Polski Ład mobilizuje do poszukiwania korzystnej formy opodatkowania

Rozmowa z dr. hab. Aleksandrem Wernerem, profesorem nadzwyczajnym w Szkole Głównej Handlowej, doradcą podatkowym i radcą prawnym.

Panie profesorze, Polski Ład dotknie właściwie każdego z nas, jednym przynosząc ulepszenia, a innym nie. Skupmy się na tych rozwiązaniach, które wpłyną na zmiany w opodatkowaniu działalności gospodarczej, i tych, które będą miały znaczenie dla radców prawnych. Uchwalona ustawa wprowadza liczne zmiany w porównaniu z tymi projektowanymi, czy jednak korzystniejsze?

Bynajmniej. Zostały utrzymane podstawowe założenia programu odnoszące się do opodatkowania i oskładkowania prowadzących działalność gospodarczą. Dotyczą one przede wszystkim zmian w zakresie określenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność gospodarczą oraz braku możliwości obniżenia podatku o wysokość tej składki. De facto oznacza to, że wysokość ogólnego obciążenia daninami istotnie wzrośnie o wysokość składki zdrowotnej. Dodatkowo wysokość składki zdrowotnej ustalana ma być od dochodu, a dotychczas składka ta była stała, uzależniona od wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Faktem jest, że pierwotnie zakładano wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne na poziomie 9% nowej podstawy wymiaru składki, a więc zależnej od dochodu. Ostatecznie przyjęto rozwiązanie wariantowe, które uzależnia wysokość obciążenia stawką od formy opodatkowana działalności podatnika. Jednocześnie w pewnych wariantach obniżono wysokość składki zdrowotnej.  

Przyjrzyjmy się różnym formom opodatkowania. Najwięcej kontrowersji wzbudzały zmiany w opodatkowaniu liniowym. Na czym one polegają i dla kogo ta forma będzie nadal korzystna?

Chodzi o wspomniane przepisy dotyczące odliczania składki zdrowotnej. Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach podatku liniowego będą od 2022 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 4,9% swojego dochodu. Jednocześnie tak jak dotychczas nie przewiduje się w ich przypadku kwoty wolnej od podatku, a składka zdrowotna nie będzie podlegała odliczeniu od podatku. Oznacza to wzrost ich obciążenia fiskalnego właśnie o te 4,9%. Niemniej jednak w porównaniu z innymi sposobami opodatkowania ta forma może być nadal atrakcyjna dla radców prawnych.

Co zmieni się w opodatkowaniu działalności na zasadach ogólnych, według skali?

Dla przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych (według skali) składka zdrowotna (tak jak dla pracowników) wyniesie 9% od dochodu. Nie będzie też odliczana od podatku. Przewidziano dla tej grupy podatników tzw. ulgę dla klasy średniej, która pomniejsza podstawę opodatkowania.

Których przedsiębiorców i na jakich zasadach obejmie ta ulga? Czy również radców prawnych? Ustawodawca argumentuje, że dzięki tej uldze podniesienie składki zdrowotnej nie zwiększy opodatkowania u osób o pewnym progu dochodów. Czy tak rzeczywiście będzie?

Tak zwana ulga dla klasy średniej jest uzależniona od tego, jaką mamy sumę uzyskanych w roku podatkowym przychodów. Jest stosowana w odniesieniu do tych osób, u których ta suma przychodów mieści się w przedziale między 68 412 i 133 692 zł. Jest stosowana w odniesieniu do prowadzących działalność gospodarczą, w tym również radców prawnych opodatkowanych według zasad ogólnych (skala podatkowa). Ulga z pewnością w przypadku tych podatników zmniejszy obciążenie, które wzrasta na skutek objęcia tej grupy podatników nieodliczalną, uzależnioną od dochodów składką zdrowotną.

Polski Ład obniża stawki ryczałtu ewidencjonowanego, ale opodatkowanie dla wolnych zawodów się nie zmienia?

W przypadku radców prawnych nie wprowadza się zmian i nadal stawka opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych wynosi 17%.

Duże emocje budzi brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej, o której już pan wspomniał. Podsumujmy, jak będzie ona liczona w poszczególnych formach opodatkowania?

