Uczestnicy zorganizowanych w siedzibie KRRP dwóch kolejnych spotkań z cyklu ?Przy kawie. Debaty radców prawnych? dyskutowali o potrzebie zmiany zapisów etycznych dotyczących promocji i reklamy radców prawnych oraz o ubezpieczeniach ochrony prawnej.
Pierwsza z debat odbyła się 11 września, a uczestnikami byli Maciej Bobrowicz, Prezes KRRP, r. pr. Sławomir W. Ciupa oraz dr Paweł Skuczyński z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Podstawą dyskusji była ekspertyza Sławomira W. Ciupy, którą przygotował dla Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych. Dotyczyła ona liberalizacji przepisów kodeksu etyki odnoszących się do promocji i reklamy radców prawnych.
Jak na początku dyskusji wskazał Prezes Maciej Bobrowicz, obecnie samorząd jest na etapie zadawania pytań, co dzieje się na rynkach prawnych poza Polską, co robią inne adwokatury i jaki jest kierunek zmian za granicą. Przytoczone zostały dwa artykuły Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (KERP) dotyczące informowania o prowadzonej działalności. ? To mamy dzisiaj i zaczynamy rozmawiać o tym, co moglibyśmy mieć ? mówił Prezes. A bezpośrednią inspiracją do zmian jest pomysł Senatu, zgodnie z którym kancelarie odszkodowawcze działałyby według nowych zasad. Chodzi o projekt ustawowej regulacji dotyczącej success fee. Jak wskazali rozmówcy, rynek jest coraz bardziej konkurencyjny i ? jak podkreślił Maciej Bobrowicz ? rolą Krajowej Rady Radców Prawnych jest stawianie sobie trudnych pytań i szukanie na nie odpowiedzi. A trudne pytanie brzmi: czy potrzebne są zmiany w zasadach promocji radców prawnych?
Kodeks etyki w nowym otoczeniu rynkowym
? Kwestia informowania i pozyskiwania klientów ? mówił mec. Ciupa ? jest tematem, który często był regulowany w kodeksach etyki, począwszy od 1999 r. Jednak otoczenie konkurencyjne i biznesowe z roku na rok się zmienia.
Jak można podejść do tego problemu? Mecenas Ciupa w swojej opinii wskazał na trzy możliwe kierunki zmian. Pierwszym jest rozwiązanie radykalne polegające na wykreśleniu artykułów od 31 do 35 KERP. Według niego taka zmiana nie spowodowałaby chaosu w związku z obowiązywaniem wielu ograniczeń w prawie obowiązującym powszechnie. Przy tym wariancie dużą rolę przejęłyby sądy dyscyplinarne, które musiałyby oceniać postępowanie radców prawnych. Pierwszy wariant ograniczałby się do postawienia drogowskazów, a szczegółami zajmowałyby się sądy dyscyplinarne, rozpatrując każdy kolejny przypadek, i przez to kształtowałaby się pewna praktyka orzecznicza, która byłaby wskazówką dla radców prawnych. Pojawia się jednak pytanie, czy taka zmiana jest zgodna z interesem publicznym.
Drugim kierunkiem jest uogólnienie kwestii marketingu i informowania o usługach. Rezygnujemy ze szczegółowych zapisów i stosujemy zasady ogólne, uwzględniając naszą specyfikę. Ta modyfikacja umożliwia danie narzędzi kontroli nie tylko sądownictwu dyscyplinarnemu, lecz także samorządowi.
? Trzecim wariantem jest, z punktu widzenia legislacji, odwrócenie dzisiejszych zapisów. Mianowicie ? mówił podczas debaty autor propozycji Sławomir W. Ciupa ? regulacje dotyczące promocji i informowania znikają z Kodeksu Etyki Radcy Prawnego, a pojawiają się w Regulaminie wykonywania zawodu jako szczegółowe zasady. To otwierałoby samorządowi możliwość szybkiej i elastycznej reakcji w przypadku wystąpienia w tym obszarze zdarzeń niepożądanych.
