Budynki mieszkalne i ich części, przeznaczone do najmu w ramach działalności gospodarczej, jeśli służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych najemców, nie podlegają wyższej stawce podatku od nieruchomości, przewidzianej dla działalności gospodarczej – stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w jednej z czterech uchwał podjętych w październiku (III FPS 2/24).
Październik zaowocował wydaniem aż czterech uchwał przez Izbę Finansową Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jedna z nich dotyczyła podatku od nieruchomości. Problem w tym, że stawka tego podatku dla budynków i mieszkań zajętych na działalność gospodarczą jest niemal 30-krotnie wyższa od tych zajętych na potrzeby mieszkaniowe, dlatego rozstrzygnięcie, jakiego dokonał NSA w podjętej uchwale, ma istotne znaczenie. O podjęcie uchwały wnioskował do NSA prokurator generalny, opowiadając się za rozstrzygnięciem, aby wszystkie nieruchomości – budynki lub ich części wynajmowane przez przedsiębiorców, były objęte wyższą stawką podatku od nieruchomości, przewidzianą właśnie dla nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą, bez względu na to, komu i na jaki cel wynajmowany jest lokal. W tym zakresie w NSA ukształtowały się dwie przeciwstawne linie orzecznicze i prokurator chciał uchwały popierającej wyższą stawkę w takiej sytuacji. Do sprawy przyłączyli się jednak Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców. Przedstawiciele obydwu rzeczników postulowali o podjęcie uchwały przeciwnej do wniosku prokuratora, korzystnej dla najemców i wynajmujących.
21 października br. NSA podjął uchwałę, stwierdzając, że budynki sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków w rozumieniu art. 21 ust. 1 ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne jako mieszkalne, przeznaczone do najmu w ramach prowadzonej przez podatnika podatku od nieruchomości (wynajmującego) działalności gospodarczej, w takiej części, w jakiej służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych najemców, należy traktować jako budynki mieszkalne lub ich części, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (uchwała III FPS 2/24).
Uchwała ta oznacza, że jeśli firma będąca właścicielem mieszkania wynajmuje je osobie fizycznej, która w nim zamieszka, to takie mieszkanie objęte jest niższą stawką podatku od nieruchomości, a nie tą 30 razy wyższą, przewidzianą dla działalności gospodarczej. NSA przypomniał, że w wyroku z 24 lutego 2021 r. w sprawie SK 39/19 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych jest niezgodny z Konstytucją RP. Zdaniem NSA po wydaniu tego wyroku jasne stało się, że sam fakt posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę bez względu na jego status i podmiot organizacyjno-prawny nie jest wystarczający do uznania związku tej nieruchomości z działalnością gospodarczą. Pojawił się natomiast problem doprecyzowania, co należy rozumieć przez związanie z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Trybunał nie doprecyzował znaczenia tych pojęć, ale uczyniły to sądy administracyjne w wielu orzeczeniach. NSA podkreślił, że również zwrot zajęcie na prowadzenie działalności gospodarczej nie został zdefiniowany przez ustawodawcę i należy jego rozumienia poszukiwać w orzecznictwie. Wskazał, że należy zawsze oceniać charakter czynności realizowanych w samym budynku lub w jego części. Według NSA przez zwrot zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć okoliczność wykorzystywania całości lub części na prowadzenie tej działalności, to jest prowadzenie w tej części budynku tej działalności. Chodzi tu o sytuacje, w których w lokalu realizowane są przez podatnika albo przez najemcę podatnika działania mające przesłanki umożliwiające uznanie takiej aktywności za działalność gospodarczą.
NSA odniósł się do kwestii tzw. pustostanów. Podkreślił, że w sytuacjach, kiedy mamy do czynienia z zakupywaniem przez przedsiębiorcę wielu lokali mieszkalnych i niewynajmowanie ich na cele mieszkaniowe tylko utrzymywanie w celach inwestycyjnych, nie można mówić o wykorzystywaniu ich na cele mieszkalne. Należy uznać je za związane z działalnością gospodarczą i opodatkować wyższą stawką podatku od nieruchomości. Istotne jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych, niezależnie od tego, kto je realizuje. Sam ten fakt uprawnia do tego, żeby mogła być zastosowana niższa stawka podatku.
Podatnicy i płatnicy mają przestrzegać umów międzynarodowych w języku angielskim
Kolejną sprawą, jaką zajmował się NSA, była kwestia tzw. podatku u źródła. Polscy przedsiębiorcy jako płatnicy często muszą pobierać taki podatek i stosować umowy międzynarodowe. Okazuje się, że znajomość ich w wersji polskiej nie wystarczy, a błąd w ich tłumaczeniu obciąża płatnika przedsiębiorcę.
