Wiele zmian w zakresie mediacji wprowadziła nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego z 4 lipca 2019 r. Zmienione zostały m.in. przepisy dotyczące sposobu poboru i przyznawania wynagrodzenia mediatora oraz zwrotu wydatków związanych z prowadzeniem mediacji.
Koszty mediacji obejmują wynagrodzenie mediatora oraz zwrot kosztów jej prowadzenia, tj. wynajmu sali, korespondencji czy przejazdów. Mediator otrzymuje zwrot kosztów mediacji niezależnie od wyniku mediacji. Co do zasady strony płacą za mediację po połowie, jeśli nie uzgodnią inaczej. W przypadku e-mediacji koszty te mogą być ograniczone do wynagrodzenia mediatora[1].
W mediacji umownej podstawę zwrotu kosztów mediatorowi stanowi umowa zawarta pomiędzy mediatorem a stronami. W mediacji sądowej obowiązuje zasada, że mediator ma prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji, chyba że wyraził zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia. Należności te pobiera mediator bezpośrednio od stron (art. 1835§ 2 k.p.c.).
Od 21 sierpnia zasadą jest, iż strony również w mediacji sądowej rozliczają się bezpośrednio z mediatorem. Natomiast sąd ustala i przyznaje koszty mediacji mediatorowi tylko wówczas, gdy przynajmniej jedna ze stron skierowanych do mediacji była zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w zakresie obejmującym należności mediatora, a pozostałe strony nie wypłaciły mediatorowi tych należności w całości. W takiej sytuacji sąd ustala i przyznaje wysokość tych należności na podstawie art. 981k.p.c.[2]I tak wynagrodzenie w sprawach majątkowych wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2 tys. zł za całość postępowania mediacyjnego. Natomiast w sprawach majątkowych, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz w sprawach niemajątkowych wynagrodzenie mediatora za prowadzenie postępowania mediacyjnego wynosi za pierwsze posiedzenie 150 zł, a za każde kolejne 100 zł, łącznie jednak nie więcej niż 450 zł.
Od 7 listopada obowiązkiem zwrotu kosztów sąd będzie mógł obciążyć stronę, niezależnie od wyniku sprawy, w sytuacji gdy w toku postępowania bez usprawiedliwienia nie stawiła się na posiedzenie mediacyjne pomimo wcześniejszego wyrażenia zgody na mediację, w części wyższej, niż nakazywałby to wynik sprawy, a nawet zwrotu kosztów w całości (art. 103 § 3 pkt 2 k.p.c.).
W przypadku zawarcia ugody przed mediatorem jeszcze przed pierwszym terminem rozprawy sąd zwraca całą opłatę sądową (art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. h u.k.s.c.[3]). Natomiast, jeśli zawarcie ugody przed mediatorem nastąpi po rozpoczęciu rozprawy, sąd zwróci ? wniesionej opłaty sądowej (art. 79 ust. 1 pkt 2 lit. a u.k.s.c.).
Innym argumentem przemawiającym za skorzystaniem z mediacji jest dodany w u.k.s.c. art. 13e, obowiązujący od 21 sierpnia, który stanowi, iż opłata stała lub stosunkowa od pozwu podlega obniżeniu o ?/?, jednak nie więcej niż o 400 zł, w sprawach, w których powód przed wytoczeniem powództwa wziął udział w mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację.
Od 7 listopada będzie obowiązywała nowa zasada zezwalająca na dochodzenie odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu (art. 981 i 2§ 1 k.p.c.). Nowelizacja u.k.s.c. spowodowała podwyższenie opłaty sądowej od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Wcześniej opłata od takiego wniosku wynosiła 40 zł lub 300 zł w zależności od wartości przedmiotu sporu. Natomiast od 21 sierpnia wynosi ?/? opłaty sądowej od pozwu (art. 19 u.k.s.c.). Dotychczas zawezwanie do próby ugodowej było najtańszym sposobem przerwania biegu przedawnienia. Warto więc zastanowić się, czy nie kierować spraw do mediacji, której wszczęcie również przerywa bieg przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 3 k.c.).
[1] Szczegółowo o e-mediacji w ?Radcy Prawnym? nr 183/2019.
[2] Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 20 czerwca 2016 r. w sprawie wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym (Dz.U. z 2016 r., poz. 921).
[3] u.k.s.c. ? ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2019 r., poz. 785, 1043, 1469).
