Rozmowa z r. pr. Bartoszem Opalińskim, Dziekanem Rady OIRP w Rzeszowie, przewodniczącym Komisji Wspierania Rozwoju Zawodowego KRRP.
Jaki jest plan działania Komisji Wspierania Rozwoju Zawodowego na 2023 r.?
Ostateczny plan jeszcze nie powstał, bo budżet ma być przedmiotem posiedzenia Krajowej Rady Radców Prawnych najwcześniej 2?3 grudnia. Póki co komisje przygotowują tylko projekty tego, co planują w przyszłym roku. My także na razie tylko wstępnie zaprojektowaliśmy te działania ? będziemy kontynuować to, co robimy od początku kadencji i co komisja już realizowała wcześniej.
Te działania wynikają bezpośrednio z zadań, jakie nakłada na nas Krajowa Rada, z których podstawowym jest identyfikowanie najistotniejszych ograniczeń rozwoju zawodowego radców prawnych i aplikantów radcowskich, ich analizowanie i likwidowanie. W związku z tym staramy się stwarzać młodym ludziom możliwości prezentacji potrzeb i oczekiwań, które są związane z wykonywaniem zawodu. Jak dotychczas najlepszą formą do tego, by usłyszeć ich głos, są organizowane przez nas fora młodych radców prawnych i aplikantów radcowskich.
Ostatnie Forum Młodych Radców Prawnych odbyło się w maju, Forum Aplikantów Radcowskich natomiast na początku listopada. Mamy więc na świeżo wyartykułowane te potrzeby. Jakie one są?
Forum aplikantów w Białymstoku zajęło się upraktycznieniem aplikacji radcowskiej. Dyskusja była prowadzona w trzech grupach tematycznych: pierwsza zastanawiała się, czy wprowadzone zmiany związane ze szkoleniem w ramach aplikacji się sprawdzają; druga ? w jaki jeszcze sposób upraktycznić aplikację; trzecia natomiast zajmowała się rolą aplikanta w samorządzie. To forum było przeprowadzone po dwuletniej przerwie związanej z pandemią, było więc bardzo wyczekiwane, bardzo pracowite i dało nam chyba najbogatszy z dotychczasowych materiał do pracy nad upraktycznieniem aplikacji i wzmocnieniem roli aplikanta w strukturach samorządowych.
Jeśli chodzi o radców prawnych, to oni wypowiadali się głównie na temat barier związanych z angażowaniem się w działalność samorządu, których ? jak się okazuje ? jest wiele. Na przykład wszyscy wiedzą, że jest samorząd, że członkostwo w nim jest obligatoryjne, ale nie zawsze wiedzą, jak uczestniczyć w wyborach do poszczególnych jego organów, w tym również do komisji, jak korzystać z biernego prawa wyborczego. No i co to daje. Dlatego młodzi radcowie uważają, że jeszcze pod koniec aplikacji jej uczestnicy powinni się dowiadywać, czym jest samorząd i jak działa, bo takich informacji w programie aplikacji jest za mało. Te zajęcia powinny być prowadzone z udziałem praktyków życia samorządowego
i mieć wymiar praktyczny.
Radcowie prawni chcą, żeby szerzej informować ich o kalendarzu wyborczym, przypominać o zbliżającej się kampanii wyborczej oraz gdzie i jak zgłosić swoją kandydaturę. Postulują też, żeby te informacje płynące z samorządu były im przekazywane w formie aplikacji mobilnych, poprzez stronę internetową, gdzie będą mogli znaleźć też informacje na temat orzecznictwa sądów dyscyplinarnych, o punktach szkoleniowych, o ubezpieczeniu obowiązkowym, szkoleniach w formie online.
Pojawił się też postulat stworzenia e-legitymacji radcowskiej, która miałaby być dostępna na platformie mObywatel.
To jest potrzebne w codziennej pracy radcy prawnego?
Tak i na pewno ułatwi tę pracę. Tę legitymację musimy okazywać np. w sądach i jak się jej zapomni, to jest kłopot.
A smartfon każdy ma ze sobą. Ten postulat przekazaliśmy już naszym władzom, bo może on być zrealizowany wyłącznie w porozumieniu z Ministerstwem Cyfryzacji.
Ważną kwestią dla młodych radców prawnych jest też promocja zawodu radcowskiego. Ich zdaniem akcje służące tej promocji powinny odbywać się we wszystkich izbach jednocześnie. Na przykład dni otwartych drzwi.
