele pracy przed nami – przekonuje. – Świat zmienia się w zawrotnym tempie, postęp technologiczny wywiera ogromny wpływ na nasze codzienne życie, zmienia się otoczenie gospodarcze i społeczne. Pojawiają się nowe dziedziny specjalizacji prawnej. Aplikacja musi za tymi zmianami podążać, a nawet powinna je wyprzedzać.
Komisja Aplikacji KRRP XI kadencji
Przewodniczący:
Bartosz Szolc-Nartowski
Członkowie:
Aleksander Cisek
Andrzej Kadzik
Gabriela Krajczewska
Aleksandra Kudrzycka
Grzegorz Łaszczyca
Andrzej Pieścik
Agnieszka Sołtys
Ewa Żołnierczyk
Do zadań Komisji Aplikacji XI kadencji należało monitorowanie przestrzegania Regulaminu aplikacji radcowskiej oraz realizacji programu przez rady okręgowych izb radców prawnych. Aktualizowano wykaz aktów prawnych i pytań na kolokwia oraz przygotowywano je na kolejny rok szkoleniowy. Komisja współpracowała z radami okręgowych izb w zakresie szkolenia, organizując ogólnopolskie spotkania konsultacyjne.
Komisja prowadziła ewaluację zajęć e-learningowych, przygotowywała nowe szkolenia i wspierała informatyzację procesów szkoleniowych, w tym dzienniczka elektronicznego. Koordynowała przygotowanie wytycznych dotyczących metodyki prowadzenia zajęć, organizowała turnieje i konkursy dla aplikantów oraz fora tematyczne prowadzone przez specjalistów. Członkowie komisji uczestniczyli w ogólnopolskim forum aplikantów i przygotowywali wydawnictwa dotyczące statusu aplikanta radcowskiego i zawodowego startu po egzaminie.
Podsumowanie kadencji
Jak przekonują przedstawiciele Komisji Aplikacji, w mijającej kadencji osiągnięto wiele sukcesów w tym obszarze. Aplikanci pozytywnie ocenili rezygnację z wykładów na rzecz praktycznych konwersatoriów, zmniejszenie liczby kolokwiów i dostosowanie ich formy i treści do zadań egzaminacyjnych, wprowadzenie e-learningu i platformy szkoleniowej, organizację zajęć repetytoryjnych przed egzaminem zawodowym i próbny egzamin radcowski. – Za jedno z najciekawszych przedsięwzięć uważam organizację zajęć specjalizacyjnych poświęconych nowym zagadnieniom, jak ESG czy prawne aspekty sztucznej inteligencji. To szansa, by adepci sztuki prawniczej znaleźli swoją specjalizację zawodową – wskazuje Bartosz Szolc-Nartowski.
Co do największego wyzwania wskazuje się „obronę” aplikacji radcowskiej jako podstawowej drogi prowadzącej do uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu radcy prawnego. – Ustawodawca przewiduje także inne ścieżki, tym niemniej uważamy, że aplikacja radcowska to duża część naszej tożsamości, a aplikanci stanowią ważną i cenną część naszego samorządu zawodu zaufania publicznego – wskazuje przewodniczący Komisji Aplikacji XI kadencji.
Dlaczego aplikacja radcowska jest najczęściej wybieraną ścieżką umożliwiającą wykonywanie zawodu radcy prawnego
Kluczowe jest tu słowo szkolenie i stałe podążanie za upraktycznianiem i unowocześnianiem aplikacji, tj. wyjście naprzeciw nowym potrzebom i nowym wyzwaniom poprzez wsłuchiwanie się również w pomysły i potrzeby aplikantów. Mając to na uwadze, przez ostatnie cztery lata pracowaliśmy nad kolejnymi zmianami w organizacji aplikacji oraz wytworzeniem narzędzi ją wspomagających, czyniąc ją tym samym zarówno bardziej praktyczną, jak i przyjazną dla aplikantów, z równoczesną dbałością o podwyższanie jej poziomu. O słuszności kierunku rozwoju prowadzonej przez samorząd aplikacji może świadczyć fakt, iż od lat nabór na naszą aplikację jest największy w porównaniu z innymi prawniczymi zawodami.