NSA po rozpoznaniu skargi kasacyjnej naczelnika urzędu celno-skarbowego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 19 maja 2021 r. (I SA/Sz 820/20) uznał, że w orzecznictwie są dwa przeciwstawne poglądy, zagadnienie budzi poważne wątpliwości i należy je przedstawić składowi siedmiu sędziów NSA.
28 października br. NSA w siedmioosobowym składzie, odpowiadając na zadane pytanie, podjął następującą uchwałę: określona w art. 30 konwencji zasada rozstrzygania rozbieżności przy interpretacji jej przepisów w oparciu o tekst w języku angielskim zobowiązuje polskiego płatnika do zastosowania się do treści art. 11 ust. 1 i ust. 2 tej konwencji w wersji w języku angielskim niezależnie od sprostowania błędu w tym przepisie w tekście w języku polskim mocą obwieszczenia Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 20 listopada 2017 r. o sprostowaniu błędu (Dz.U. poz. 2177) ‒ uchwała II FPS 1/24.
Zdaniem NSA w przypadku rozbieżności przy interpretacji takich umów rozstrzygający jest tekst w wersji angielskiej, ponieważ norma prawna wynikająca z art. 30 konwencji nie jest adresowana wyłącznie do umawiających się państw, ale do wszystkich adresatów stosujących przepisy konwencji polsko-szwedzkiej. Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 87 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego prawa są m.in. ratyfikowane umowy międzynarodowe. Artykuł 91 Konstytucji RP
stanowi, że ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Podatnicy i płatnicy podatku mają zatem obowiązek przestrzegać także umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania, a w przypadku błędu w ich tłumaczeniu obowiązuje ich wersja w języku angielskim.
Rygor natychmiastowej wykonalności decyzji tylko w kompetencji naczelników US
Kolejną kwestią, jaką zajmował się NSA w poszerzonym, siedmioosobowym składzie w październiku br., była sprawa właściwości organów podatkowych.
28 października br. NSA w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę, zgodnie z którą organem podatkowym właściwym do nadania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego jest naczelnik właściwego dla podatnika urzędu skarbowego (II FPS 2/24). Oznacza to, że w przypadku decyzji wydanych przez naczelników urzędów celno-skarbowych inny organ wydaje decyzję, inny orzeka o jej natychmiastowej wykonalności.
Postanowienie nadające rygor natychmiastowej wykonalności decyzji wydanej przez naczelnika urzędu celno-skarbowego może zatem wydać tylko naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla strony. Nie ma takiego prawa naczelnik urzędu celno-skarbowego.
Kara pieniężna dla banków także za nieterminowość
Spór rozpoznawany przez NSA 21 października br. dotyczył kwestii okoliczności upoważniających Szefa Krajowej Administracji Skarbowej do stosowania kar pieniężnych za niewywiązanie się z obowiązków przez banki i inne instytucje obowiązane. Po rozpoznaniu 28 maja 2024 r. skargi kasacyjnej Ministra Finansów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 lutego 2022 r., III SA/Wa 1411/21, NSA postanowił przedstawić składowi siedmiu sędziów NSA do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości dotyczące art. 119zzh § 1 ustawy ‒ Ordynacja podatkowa.
Zgodnie z tym unormowaniem bank, spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa, bank zrzeszający oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, które nie dopełniają obowiązku przekazywania informacji i zestawień, o których mowa w art. 119zp, lub danych, o których mowa w art. 119zs § 2, przekazują je niezgodnie z posiadanymi informacjami, zestawieniami lub danymi, lub zatajają prawdziwe informacje, zestawienia lub dane, podlegają karze pieniężnej.
Siedmioosobowy skład NSA podjął następującą uchwałę: art. 119zzh § 1 ordynacji podatkowej stanowi podstawę do nałożenia kary pieniężnej z tytułu niezachowania terminów do przekazania informacji i zestawień, o których mowa w art. 119 § 1 i 2, lub danych, o których mowa w art. 119zs § 2 ordynacji podatkowej (III FPS 1/24). Do uchwały złożone zostało jedno zdanie odrębne. Uchwała oznacza, że nie tylko samo niewywiązanie się z obowiązków nałożonych na banki i inne instytucje przekazywania informacji, ale też ich nieterminowe przekazanie jest objęte sankcją pieniężną.