Te postulaty dotyczą też promowania zawodu chociażby poprzez stworzenie odzieży identyfikującej w postaci bluz, koszulek. I nad tym Krajowa Rada już pracuje, dyskutujemy m.in. o rebrandingu, o stworzeniu logotypu radców prawnych, ale niekoniecznie logo KIRP, bo ta nazwa przeciętnemu obywatelowi niewiele mówi.
Odpowiedzią na ten postulat jest też wyszukiwarka szukajradcy.pl, którą będziemy udoskonalać, zwiększać jej możliwości, a przede wszystkim nadal promować.
Kolejne postulaty radców prawnych dotyczą nowych technologii. To temat rzeka ? uczymy tego na aplikacji, ale to nadal jest ogromny problem, dlatego tzw. LegalTech poświęcamy szczególną uwagę. 1 grudnia odbyła się konferencja na ten temat. Zrobiliśmy ją z rozmachem, bo również pod względem zastosowanych technologii była ona bardzo nowoczesna. Mówiliśmy na niej o nowoczesnym radcy prawnym. Pokazaliśmy mu instrumentarium, które jest już dostępne i wykorzystywane przez większe kancelarie.
Zastanawialiśmy się, czy LegalTech jest dla nich szansą czy zagrożeniem. Ja uważam, że stopień skomplikowania systemu prawnego, objętość aktów prawnych, które poddawane są analizie, wymagają narzędzi, które tę pracę ułatwiają. Więc w tym sensie są szansą, tym bardziej że oczekiwania klienta są takie, żeby wszystko następowało szybko. Mówiliśmy też o sztucznej inteligencji.
Takich konferencji zaplanowaliśmy kilka. Następne będą w przyszłym roku budżetowym. Naszą ambicją jest, aby szkolenia z tych zakresów, o których tu mówiliśmy, kontynuować. Mamy też zaplanowane przygotowanie publikacji pokonferencyjnych albo okołokonferencyjnych, które dla radców będą stanowiły wskazówkę, jak się poruszać w danej przestrzeni.
Na tych konferencjach i szkoleniach będziemy się starali podyskutować o nowoczesnej i skutecznej komunikacji radcy prawnego z potencjalnymi klientami, chociażby przez media społecznościowe. Czyli jak to robić, żeby pozyskać nowego klienta. Kolejny wielki problem, z którym borykają się młodzi radcowie prawni, to jak wejść na rynek; i jeszcze większy ? jak się na nim utrzymać.
Radca musi być dzisiaj psychologiem, chociaż nie próbuje nawet uzurpować sobie takiego tytułu, musi wczuć się w sytuację klienta i umieć z nim współpracować. Decydują o tym umiejętności miękkie, których wciąż mamy za mało. I tu jest kolejny postulat młodych radców prawnych, żeby szkoleń i warsztatów na ten temat było więcej.
Czy w zakresie szkoleń nie wchodzicie trochę w kompetencje Komisji Doskonalenia Zawodowego?
Komisja Wspierania Rozwoju Zawodowego musi współpracować z innymi komisjami. I tak też czynimy, chociażby w zakresie wspomnianych tu szkoleń. Dlatego część z tych postulatów zapewne będą realizowały Komisja Doskonalenia Zawodowego czy Komisja Promocji Zawodu, ale nic nie stoi na przeszkodzie, abyśmy i my je realizowali.
Czyli ten podział nie jest sztywny?
To, kto zrobi dane szkolenie, warsztaty czy konferencję, zależy wyłącznie od potrzeb. Obecnie jest tak, że my również organizujemy szkolenia, webinaria i konferencje. To kwestia wyboru formy realizacji danego postulatu. Na przykład w tej kadencji zorganizowaliśmy szkolenie e-learningowe na temat opodatkowania kancelarii w związku z Polskim Ładem, które prowadził prof. Adam Mariański, ekspert w sprawach podatkowych. To szkolenie zostało przygotowane jako narzędzie wspierające w codziennej pracy i jest teraz dostępne na platformie e-KIRP.
Właśnie to wspieranie jest naszym podstawowym zadaniem, a jego realizacja polega m.in. na organizacji szkoleń. Więc
w tym znaczeniu te zadania poszczególnych komisji się przenikają, a nasza komisja ma charakter interdyscyplinarny.