Ponadto warto podkreślić bardzo wysoką zdawalność aplikantów i to również w stosunku do osób zdających poza ścieżką aplikacji na końcowym państwowym egzaminie zawodowym. Aplikacja to żywy organizm i z uwagi na przekształcenia społeczno-gospodarcze wymaga ciągłych zmian i reakcji ze strony samorządu. Dlatego też wiele się w niej w ostatnich latach działo.
Zbigniew Tur
Wiceprezes KRRP XI kadencji nadzorujący aplikację
Jakie wyzwania stoją przed aplikacją w kolejnych latach?
Zdaniem członków Komisji Aplikacji XI kadencji wyzwaniem jest odejście od tradycyjnego modelu aplikanta, który odbywa aplikację w kancelarii radcy prawnego lub w dziale prawnym przedsiębiorstwa, a postawienie na to, by aplikant miał okazję do codziennego praktykowania prawa pod okiem patrona i zdobywania nie tylko doświadczenia merytorycznego, lecz także związanego z etyką i zasadami wykonywania zawodu. – Wyzwaniem będzie też dostosowanie programu aplikacji do zmieniającego się otoczenia gospodarczego, zmian technologicznych, a także nowych kompleksowych dziedzin prawa, jak choćby wymagań środowiskowych. Oczywiście aktualne pozostanie pytanie o kształt egzaminu radcowskiego. Celem aplikacji jest niewątpliwie przygotowanie do wykonywania zawodu radcy prawnego, a egzamin w obecnej formie sprawdza tylko część kompetencji potrzebnych w zawodzie radcy prawnego – wskazuje Bartosz Szolc-Nartowski.
Próbny egzamin radcowski
W 2022 r. Krajowa Rada Radców Prawnych zorganizowała pierwszą edycję próbnego egzaminu radcowskiego. Inicjatywa, która spotkała się z pozytywnym odbiorem aplikantów i okręgowych izb, była kontynuowana w latach 2023 i 2024. Projekt ten ma na celu umożliwienie aplikantom samodzielnej oceny poziomu przygotowania do egzaminu zawodowego, oswojenie się z jego formą oraz sprawdzenie swoich umiejętności w warunkach zbliżonych do rzeczywistych. Egzamin próbny realizowany jest za pośrednictwem platformy e-KIRP, dedykowanej członkom samorządu radcowskiego, co zapewnia bezpieczny dostęp do materiałów. W projekcie mogą uczestniczyć aplikanci kończący aplikację radcowską w grudniu poprzedniego roku kalendarzowego, a egzamin próbny obejmuje pięć części i odbywa się około miesiąca przed państwowym egzaminem zawodowym organizowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości.
– Egzamin próbny trwa cztery dni, a zadania udostępniane są na platformie e-KIRP. Aplikanci mogą rozwiązywać zadania w izbach, kancelariach lub innym dogodnym dla nich miejscu. Jest to próba sprawdzenia stanu umiejętności i wiedzy tuż przed egzaminem zawodowym. Prace sprawdzane są indywidualnie w izbach przystępujących do programu. Próbny egzamin radcowski jest bardzo dobrym rozwiązaniem i można ten projekt określić jako sukces ostatniej kadencji – przekonuje członek Komisji Aplikacji XI kadencji Andrzej Pieścik.
Projekt został skonstruowany tak, aby warunki próbnego egzaminu jak najwierniej oddawały rzeczywistość egzaminu zawodowego, obejmując ten sam podział zadań, ramy czasowe na ich rozwiązanie oraz indywidualny proces oceny. Uczestnicy, którzy dokonali rejestracji, mogli każdego dnia egzaminu, po zalogowaniu na platformę szkoleniową, pobrać zadanie egzaminacyjne. Następnie mieli sześć godzin na wykonanie zadań w trakcie pierwszych trzech dni oraz osiem godzin w ostatnim dniu, by przesłać swoje prace za pośrednictwem panelu na platformie.
W trzech dotychczasowych edycjach egzaminu udział wzięło prawie 2,5 tys. aplikantów radcowskich, którzy łącznie napisali i oddali ponad 10 tys. prac egzaminacyjnych. Prace te zostały indywidualnie sprawdzone i ocenione przez blisko 400 ekspertów – radców prawnych, sędziów czy prokuratorów zaproszonych do współpracy przez okręgowe izby radców prawnych biorące udział w projekcie.