Tak, w rzeczywistości w każdym przypadku obciążenie wzrośnie na skutek braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Osłoną mogą być tutaj wspomniana ?ulga dla klasy średniej?, a także różnice w traktowaniu poszczególnych form opodatkowania. W odniesieniu do rozliczających się skalą i pracowników składka zdrowotna obliczana będzie od dochodu i wyniesie 9%, przy opodatkowanych liniowo 4,9% od dochodu. W przypadku prowadzących działalność opodatkowaną ryczałtem stawka zdrowotna wyniesie 9% podstawy składki zdrowotnej, ale będzie liczona od stałej szczeblowej podstawy. Przy przychodach do 60 tys. zł
miesięczna podstawa składki zdrowotnej wyniesie 60% przeciętnego wynagrodzenia, dla przychodów do 300 tys. zł ? 100%, a dla wyższych ? 180% przeciętnego wynagrodzenia.

Poszerzono możliwość stosowania tzw. estońskiego CIT, a więc rozwiązania, w którego ramach zysk firmy nie jest opodatkowany, dopóki w niej pozostaje. Czy to korzystna zmiana i na czym ona polega?

W odniesieniu do tzw. estońskiego CIT zniesiono limit przychodowy (100 mln zł) i dopuszczono do tej formy opodatkowania spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, proste spółki akcyjne i spółdzielnie (te ostatnie ? w zakresie tzw. funduszu inwestycyjnego). Nadal będzie obowiązywał mechanizm pozwalający odliczyć podatek zapłacony przez spółkę (CIT) od PIT wspólnika od dywidendy (zmniejszenie efektywnego opodatkowania). Wspólnik (osoba fizyczna) otrzymujący dywidendę będzie miał prawo obniżyć 19% PIT od dywidendy o 70% lub 90% zapłaconego CIT zależnie od okoliczności (obecnie, w zależności od sytuacji, może odjąć: 37%, 41%, 51% lub 71%).

Pojawiły się opinie, że dla niektórych przedsiębiorców korzystne mogą być zmiany organizacyjnoprawne, np. założenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dla kogo?

Jeśli będzie więcej niż jeden wspólnik w takiej spółce, to nie pojawi się składka zdrowotna, podatek CIT dla spółki o przychodach do 2 mln zł wyniesie 9%, wypłata dywidendy jest opodatkowana stawką 19%, wspólnicy nie muszą płacić 4% daniny solidarnościowej, która obciąża dochody powyżej 1 mln zł. Spółka z o.o. może być ciekawą alternatywą dla tych, którzy świadczą przy jej pomocy doradztwo prawne, ale wykonywanie zawodu radcy prawnego w tej formie jest z uwagi na nasze przepisy zawodowe wykluczone.

Co jeszcze ważnego chciałby pan profesor przekazać prawnikom, zwłaszcza radcom prawnym, odnośnie do Polskiego Ładu? Jak ?uładzić? ten Polski Ład?

Trzeba każdorazowo dokonać wszechstronnej analizy naszej sytuacji. Tabela przedstawia uproszczone zestawienie różnic opodatkowania i obciążeń składką zdrowotną.

Przychód miesięczny	5 000*	15 000	18 000	83 333
Przychód roczny	60 000	180 000	216 000	1 000 000
KUP (30% przychodu)	18 000	54 000	64 800	300 000
Podatek liniowy	20 935	39 231	45 254	176 417
Podatek ryczałtowy	23 815	46 651	52 771	190 947
Skala podatkowa	15 234	35 957	45 960	270 968

Przychód miesięczny	5 000	15 000	18 000	83 333
Przychód roczny	60 000	180 000	216 000	1 000 000
KUP (10% przychodu)	6 000	18 000	21 600	100 000
Podatek liniowy	23 215	47 835	55 579	224 217
Podatek ryczałtowy	23 815	46 651	52 771	190 947
Skala podatkowa	17 805	50 388	63 672	352 968

Widać, że podatek liniowy może być korzystny nadal dla przedsiębiorców z wysokimi przychodami, przy czym jeśli ci podatnicy mają niewielkie koszty uzyskania przychodów, to korzystniejsze jest opodatkowanie ryczałtem. Ryczałt dla wolnego zawodu i stawka 17% może być także korzystną formą dla tych, którzy mają przychód w wysokości 18 tys. zł miesięcznie, o ile mają niskie koszty. W sytuacji gdy koszty te są wyższe (tak jak w wyliczeniu np. 30% przychodu), korzystniejszą formą może być skala podatkowa itd. Widać mnogość opcji podatkowych, które pojawiły się w wyniku wprowadzenia Polskiego Ładu. Z pewnością nie jest to dobre dla podatników, gdyż przepisy w wielu przypadkach nie są jasne i różnicują w bardzo istotny sposób sytuację prawnopodatkową podatników, powodując też wątpliwości, czy spełniają one konstytucyjne standardy sprawiedliwości opodatkowania.

Rozmawiała Wiesława Moczydłowska