OBSiL co miesiąc analizuje kilkadziesiąt projektów aktów prawnych i przygotowuje do nich opinie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich, przygotowane w okresie lipiec–sierpień 2025 r.
Opinia do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego (nr z wykazu prac legislacyjnych: UDER50)
Projekt przewiduje poszerzenie delegacji ustawowej z art. 173
§ 4 k.p.k. o określenie w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, oprócz warunków technicznych i sposobu przeprowadzenia okazania, także sposobu utrwalenia przebiegu tej czynności. Zaproponowany projekt rozporządzenia różni się od obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie warunków technicznych przeprowadzenia okazania dodaniem ust. 3
do § 11, zgodnie z którym: „organ dokonujący okazania załącza do protokołu czynności zdjęcie osób okazywanych”. Proponowaną zmianę oceniono w opinii generalnie pozytywnie, wskazując jednak, że zmiany zaproponowane w projekcie aktu wykonawczego wydają się być niewystarczające.
Opinia w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie sposobu oraz szczegółowych warunków wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego oraz elektronicznej kontroli miejsca pobytu (nr z wykazu prac legislacyjnych: A539)
Projekt został oceniony pozytywnie jako kompleksowe i spójne rozwinięcie unormowań obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie sposobu oraz szczegółowych warunków wykonywania kar, środków karnych i środków zabezpieczających w systemie dozoru elektronicznego o regulacje dotyczące elektronicznej kontroli miejsca pobytu w związku z przerwą w wykonaniu kary pozbawienia wolności. Zgłoszono jednocześnie wątpliwość co do zakresu pouczenia wynikającego z § 3 pkt 5, tj. o odpowiedzialności karnej przewidzianej za naruszenie przepisów o wykonywaniu elektronicznej kontroli miejsca pobytu w związku z przerwą w wykonaniu kary pozbawienia wolności, o której mowa w art. 153a § 1 lub
2 k.k.w.
Opinia w przedmiocie zbadania projektu ustawy o zmianie ustawy o aplikacji mObywatel oraz niektórych innych ustaw w kontekście zawodu radcy prawnego
W opinii wskazano konieczność nowelizacji art. 22 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w celu ustanowienia kwalifikowanego podpisu elektronicznego jako standardu. Stwierdzono, że zmiana powinna jednoznacznie stanowić, że wszelkie czynności zawodowe radcy prawnego, dla których prawo wymaga formy pisemnej, mogą być dokonywane w formie elektronicznej pod warunkiem opatrzenia ich kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Opinia do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1426)
W opinii co do zasady pozytywnie oceniono intencję propozycji zrównania aktywności zawodowej wykonywanej na innej podstawie niż stosunek pracy z zatrudnieniem pracowniczym. Zgłoszono jednocześnie szereg uwag szczegółowych do treści projektu.
Opinia o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (druk sejmowy nr 1425)
Częściowo modyfikuje on regulację zgłaszania przez inwestora sprzeciwu dotyczącego wykonywania robót budowlanych przez podwykonawcę. Zmiana polega na możliwości za wspólną zgodą inwestora i wykonawcy (generalnego wykonawcy) skrócenia 30-dniowego terminu dla złożenia oświadczenia o sprzeciwie, przy czym termin ten nadal traktowany jest jako zasada i liczony od dnia doręczenia inwestorowi zawiadomienia. Projektowane rozwiązanie, tj. prawo skrócenia terminów, zostało ocenione w opinii jako celowe i dostosowane do zróżnicowanych rodzajów inwestycji, z których część kwalifikuje się do niezwłocznego zajęcia przez inwestora stanowiska w kwestii sprzeciwu, a w konsekwencji przyspieszenia procesu inwestycyjnego.
Opinia o zmianie ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym i o Funduszu Edukacji Finansowej (druk sejmowy nr 1434)
W opinii wskazano, że projekt wprowadza zmianę korzystną dla sprawności zgłaszania reklamacji i odpowiadania na zgłoszenia, z zachowaniem właściwego poziomu ochrony praw klienta, a nowelizacja skutkować będzie upowszechnieniem wykorzystania środków komunikacji elektronicznej do kontaktu między klientem a podmiotem rynku finansowego w zakresie inicjowania i obsługi procedury reklamacji.