Po próbnym egzaminie zawodowym Krajowa Rada Radców Prawnych organizowała dla uczestników konsultacje online z twórcami zadań egzaminacyjnych, skupiające się na szczegółowym omówieniu treści kazusów, rekomendowanych rozwiązań oraz analizie najczęściej popełnianych przez aplikantów błędów i uchybień.
Zajęcia powtórzeniowe przed egzaminem radcowskim
W mijającej kadencji aplikanci poza próbnym egzaminem zyskali dodatkowe możliwości przygotowania do egzaminu zawodowego dzięki organizacji specjalnych zajęć powtórkowych.
W 2021 r. zajęcia odbywały się na platformie e-learningowej EAR, dzięki współpracy z OIRP w Warszawie. Od 2022 r.
repetytoria przeniesiono na nowoczesną platformę szkoleniową e-KIRP, która została stworzona z myślą o członkach samorządu radcowskiego. Platforma ta umożliwia rozwijanie umiejętności i pogłębianie wiedzy prawniczej, oferując szeroki dostęp do zasobów edukacyjnych dostępnych w dowolnym miejscu i czasie. Dzięki multimedialnym funkcjom użytkownicy mogą w pełni dostosować naukę do swoich potrzeb.
Repetytoria prowadzone na platformie e-KIRP zapewniają uczestnikom interakcję w czasie rzeczywistym, możliwość zadawania pytań prowadzącym oraz korzystanie z innowacyjnych rozwiązań, takich jak nagrywanie wykładów, które można odtworzyć w dogodnym momencie. Zajęcia są dostępne dla aplikantów wszystkich okręgowych izb radców prawnych, którzy ukończyli aplikację w roku poprzedzającym egzamin. Program obejmuje kluczowe zagadnienia egzaminacyjne, takie jak prawo karne, cywilne, gospodarcze, administracyjne, zasady wykonywania zawodu radcy prawnego oraz etykę zawodową. Wykłady prowadzą doświadczeni praktycy i eksperci w swoich dziedzinach, co gwarantuje wysoki poziom merytoryczny i profesjonalizm przekazywanej wiedzy.
– Repertoria przed egzaminem to doskonała propozycja w szczególności dla izb, w których tego typu zajęcia dotychczas się nie odbywały – wskazuje Aleksandra Kudrzycka, członkini Komisji Aplikacji XI kadencji. – Zajęcia cieszą się sporym zainteresowaniem wśród aplikantów. Głównym walorem tych zajęć jest to, że przed egzaminem radcowskim można skonfrontować swoją wiedzę ze specjalistą w danej dziedzinie. Takich zajęć nigdy za dużo.
Zajęcia e-learningowe
W wyniku zmian wprowadzonych uchwałą Krajowej Rady Radców Prawnych (KRRP) w 2022 r., dotyczących Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej, rozszerzono możliwość korzystania ze szkoleń e-learningowych dla aplikantów. Nowe przepisy pozwoliły na prowadzenie zajęć w formie
online, choć ograniczono je początkowo do 20% minimalnego wymiaru zajęć.
W 2023 r. KRRP przygotowała i udostępniła na platformie e-KIRP 85 filmów szkoleniowych, obejmujących łącznie 170 godzin zajęć. Podzielono je według programu na trzy lata aplikacji (52 godziny dla I roku, 60 dla II roku i 58 dla III roku). Aplikanci zyskali dostęp nie tylko do nagrań, lecz również do prezentacji i sylabusów szczegółowo opisujących konspekty zajęć. Materiały obejmowały zarówno kompetencje merytoryczne, jak i miękkie, takie jak mediacje, negocjacje czy zarządzanie kancelarią.
W 2023 r. podniesiono limit zajęć e-learningowych do 25%, co pozwoliło na stworzenie dodatkowych 18 filmów (36 godzin), zwiększając ofertę na I rok o 10 godzin, na II o 14, a na III o 12 godzin. Do 2024 r. platforma e-KIRP zgromadziła 103 filmy szkoleniowe, stworzone przez 65 ekspertów z różnych dziedzin. Tym samym KRRP znacząco wzbogaciła możliwości edukacyjne aplikantów, łącząc nowoczesne metody nauczania z tradycyjnym podejściem.
