W ostatnim numerze „Radcy Prawnego” skupiłem się na działalności nierejestrowanej, natomiast projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego1 zawiera jeszcze wiele innych ciekawych propozycji zmian, którym warto przyjrzeć się bliżej.
Leasing także w formie elektronicznej
Aktualna regulacja art. 709(2) k.c. przewidująca dla umowy leasingu wymóg formy pisemnej pod rygorem nieważności ma być zastąpiona o wiele bardziej przystępną dla obrotu formą dokumentową.
Jak słusznie wskazują projektodawcy w uzasadnieniu projektu, „zawieranie umów leasingu w formie dokumentowej, bez konieczności posiadania podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomocą kwalifikowanego certyfikatu, pozwoli usprawnić i przyspieszyć zawieranie tego typu umów”[1]. Zmiana formy przysłuży się agentom leasingodawców i zaoszczędzi im tysięcy przejechanych do klientów kilometrów, aby zdobyć podpisy, natomiast o bezpieczeństwo umów po zmianach na pewno zadbają same podmioty finansujące.
W ślad za zmianą samej formy zawarcia umowy leasingu projektodawca chce umożliwić także wysłanie przez finansującego w formie dokumentowej lub elektronicznej upomnienia przewidzianego w przepisie art. 709(11) k.c., jak również wyznaczenie korzystającemu terminu dodatkowego do zapłacenia powstałych zaległości – art. 709(13) § 2 k.c.
Elektroniczny weksel
Jedną z najciekawszych nowości będzie wprowadzenie przepisów dotyczących elektronicznego weksla, które projektodawca uzasadnia dotychczasowym brakiem jednoznacznego przesądzenia w przepisach prawa, że weksel może mieć postać zdematerializowaną, a także brakiem wymogów prawnych w zakresie określenia technologii wytworzenia elektronicznego weksla zapewniającej wiarygodność weksla w zakresie jego wystawcy, zbywcy, nabywcy i innych osób dokonujących czynności związanych z wekslem[2]. Z jednej strony żyjemy bowiem w dobie e-gospodarki, a z drugiej strony bezpieczeństwo w obrocie gospodarczym pozostaje nadal najwyższą troską ustawodawcy.
Nowy art. 921(15a) k.c. w swoim paragrafie pierwszym przewiduje wprost, że jeżeli niniejszy kodeks lub odrębne przepisy wymagają, dla zachowania jakiejkolwiek formy, złożenia podpisu na dokumencie stanowiącym lub mającym stanowić papier wartościowy, to dokument ten może być sporządzony na nośniku elektronicznym i opatrzony kwalifikowanym podpisem elektronicznym. A w kolejnych przepisach projekt doprecyzowuje tę normę prawną przez podanie szczegółowych warunków, kiedy papier wartościowy może być sporządzony w formie dokumentu na nośniku elektronicznym – art. 921(15a) § 6 k.c. Następnie przewidziane zostały wymogi w zakresie zachowania integralności dokumentu na nośniku elektronicznym oraz przeniesienie jego posiadania – art. 921(15a) § 7–11 k.c.
Konsekwentnie projekt wprowadza do ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (dalej: p.w.) nowe przepisy, które stanowią o tym, że weksel może być sporządzony także w postaci elektronicznej, a ilekroć w ustawie jest mowa o wekslu, należy przez to rozumieć także weksel w postaci elektronicznej, zwany dalej „elektronicznym wekslem”, chyba że ustawa stanowi inaczej (art. 10a p.w.). Czynności dotyczących elektronicznego weksla, w tym jego sporządzenia, dokonuje się na formularzu (art. 10b p.w.), natomiast Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem do spraw Cyfryzacji oraz Ministrem do spraw Gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, wzór formularza elektronicznego weksla, i dokonywania innych czynności dotyczących weksla określonych w ustawie, mając na względzie zapewnienie bezpieczeństwa i ochronę uczestników obrotu (art. 10c p.w.).
Projektodawcy uznają za warunek konieczny dla zastosowania koncepcji elektronicznego weksla wprowadzenie do prawa polskiego przepisów rangi ustawowej, odpowiadających ustawie modelowej UNCITRAL z 2017 r. o zbywalnych elektronicznych dokumentach płatniczych[3], i podnoszą, że zastosowali w projekcie siatkę pojęciową z ww. ustawy modelowej, używając ścisłych tłumaczeń – dla electronic record jest to określenie „dokument na nośniku elektronicznym”, a dla electronic transferable record jest to określenie „papier wartościowy na nośniku elektronicznym”[4]. W uzasadnieniu projektu dopuszcza się również zastąpienie ww. pojęć szeroko rozumianym pojęciem tokenu w zależności od wypracowywanego obecnie rozumienia tego pojęcia[5].
Brak pieczątki i krótsze kontrole
Zgodnie z projektowanym art. 31 ust. 2 prawa przedsiębiorców (dalej: p.p.) brak pieczątki na piśmie lub wniosku, a także brak dołączonego do pisma lub wniosku wydruku komputerowego aktualnych lub pełnych informacji o podmiotach wpisanych do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego albo zaświadczenia o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej nie stanowią braku formalnego ani nie są powodem, aby stwierdzić, że pismo lub wniosek są niekompletne, chyba że przepisy odrębne nakazują stosowanie pieczątki lub dołączenie wydruku[6]. To dobrze, jeśli taki przepis wejdzie w życie, szkoda tylko, że w ogóle jest potrzebny w polskiej rzeczywistości.