Doktor Paweł Skuczyński podczas debaty podkreślał, iż wykonano mnóstwo pracy i wskazane zostały nowe ścieżki, jednak kluczowym zagadnieniem są zasady dystrybucji pomocy prawnej wśród społeczeństwa. Zdaniem Skuczyńskiego byłaby to deregulacja zapisów informowania i ocenić należy, czy taka propozycja poszerzy możliwość dostępności pomocy prawnej. Problem według Skuczyńskiego leży jednak przede wszystkim w konieczności tworzenia innowacyjnych i nietypowych z dzisiejszego punktu widzenia sposobów dystrybucji usług prawnych, a to jego zdaniem nie musi wiązać się z koniecznością zmian dzisiejszych uregulowań.
? Ostatnie zmiany kodeksu etyki ? mówił Maciej Bobrowicz ? dokonane w 2007 r. tworzone były w innym otoczeniu rynkowym. Od tamtego czasu rynek usług prawnych przekształcił się w znaczny sposób, pojawili się nowi gracze i dokonała się zmiana w sposobach informowania, choćby za pomocą sieci WWW i social mediów. Podkreślił, że kancelarie odszkodowawcze to ewenement na skalę europejską i Polska, gdzie konkurenci zachowują się bardzo agresywnie i nie ograniczają ich zapisy prawne, jest wyjątkiem. Dlatego u niektórych radców prawnych rodzi się dyskomfort, czy zapisy KERP odpowiadają teraźniejszości.
Podczas dyskusji pojawił się temat uregulowań dotyczących tego zagadnienia w Europie. Sławomir W. Ciupa wskazał, iż zmiany na Starym Kontynencie dokonują się dynamicznie. W niemieckojęzycznych obszarach zasady dotyczące informowania klientów, zarówno ze strony samych adwokatów, jak i Trybunału Sprawiedliwości, są coraz mniej restrykcyjne. W tej chwili w regulacjach niemieckich nie ma całkowitego zakazu reklamy. Ograniczane jest jednak to, co adwokat chce przekazać w reklamie i w jaki sposób to robi. Nie jest ograniczona forma reklamy, lecz jej treść. Natomiast w regulacjach frankofońskich regulacje są obszerniejsze, ale dopuszczają również informowanie i pozyskiwanie klientów. Przy przykładzie hiszpańskim pojawił się temat success fee.
? Warto rozmawiać o potencjalnych rozwiązaniach ? podsumował debatę Prezes Bobrowicz ? zadawać pytania i szukać odpowiedzi, a także wskazać kierunki i o nich dyskutować.
Pierwsza z debat znajduje się pod linkiem: https://www.youtube.com/watch?v=3uddtUDGzrQ.
Przedsiębiorcy a usługi prawne
Druga z debat dotyczyła ubezpieczeń ochrony prawnej. Gośćmi Macieja Bobrowicza byli Piotr Skorupa, członek Zarządu D.A.S. Towarzystwo Ubezpieczeń, i r. pr. dr hab. Katarzyna Malinowska, specjalistka w tematyce ubezpieczeń gospodarczych, adiunkt w Katedrze Prawa Cywilnego Akademii Leona Koźmińskiego. Przyczynkiem do debaty były przeprowadzone przez D.A.S. badania dotyczące przedsiębiorców i oferowanych im usług prawnych oraz ubezpieczenia ochrony prawnej. Przedsiębiorcy wskazali w badaniu na utrudniające prowadzenie biznesu w Polsce czynniki, którymi były niestabilne prawo i jego skomplikowanie, ciągle zmieniające się przepisy, zatory płatnicze, a także zbytnia aktywność urzędów skarbowych. Ponad 70% respondentów zgodziło się, iż w związku z często zmieniającymi się i skomplikowanymi przepisami prawa w Polsce warto korzystać z profesjonalnych usług prawnika, a blisko 88% uważa, że z tej samej przyczyny potrzebne albo warte rozważenia jest ubezpieczenie ochrony prawnej, które oferuje stałą pomoc profesjonalnego prawnika dla firmy.
Doktor Katarzyna Malinowska podkreśliła, iż zastanawiająca jest niechęć polskich przedsiębiorców do skorzystania z ubezpieczeń ochrony prawnej. Może być to spowodowane faktem podejścia Polaków do usług prawniczych jak do sporów i wizerunkiem prawnika jako wojownika. Tymczasem w Europie Zachodniej prawnik postrzegany jest jako wartość dodana do biznesu, bardziej doradca niż wojownik.