– Zajęcia e-learningowe to nowoczesny sposób na zdobywanie wiedzy, dostępnej dla aplikantów z każdego miejsca i o każdym czasie. Jest to też duże ułatwienie dla izb, które mogą zajęcia te wprowadzić do planu w całości lub w części. Każdy aplikant radcowski w kraju ma jednak dostęp do całej oferty – wskazuje członkini Komisji Aplikacji Agnieszka Sołtys.
Baza wiedzy aplikanta radcowskiego
W 2024 r. KRRP zrealizowała projekt stworzenia kompleksowego narzędzia edukacyjnego dla aplikantów radcowskich, integrując materiały wideo na platformie e-KIRP. Umożliwiono dostęp do zasobów 24/7, co ułatwiło naukę, przygotowanie do egzaminów i powtórki trudnych zagadnień. Projekt wzbogacono o zbiór kazusów, zgodnych ze standardami egzaminu radcowskiego, co pozwala aplikantom poznać wymagania egzaminacyjne i ćwiczyć praktyczne umiejętności od początku aplikacji.
– Baza wiedzy aplikanta radcowskiego to wszystkie materiały i szkolenia e-learningowe opracowane do tej pory i udostępniane dla poszczególnych roczników. Dzięki tej bazie aplikanci mają dostęp do dodatkowej wiedzy, a także do materiałów, które mogą wykorzystywać w trakcie przygotowań przed egzaminem – wyjaśnia członek komisji Aleksander Cisek.
Zmiany w Regulaminie aplikacji w ostatniej kadencji
Krajowa Rada Radców Prawnych na posiedzeniu we wrześniu 2023 r. uchwaliła zmiany w Regulaminie odbywania aplikacji radcowskiej. Zmiany, które weszły w życie od 1 stycznia 2024 r., objęły program aplikacji, strukturę i formę zajęć oraz przeprowadzanych kolokwiów.
Najważniejsze zmiany dotyczyły:
- zwiększenia dopuszczalnej liczby zajęć przeprowadzanych w formie e-learningu, co daje możliwe 180 godzin zajęć w trybie stacjonarnym i 60 w trybie zdalnym – w każdym roku szkoleniowym,
- wprowadzenia w programie aplikacji obok zajęć z prawa karnego na II roku aplikacji praktyk w sądach powszechnych i prokuraturze w zakresie zagadnień z zakresu prawa karnego i postępowania karnego,
- przeniesienia zajęć z przedmiotu „Prawo rodzinne i opiekuńcze” na I rok aplikacji,
- utworzenia bloku zajęć z przedmiotów „Prawo cywilne, prawo postępowania cywilnego”,
- utworzenia bloku zajęć z przedmiotów „Prawo karne, prawo karne skarbowe, prawo wykroczeń” i „Postępowanie karne, postępowanie karnoskarbowe i postępowanie w sprawach o wykroczenia”,
- ustalenia, iż na każdym roku szkoleniowym odbywać się będą dwa kolokwia, co daje łączną liczbę sześciu kolokwiów w trakcie aplikacji,
- wprowadzenia rezerwy godzinowej na każdym roku szkoleniowym w wymiarze 40 godzin, które mogą zostać wykorzystane na poszerzenie zagadnień objętych programem lub na wprowadzenie dodatkowych zajęć o charakterze specjalizacyjnym, zgodnie z potrzebami praktycznego szkolenia aplikantów.
Zajęcia specjalizacyjne
Ważną inicjatywą KRRP są zajęcia specjalizacyjne dla aplikantów. Jak podkreśla członkini Komisji Aplikacji IX kadencji Agnieszka Sołtys, mają one zapewnić skuteczne przygotowanie przyszłych radców prawnych do wyzwań rynku prawniczego. W 2024 r. udostępniono cykl zajęć specjalizacyjnych w formule e-learningowej na platformie e-KIRP. Specjalizacje zostały podzielone na sześć bloków tematycznych, które koncentrują się na wybranych obszarach prawnych. W tematyce zajęć znalazły się istotne ze względu na trendy rozwoju rynku prawniczego tematy, takie jak m.in. prawne aspekty sztucznej inteligencji, ESG, prawo konsumenckie w dobie nowych technologii czy prawa podstawowe w praktyce radcy prawnego. Zajęcia specjalizacyjne – w zależności od decyzji danej okręgowej izby – mogą być włączone do programu aplikacji bądź stanowić ofertę dodatkową do fakultatywnego wykorzystania przez aplikanta.