Taki charakter ma konferencja ?Kobieta w branży prawniczej?. Wydaje się jednak, że kobiet wykonujących zawody prawnicze jest teraz więcej niż mężczyzn. Czy trzeba je wspierać?
Uważam, że trzeba. Wynika to chociażby z raportu Polskiego Stowarzyszenia Prawników Przedsiębiorstw, który zaprezentowała jego wiceprezes Agnieszka Dzięgielewska-Jończyk. Obnaża on wszelkie bariery stojące przed kobietami działającymi w biznesie, np. to, że 85% prawniczek, które wzięło udział w badaniu, doświadczyło pomniejszania własnych kompetencji ze względu na płeć, a także że 71% odczuło, że bycie kobietą ma niekorzystny wpływ na decyzje przełożonych dotyczące ich kariery zawodowej. To trzeba zauważyć.
Dlatego w agendzie konferencji zaplanowaliśmy dyskusję dotyczącą nie tylko sytuacji i zachowań, z którymi kobiety spotykają się w pracy, ale również tego, jak trudno zadbać im o własny dobrostan. Jak walczyć z takimi zjawiskami dyskryminacji, niskiej oceny i jak sobie z nimi radzić. W konferencji wzięły udział nie tylko kobiety pracujące w zawodach prawniczych i angażujące się w życie samorządu, lecz także pedagożki, terapeutki, psycholożki.
Podobne problemy mogą zgłaszać też młodzi radcowie, którzy w firmach nie są traktowani na równi z doświadczonymi kolegami i koleżankami.
Oczywiście. I poniekąd szkolenia z umiejętności miękkich, które organizujemy, mają temu zapobiegać, mają pomóc młodemu radcy pokonać przeszkodę, jaką jest brak doświadczenia, a w związku z tym brak zaufania klienta. Myślę, że w przyszłym roku w ramach naszych konferencji będziemy o tym też mówili, bo wiemy, że nie tylko kobiety potrzebują wsparcia.
Jak w natłoku tych postulatów jest urzeczywistniana współpraca z izbami? Czy planujecie jakieś nowe formy współdziałania?
Ta współpraca to przede wszystkim wymiana informacji i spostrzeżeń z przedstawicielami izb okręgowych, zajmującymi się wzmacnianiem rozwoju. Obecnie ? mając na względzie to, że ciągle zawód radcy prawnego jest nierozpoznawalny na rynku ? kładziemy główny nacisk na promocję zawodu poprzez uczestnictwo w różnych wydarzeniach lokalnych.
Na tej zasadzie pojawiliśmy się w tym roku np. na Pol?and?Rocku w Czaplinku, gdzie wspólnie z OIRP w Poznaniu otworzyliśmy namiot radców prawnych, w którym prowadziliśmy z młodzieżą dyskusje dotyczące m.in. praw człowieka, zasad naboru do armii.
Gościliśmy też w namiocie Rzecznika Praw Obywatelskich, z którym wspólnie zastanawialiśmy się, jak aktywizować społeczeństwo obywatelskie, jak je wzmacniać. Mówiliśmy też o roli i randze praw człowieka, a także o Unii Europejskiej
w ramach Tour de Konstytucja. Ta akcja będzie przez nas wspierana również w przyszłym roku. W związku z tym będziemy do tego zachęcać izby okręgowe.
Braliśmy też udział w festiwalu CieszFanów w miejscowości Cieszanów na Podkarpaciu, jak się okazuje bardzo popularnej wśród młodzieży imprezie, gdzie wspólnie z izbą rzeszowską prezentowaliśmy uczestnikom wyszukiwarkę szukajradcy.pl i promowaliśmy zawód. Odpowiadaliśmy na pytania młodzieży, organizowaliśmy konkursy, podobnie zresztą jak na festiwalu Pol?and?Rock. I to się doskonale udało, dlatego nasz udział w obu wydarzeniach będzie kontynuowany.
Rozumiem, że ta forma promocji zawodu jest rekomendowana?
Tak. Bardzo byśmy chcieli, żeby izby uczestniczyły w wydarzeniach, które są lokalnie ważne, jak również, żeby nam wskazywano, gdzie jeszcze możemy się pojawić. Po to się też spotykamy z przedstawicielami izb i w gronie członków komisji, którzy są przecież z różnych izb. Musimy wyjść do obywatela, ponieważ on sam do nas nie przyjdzie.
