Nowelizacja ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta weszła w życie we wrześniu 2023 r., rozpoczynając funkcjonowanie Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, jednakże procedura ta nie jest jeszcze popularna.
Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych działający w biurze Rzecznika Praw Pacjenta zastąpił wojewódzkie komisje do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Fundusz zapewnia szybki tryb uzyskania rekompensat przez pacjentów, którzy podczas pobytu w szpitalu doznali rozstroju zdrowia lub uszkodzenia ciała albo ulegli zakażeniu.
Wina podmiotu leczniczego i zakres podmiotowy
Uzyskanie wsparcia finansowego nie wymaga udowodnienia winy podmiotu leczniczego. Istotne jest to, czy szkody można było uniknąć. Pozasądowa ścieżka dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych w szpitalach pacjentów bez konieczności orzekania o winie ma przyśpieszyć wypłatę pieniędzy niezbędnych poszkodowanemu pacjentowi, np. na rehabilitację.
Możliwość uzyskania świadczenia z Funduszu Kompensacyjnego dotyczy tylko zdarzeń medycznych zaistniałych w szpitalach w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych (w ramach świadczeń finansowanych przez NFZ). Poza zakresem regulacji pozostają świadczenia udzielane w prywatnej ochronie zdrowia, w podstawowej opiece zdrowotnej czy w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej.
Terminy i tryb postępowania
Składanie wniosków o przyznanie świadczenia kompensacyjnego jest możliwe w terminie roku od dnia dowiedzenia się o zdarzeniu medycznym, nie dłużej niż do trzech lat od wystąpienia zdarzenia. Co w praktyce oznacza, iż fundusz obejmuje zdarzenia, do których doszło po 6 września 2023 r., a także wcześniejsze, jeśli wnioskodawca dowiedział się o zdarzeniu dopiero po tej dacie. Złożenie wniosku podlega opłacie w wysokości 300 zł. Rzecznik na rozpatrzenie wniosku ma trzy miesiące od daty jego wpłynięcia. Przez czas trwania postępowania bieg przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wynikłej ze zdarzenia medycznego, którego dotyczy wniosek, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu.
Przy rzeczniku działa Zespół do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych. W jego skład wchodzą specjaliści – lekarze oraz osoby wykonujące pozostałe zawody medyczne. Zadaniem zespołu jest wydawanie niezależnych opinii wskazujących, czy zgłoszona do rzecznika sprawa wynika ze zdarzenia medycznego, wraz z określeniem skutków tego zdarzenia. Rzecznik po uzyskaniu opinii zespołu wydaje decyzję administracyjną w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego i ustalenia jego wysokości albo odmowy przyznania świadczenia. Na wniosek pacjenta w decyzji określa się, czy zdarzenie medyczne spowodowało poważne następstwa zdrowotne, oraz wskazuje się okres ich przewidywanego trwania. Od decyzji rzecznika przysługuje odwołanie do Komisji Odwoławczej do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.
Wysokość świadczeń
Ustawa określa zakres możliwej wysokości świadczenia kompensacyjnego w przypadku:
- zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2 tys. zł do 200 tys. zł;
- uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2 tys. zł do 200 tys. zł;
- śmierci pacjenta – od 20 tys. zł do 100 tys. zł.
Przy czym w razie śmierci pacjenta świadczenie wynosi do 100 tys. zł dla każdej uprawnionej osoby, przysługuje krewnemu pierwszego stopnia, niepozostającemu w separacji małżonkowi, osobie pozostającej w stosunku przysposobienia oraz osobie pozostającej z pacjentem we wspólnym pożyciu.
Uproszczony tryb jest szybszy, ale oznacza niższe kwoty – procesy sądowe dają szansę na uzyskanie wyższego odszkodowania niż z Funduszu Kompensacyjnego. W tym postępowaniu pacjent nie otrzyma renty, tymczasem w przypadku poważnego uszczerbku na zdrowiu to renta jest długoterminowym zabezpieczeniem i jej uzyskanie jest niekiedy ważniejsze od zadośćuczynienia.
Konsekwencją przyjęcia świadczenia jest też zamknięcie drogi sądowej – pacjent zrzeka się wszelkich roszczeń. W terminie 30 dni od dnia, gdy decyzja, w której przyznano świadczenie kompensacyjne i ustalono jego wysokość, stała się prawomocna, wnioskodawca składa rzecznikowi oświadczenie o przyjęciu świadczenia kompensacyjnego lub o rezygnacji ze świadczenia kompensacyjnego. Złożenie oświadczenia o przyjęciu świadczenia kompensacyjnego jest równoznaczne ze zrzeczeniem się przez wnioskodawcę wszelkich roszczeń o odszkodowanie, rentę oraz zadośćuczynienie pieniężne mogących wynikać ze zdarzenia medycznego w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku.
Pacjent może nie przyjąć rekompensaty i wystąpić na drogę postępowania sądowego.
Justyna Wojdyło-Borucka