Ogólnopolskie prace dodatkowe i konsultacje
– To pomysł na jeszcze dalej idące upraktycznienie aplikacji i dobre przygotowanie do kolokwiów oraz egzaminu – przekonują członkowie Komisji Aplikacji XI kadencji. Aplikantom udostępniane są na platformie e-KIRP zadania skonstruowane na kształt tych egzaminacyjnych. Są to pisma procesowe, pozwy, wnioski, apelacje, a także opinie. Mogą być sprawdzane indywidualnie w izbach. Na szczeblu krajowym przygotowywany jest opis istotnych zagadnień. Zdaniem przewodniczącego Komisji Aplikacji XI kadencji prace te powinny być wprowadzone do programu aplikacji, w tej chwili jest to rozwiązanie opcjonalne.
Według danych z platformy e-KIRP od 2023 r. z udostępnianych przez KIRP prac dodatkowych skorzystały prawie
3 tys. aplikantów.
Ogólnopolskie kolokwia
– Za największy sukces komisji uważam zmiany w tematyce kolokwiów, dostosowanie czasu trwania kolokwiów pisemnych do czasu trwania poszczególnych części egzaminu radcowskiego – twierdzi członkini Komisji Aplikacji XI kadencji Gabriela Krajczewska. W kadencji zmniejszono liczbę kolokwiów, dostosowując ich zakres merytoryczny, formę i czas trwania do obowiązujących w trakcie egzaminu radcowskiego.
Z uwzględnieniem powyższych zmian zainicjowano projekt wspólnych i jednakowych kolokwiów dla aplikantów radcowskich w całym kraju. Przedsięwzięcie nie jest obowiązkowe i w ostatnich latach brały w nim udział wybrane izby. – Wydaje się, że warto ten projekt kontynuować w przyszłości. Przygotowywanie centralnie zadań sprzyja ujednoliceniu wymogów, choć oczywiście izby mogą przygotowywać własne zadania.
Kursy prawniczego angielskiego
Krajowa Rada Radców Prawnych zaoferowała aplikantom ze wszystkich izb okręgowych dostęp do kursów językowych za pośrednictwem platformy e-KIRP. Inauguracyjna edycja kursu z prawniczego języka angielskiego odbyła się w 2022 r.
– Kurs został pomyślany jako cykl prezentacji merytorycznych dotyczących prawa brytyjskiego. Wykłady-rozmowy prowadzone przez szefa British Law Center na UW, znanego z programu „Europa da się lubić”, Steve’a Terreta w sposób barwny wprowadzały aplikantów do brytyjskiego prawa kontraktów oraz rzeczywistości prawnej po brexicie. Kurs całkowicie bezpłatny dawał szansę na wzbogacenie wiedzy i słownictwa w unikalny sposób – wskazuje przewodniczący komisji Bartosz Szolc-Nartowski.
Forum aplikantów
Forum aplikantów to kilkudniowe spotkanie aplikantów wszystkich okręgowych izb radców prawnych z osobami odpowiedzialnymi za pion aplikacji radcowskiej w Krajowej Radzie Radców Prawnych. Sporo zmian, które przyjęte zostały zarówno w Regulaminie odbywania aplikacji, jak i w programie aplikacji, było realizacją postulatów zgłaszanych i dyskutowanych na forum. Tradycyjne tematy forum to dostosowanie programu aplikacji do zmieniającego się rynku świadczenia usług prawnych, upraktycznienie aplikacji, postanowienia regulaminu odbywania aplikacji, ich stosowanie, udział aplikantów w życiu samorządu radców prawnych. Dzięki forum aplikanci mają wpływ na proces i kształt aplikacji, którą odbywają[1].
[1] O tegorocznym forum aplikantów można przeczytać na s. 6 „Radcy Prawnego”.