Istotnej zmianie ma ulec art. 55 ust. 1 pkt 1 p.p., gdzie projekt skraca czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli w jednym roku kalendarzowym w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców z 12 dni roboczych do sześciu.
Uniemożliwienie przerwania biegu przedawnienia przez fiskusa
Zmianą na korzyść przedsiębiorców wagi ciężkiej jest planowane uchylenie punktu pierwszego z art. 70 § 6 ordynacji podatkowej, na podstawie którego wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe zawieszało bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jak podkreśla się wprost w samym uzasadnieniu projektu, „zmiana ma na celu wyeliminowanie nieprawidłowości polegających na tym, że urzędy skarbowe często inicjowały wobec podatników postępowania sankcyjne jedynie w celu przerwania biegu pięcioletniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego”[7] (sic!).
Rozprawy online także przed KIO
Z punktu widzenia praktyki postępowań przed Krajową Izbą Odwoławczą istotnym udogodnieniem okaże się na pewno umożliwienie stronom oraz uczestnikom postępowania udziału w rozprawach i posiedzeniach online (projektowany art. 508a p.z.p.).
Obowiązkowy przegląd aktów normatywnych
Warto również odnotować planowany obowiązek oceny funkcjonowania aktu normatywnego (tzw. OSR ex post) w stosunku do aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego wprowadzony w nowym rozdziale 6a p.p. Opisuje on program regulacyjny, który ma ustawowo określać priorytetowe działania Rzeczypospolitej Polskiej w obszarze kształtowania otoczenia prawnego prowadzenia działalności gospodarczej oraz obejmować planowane działania w zakresie zmniejszenia obciążeń administracyjnych i właśnie dokonywania oceny funkcjonowania aktów normatywnych (art. 71a p.p.).
Nowy art. 68a p.p. przewiduje możliwość odstąpienia od konsultacji publicznych dotyczących projektów określających zasady podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej pod warunkiem wskazania w uzasadnieniu projektu takiego aktu normatywnego przyczyn tego odstąpienia oraz terminu przygotowania oceny funkcjonowania tego aktu normatywnego nie dłuższy niż dwa lata od dnia jego wejścia w życie.
Jak wskazuje uzasadnienie projektu, „ocena funkcjonowania powinna zostać podsumowana wnioskami, czy w wyniku dokonanej analizy wskazane jest pozostawienie stanu obecnego, czy należy rozpocząć proces analizy, który może doprowadzić do zmiany lub uchylenia ustawy, czy też wskazane jest podjęcie innych działań naprawczych. Co do zasady można pozostawić sytuację bez zmian, tylko jeżeli ustawa funkcjonuje prawidłowo, tzn. realizuje zakładane cele”[8].
Podsumowanie
Aktualnie projekt jest już po konsultacjach publicznych, tzn. na etapie opiniowania[9]. Swoją opinię sporządził także Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji KRRP. Odnosi się ona z aprobatą do głównych założeń projektu, celem zgłoszonych zastrzeżeń zaś jest jedynie poprawa jakości proponowanych rozwiązań oraz usunięcie ewentualnych niejasności terminologicznych i nieścisłości, jakie pojawiłyby się po wprowadzeniu nowych pojęć do obrotu prawnego[10]. Opisywanym zmianom warto kibicować, aby weszły w życie, pamiętając przy tym, że jest to pierwszy z zapowiadanych pakietów deregulacyjnych, który jednocześnie zawiera w sobie zmiany w obszarze aż 35 ustaw, więc skala deregulacji będzie znacząca.
[1]1 Projekt ustawy z dnia 5 kwietnia 2024 r., https://legislacja.gov.pl/docs//2/12383815/13050484/13050485/dokument662638.pdf [dostęp: 9 lipca 2024 r.], dalej: projekt.
Uzasadnienie projektu, s. 16, https://legislacja.gov.pl/docs//2/12383815/13050484/13050485/dokument662640.pdf [dostęp: 9 lipca 2024 r.].
[2]Ocena skutków regulacji, s. 8–9, https://legislacja.gov.pl/docs//2/12383815/13050484/13050485/dokument662642.pdf [dostęp: 9 lipca 2024 r.].
[3]Por.uzasadnienieustawymodelowejUNCITRAL,https://uncitral.un.org/en/texts/ecommerce/modellaw/electronic_transferable_records[dostęp:9 lipca 2024 r.].
[4]Uzasadnienie projektu, s. 18.
[5]Ibidem.
[6]Dz.U. z 2024 r. poz. 236.
[7]Uzasadnienie projektu, s. 31.
[8]Uzasadnienie projektu, s. 54.
[9]https://legislacja.gov.pl/projekt/12383815/katalog/13050490#13050490 [dostęp: 9 lipca 2024 r.].
[10]Szczegóły w rubryce Opinie OBSiL.
