OBSiL co miesiąc analizuje kilkadziesiąt projektów aktów prawnych i przygotowuje do nich opinie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich, przygotowane w okresie maj–czerwiec 2024 r.
Opinia w zakresie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego, dotyczącego zakazu przeprowadzenia i wykorzystania dowodu uzyskanego za pomocą czynu zabronionego (projekt z dnia 24 kwietnia 2024 r.).
Opinia z aprobatą odnosi się do projektowanej regulacji, mającej na celu usunięcie z obrotu prawnego przepisów dopuszczających wykorzystanie w postępowaniu dowodowym w procesie karnym dowodów nielegalnych, w tym uzyskanych za pomocą czynu zabronionego, które w ocenie autora opinii pozostają w kolizji z konstytucyjnymi standardami demokratycznego państwa prawa i legalizmu działania jego organów oraz godzą w prawo do prywatności i prawo do wolności oraz ochrony tajemnicy komunikowania się w stopniu nieakceptowalnym z perspektywy zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. W ramach ewentualnego skorygowania projektu w miejsce proponowanego skreślenia art. 168b k.p.k. należałoby dokonać jego zmiany, przyjmując, że dowód uzyskany w wyniku kontroli operacyjnej, ale poza jej granicami przedmiotowymi, może być wykorzystany w procesie karnym za zgodą sądu, o której wyjednanie występowałby prokurator, pod warunkiem że dotyczyłby przestępstwa lub przestępstwa skarbowego należącego do katalogu przestępstw i przestępstw skarbowych, co do których kontrola operacyjna może w ogóle być zarządzona.
Opinia w sprawie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (projekt z dnia 5 kwietnia 2024 r.)
W konkluzji opinii odniesiono się z aprobatą do przedstawionych propozycji legislacyjnych zakładających usunięcie przepisu przewidującego obligatoryjne tymczasowe zajęcie pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę przestępstwa, z którego popełnieniem de lege lata łączy się obligatoryjny przepadek pojazdu, jednocześnie nadających orzeczeniu przepadku pojazdu mechanicznego charakter fakultatywny. W opinii wskazano, że projektowane rozwiązania pozostawiają sądowi w przedstawionych przypadkach możliwość dostosowania reakcji karnej do okoliczności popełnienia przestępstwa, stopnia winy sprawcy, a także jego właściwości i warunków osobistych, m.in. możliwości zarobkowych, co w konsekwencji przyczyni się do urzeczywistnienia zasady trafnej reakcji karnej.
n Opinia dotycząca projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego – tzw. pierwszej ustawy deregulacyjnej (projekt z dnia 5 kwietnia 2024 r.)
Opinia odnosi się z aprobatą do głównych założeń projektu, zmierzających w kierunku poprawy środowiska prawnego i instytucjonalnego, w którym działają polskie firmy, celem zgłoszonych zastrzeżeń jest zaś poprawa jakości proponowanych rozwiązań oraz usunięcie ewentualnych niejasności terminologicznych i nieścisłości, jakie pojawiłyby się po wprowadzeniu nowych pojęć do obrotu prawnego.
Wśród uwag zgłaszanych w opinii do projektu przykładowo zaproponowano rozwiązania mające na celu uporządkowanie terminologii w obszarze przedstawionych przez ustawodawcę założeń dotyczących wprowadzenia „weksla elektronicznego” w zakresie prawa nowych technologii dotyczących weksla sporządzonego w postaci elektronicznej. Jednocześnie zaznaczono potrzebę dalszych prac nad rozwiązaniami technicznymi, które zapewnią pełną skuteczność i stosowalność zarówno obowiązujących, jak i projektowanych konstrukcji prawnych prawa wekslowego. Wskazano, że poprawa środowiska prawnego i instytucjonalnego oraz wprowadzenie uproszczeń odnoszących się do działalności gospodarczej, zgodnie z celem i potrzebą ustawy, nie może powodować, że przyczyny techniczne lub technologiczne ograniczać będą skuteczność instytucji prawnych uregulowanych przez prawo wekslowe, które w niemal niezmienionym kształcie obowiązują od blisko 80 lat.
Mając na uwadze założenia projektu, w obrębie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w ramach wzmocnienia pozycji jednostki prowadzącej działalność gospodarczą zaproponowano w opinii dopuszczenie stosowania sprzeciwu od decyzji również w przypadku decyzji kasatoryjnych wydawanych w postępowaniu podatkowym. Z aprobatą odniesiono się do większości projektowanych zmian w Kodeksie postępowania administracyjnego, które m.in. przewidują zwolnienie pełnomocnika z obowiązku przedstawiania pełnomocnictwa, jeśli organ może stwierdzić umocowanie na podstawie publicznego wykazu, ewidencji lub innego rejestru, do którego organ ten ma dostęp drogą elektroniczną. W zakresie przepisów przewidujących wzmocnienie roli mediacji w postępowaniu administracyjnym zwrócono natomiast uwagę, że przepisy w zaproponowanym kształcie mogłyby – wbrew założeniom ustawodawcy – służyć przedłużaniu trwania postępowań administracyjnych oraz ograniczać przypadki mediacji w postępowaniach.