Uczestnicy debaty podkreślali, że klienci proszą o pomoc prawnika już na etapie zaawansowania sprawy, nie traktują zaś jego usług profilaktycznie jako pomocy przed możliwym do uniknięcia kryzysem.
Co ciekawe prawie 60% przedsiębiorców, mając do wyboru tradycyjny proces sądowy lub szybką ugodę, wskazało na ugodę jako możliwość szybszego uzyskania akceptowalnych wyników i mniej angażującą niż proces sądowy. Jedynie 26% wskazało na proces jako na dający większą satysfakcję z wygranej i niezmuszający do kompromisu.
Mecenas Piotr Skorupa wyjaśnił, co zawiera się w ubezpieczeniu ochrony prawnej, wokół którego narosło wiele mitów. Rynek dzieli ofertę na propozycje skierowane do osób fizycznych i do przedsiębiorców. Katalog ubezpieczanych kosztów zawiera obsługę prawną przedsądową, koszty mediacji, sądowe, wykroczeniowe, karne, administracyjne, egzekucji wyroku oraz koszty przegranej sprawy.
Mecenas zauważył też, że raport jest ciekawym początkiem dyskusji dotyczącej korzystania z usług prawnych. Badania pokazały, jak duże pole do zagospodarowania mają prawnicy. Chęci polskich przedsiębiorców do korzystania z usług prawniczych i z ubezpieczeń ochrony prawnej w porównaniu do przedsiębiorców krajów Europy Zachodniej są na bardzo niskim poziomie.
Maciej Bobrowicz podkreślił, że przedstawione podczas debaty badania łamią wiele stereotypów. Choćby powszechny pogląd istniejący w środowiskach prawniczych, że myślenie klientów instytucjonalnych dotyczące mediacji i negocjacji przeprowadzanych przez prawników sprowadza się do przekonania, iż ten rodzaj rozwiązania konfliktu służy tylko i wyłącznie do ograniczania wynagrodzenia prawników. Badanie przeczy tej tezie i wynika z niego, że przedsiębiorcy są gotowi zapłacić tyle samo za negocjacje i mediacje, ile za proces sądowy. To powinno być początkiem rewolucyjnej zmiany w postrzeganiu negocjacji i mediacji jako metod rozwiązywania sporów wśród przedsiębiorców. Wracając do wcześniejszej wypowiedzi, mec. Skorupa przywołał fakt objęcia mediacji i negocjacji ubezpieczeniem ochrony prawnej i stwierdził, iż zadowolenie z ubezpieczenia wśród przedsiębiorców jest większe, jeśli skorzystali w jego ramach z tego sposobu rozwiązania konfliktu. Tu właśnie jest rola prawników, aby wskazywać, iż proces sądowy jest ostatecznością.
Coraz większa świadomość ubezpieczeniowa
Podsumowując debatę, prowadzący zadał jej uczestnikom pytanie, jak mogliby zarekomendować ubezpieczenia ochrony prawnej. Mecenas Malinowska wskazała, iż rolą prawników jest wsparcie przedsiębiorców w decyzjach dotyczących potrzeby skorzystania z ubezpieczenia ochrony prawnej. To ubezpieczenie, jak wynika z badania, może być świetnym rozwiązaniem dla mikro- i małych przedsiębiorców, którzy nie mogą sobie pozwolić na stałą obsługę prawną. Mecenas Skorupa również podkreślił rolę profesjonalnych prawników we wsparciu rozwoju ubezpieczeń ochrony prawnej.
W podsumowaniu debaty mec. Malinowska zwróciła uwagę na optymistyczne wnioski płynące z raportu ? jednak choć zwiększa się świadomość ubezpieczeniowa, przed prawnikami ciągle jest jeszcze wiele pracy do wykonania. Mecenas Skorupa wskazał, iż rolą ubezpieczycieli jest podniesienie poziomu wiedzy na temat ubezpieczeń, a dla Prezesa Bobrowicza raport jest nadzieją na rozwój rynku. Przyszłość może rysować się optymistycznie, jednak zainicjowany dziś proces zwiększania poziomu wiedzy będzie wymagał wielu lat pracy.
Debata dotycząca ubezpieczeń ochrony prawnej znajduje się pod linkiem: https://www.youtube.com/watch?v=wcSVGRaDYX4 (pierwsza część) i https://www.youtube.com/watch?v=KMmnuFKs4hg (druga część).