Opinia w przedmiocie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego oraz emitowaniem europejskich zielonych obligacji (druk sejmowy nr 1262)
Opinia ogranicza się do regulacji projektu mających na celu wdrożenie do polskiego systemu prawnego oraz zapewnienie stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2554 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego i zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 („rozporządzenie DORA”) oraz wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2022/2556 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany dyrektyw 2009/65/WE, 2009/138/WE, 2011/61/UE, 2013/36/UE, 2014/59/UE, 2014/65/UE, (UE) 2015/2366 oraz (UE) 2016/2341 w odniesieniu do operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego. Projekt wprowadza zmiany w licznych ustawach dotyczących rynku finansowego w krajowym porządku prawnym, w tym w ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, jak również w ustawach regulujących działalność podmiotów nadzorowanych w obrębie powyższego rynku, które zarazem są podmiotami finansowymi w rozumieniu DORA.
Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (nr z wykazu prac legislacyjnych: UDER24)
Celem projektu jest wprowadzenie możliwości pozasądowego rozwiązania małżeństwa (rozwodu pozasądowego). W opinii wskazano, że treść projektu nie odpowiada założeniu, zgodnie z którym przesłanką takiego rozwodu pozostaje zupełny i trwały rozkład pożycia małżonków, nie zostały bowiem w projekcie przewidziane instrumenty, które pozwoliłyby kierownikowi urzędu stanu cywilnego zbadać i ocenić, czy do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia doszło.
Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1379)
W opinii wskazano, że projekt obejmuje szereg istotnych zmian prawnych w zakresie planowania i prowadzenia inwestycji budowlanych, postępowań zgłoszeniowych, a także kompetencji organów nadzoru budowlanego, jednocześnie zaznaczając, że pomimo generalnie pozytywnej intencji ustawodawcy zmierzającej do uproszczenia procedur administracyjnych niektóre propozycje mogą rodzić poważne wątpliwości konstytucyjne, instytucjonalne oraz praktyczne. Wskazano, że projektowane zmiany należy ocenić krytycznie, szczególnie w świetle takich konstytucyjnie chronionych wartości, jak proporcjonalność, zrównoważony rozwój, ochrona środowiska, bezpieczeństwo publiczne oraz konieczność ochrony interesów osób trzecich w zderzeniu interesem inwestorów.
Opinia w sprawie projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (nr z wykazu prac legislacyjnych: RD175)
W opinii zawarto postulaty wskazujące, że projekt rozporządzenia wydaje się wymagać ponownego zbilansowania między celem fiskalnym a gwarancjami prawa do sądu, jak również że należałoby uzależnić wysokość wpisu od statusu strony (np. wprowadzić niższe stawki dla osób fizycznych i organizacji społecznych). Ponadto wskazano, że wpisy dla niektórych kategorii (np. 10 tys. zł od opinii zabezpieczających) powinny zostać istotnie obniżone lub objęte limitami maksymalnymi dla mikroprzedsiębiorców. Wskazano jednocześnie, że konieczne jest wprowadzenie instrumentu monitorowania skutków społecznych regulacji oraz okresowego przeglądu stawek.
Opinia do projektu ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców oraz niektórych innych ustaw (nr z wykazu prac legislacyjnych: UD218) oraz ustawy o Rzeczniku Praw Rolników
W opinii wskazano na poważne wątpliwości, jakie budzą przepisy projektowanej ustawy powierzające Rzecznikowi Praw Przedsiębiorców kompetencje do ochrony praw osób wykonujących wolne zawody, a w szczególności zawody prawnicze, w tym zawód radcy prawnego, zorganizowane wokół niezależnych samorządów zawodowych. Wskazano, że w obecnym stanie prawnym w obronie praw wszystkich obywateli, także radców prawnych, może występować Rzecznik Praw Obywatelskich, który jako organ mający umocowanie konstytucyjne wyposażony jest we wszystkie niezbędne narzędzia do podjęcia interwencji w przypadku naruszenia praw radców prawnych, także wobec organów samorządu zawodowego, powołanie zaś do życia kolejnej instytucji mającej uprawnienia do włączania się do postępowań administracyjnych, w tym postępowań przed organami samorządu zawodowego, jest zbędne oraz powoduje niepewność co do wyłączności kompetencji nadzorczych, jakie przysługują nad samorządem radców prawnych Ministrowi Sprawiedliwości. Wskazano ponadto na konieczność skoordynowania prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców oraz niektórych innych ustaw z projektem ustawy o Rzeczniku Praw Rolników ze względu na powielanie kompetencji w zakresie ochrony wolności i praw rolników przez instytucje Rzecznika Praw Przedsiębiorców oraz Rzecznika Praw Rolników.
Anna Grudzińska