Chcemy też, by istotnym obszarem tego współdziałania, a jednocześnie okazją do tego, by promować zawód, stały się ?dni otwartych drzwi?, które chcemy organizować jednocześnie ze wszystkimi izbami. Według mnie te dni powinny się odbywać w terminie, w którym robimy je w Rzeszowie, czyli w ramach tygodnia mediacji. Bo wtedy przy okazji mediacji mówimy o zawodzie radcy prawnego, mówimy o pomocy osobom niepełnosprawnym, o seniorach, promujemy zawód na uczelniach, w szkołach średnich.
Wspomniał pan o projektach wydawniczych. Co poza publikacjami pokonferencyjnymi miałoby to być?
Chcielibyśmy stworzyć coś na kształt przewodnika, zbioru najważniejszych informacji, które młody radca prawny powinien otrzymać. Kompendium wiedzy na temat rynku i prowadzenia kancelarii wręczane podczas ślubowania. Takie opracowanie zafunkcjonowało już w izbie warszawskiej.
Taką publikację wydała też komisja w poprzedniej kadencji ? mam tu na myśli raport prof. WSB Ryszarda Sowińskiego pt. ?Strategie konkurowania indywidualnych kancelarii radców prawnych?, który poza opisem sytuacji na rynku usług prawnych przedstawia konkretne wskazówki dotyczące konkurowania na tym rynku oraz rekomendacje w zakresie wyboru strategii rozwoju i doskonalenia, również w zakresie wykorzystania narzędzi legaltechowych, jak i umiejętności miękkich. Chcielibyśmy wrócić do tego opracowania, uaktualnić je i wydać.
Teraz rolą radcy prawnego i w ogóle prawnika w firmie jest nie tylko świadczenie usług prawnych, lecz także wspieranie zarządu w działaniach biznesowych.
Tak, przedsiębiorcy coraz częściej tego od nas oczekują. Chcą, żeby radca był nie tylko radcą, który przygotuje umowę, przeprowadzi proces w sądzie, ale był konsultantem prawnym. Coraz częściej życzeniem przedsiębiorców jest też, żeby tego procesu w ogóle nie było, żeby radca prowadził doradztwo prawne tak, żeby unikać wszelkich ryzyk.
Właśnie to uzasadnia istnienie Komisji Wspierania Rozwoju Zawodowego, Komisji Doskonalenia Zawodowego i innych. Radca dobrze wyedukowany, który odbył cenne szkolenia w tym zakresie, będzie potrafił klientowi tak doradzić, żeby on sądu uniknął. Odpowiedzią na to jest m.in. mediacja, która staje się coraz popularniejsza. To jest rozwiązanie, które pozwala uniknąć wieloletniego procesu. Naszą rolą jest też przekonanie pełnomocników, żeby chcieli mediować.
Czy budżet komisji na 2023 r. jest realistyczny? Jaka jest skala działań komisji, którą zamierzacie przedstawić do akceptacji?
Faktem jest, że złożyliśmy propozycje budżetowe do Prezydium i określiliśmy wydatki. Na pewno ta anormalna sytuacja związana z powszechnym wzrostem cen powoduje, że i kwoty, które się ostatecznie znajdą w projekcie, będą to odzwierciedlały. Myślę, że poza organizacją forów młodych radców prawnych i aplikantów radcowskich, co do których nikt nie wątpi, że trzeba je organizować, znajdą się też środki na organizację webinariów, szkoleń i warsztatów, o których tu mówiliśmy.
Chcemy też uzyskać środki na poradnik dla osób, które rozpoczynają wykonywanie zawodu radcy prawnego, oraz na wsparcie wszystkich tych akcji, w których już bierzemy udział, a także kolejnych, bo myślimy o zwiększeniu tych działań. Dlatego uważam, że planowany przez nas budżet i kalendarz działań jest realnym oczekiwaniem.
Rozmawiał Bogdan Bugdalski
Bartosz Opaliński – Radca prawny od 2001 r., specjalista w zakresie prawa gospodarczego, cywilnego, rodzinnego i prawa pracy. Wykładowca na aplikacji radcowskiej z zakresu etyki i wykonywania zawodu. Członek komisji egzaminacyjnej do przeprowadzenia
egzaminu radcowskiego z siedzibą w Rzeszowie. Od 2016 r. Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Rzeszowie, członek Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.
