Inicjatywa Ogólnopolskiego Porozumienia Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego liczy już dwa lata. Przez ostatni rok prezydencję w tym projekcie sprawowali radcowie prawni. Podsumowaniem przewodnictwa KIRP była zorganizowana w Warszawie, po raz pierwszy w historii, konferencja zawodów zaufania publicznego, w której udział wzięli przedstawiciele kilkunastu różnych zawodów zaufania.
Osią tego wydarzenia były podsumowanie dotychczasowych działań oraz dyskusja o wyzwaniach, problemach i szansach, które stoją przed zawodami zaufania publicznego w Polsce. W konferencji „Zawody zaufania publicznego: etyka, autonomia i społeczna odpowiedzialność”, zorganizowanej przez Krajową Izbę Radców Prawnych, udział wzięło kilkadziesiąt osób – a kilkaset śledziło jej przebieg online. Po raz pierwszy w takiej formule przedstawiciele kilkunastu środowisk spotkali się, aby wymienić się doświadczeniami i pomysłami na wspólne działania i lepszą niż dotąd promocję zawodów zaufania w społeczeństwie. W wydarzeniu wzięli udział radcowie prawni, lekarze, doradcy podatkowi, kuratorzy sądowi, lekarze weterynarii, rzecznicy patentowi, komornicy, inżynierowie budownictwa, urbaniści, diagności laboratoryjni i biegli rewidenci.
–Wykonujemy różne zawody, ale łączy nas dbałość: dbałość o jakość świadczonych na rzecz obywateli usług. Liczę na to, że po tym dniu będziemy jeszcze bliżej siebie. Od dwóch lat nasze samorządy współpracują, teraz mamy okazję zdiagnozować nasze wspólne problemy i wyzwania – powiedział Włodzimierz Chróścik, Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych, otwierając wydarzenie.
Fundamenty zaufania
Nie ma bezpiecznej Polski bez silnych i niezależnych zawodów zaufania publicznego – to jeden z głównych wniosków dyskusji eksperckich, które odbyły się podczas konferencji. Pierwszy temat, który uczestnicy wzięli na tapetę, dotyczył fundamentów wykonywania zawodów zaufania w Polsce. Kontekstem dyskusji były pojawiające się co jakiś czas plany i projekty likwidacji poszczególnych samorządów – lub ich łączenia.
–Samorządy zawodowe są niewygodne dla władzy. Politycy nie lubią się dzielić z innymi władzą, a samorządność opiera się właśnie na tym, że nasze zawody mają autonomię i są niezależne od polityków. Działamy na rzecz obywateli, a nie władzy – powiedziała Jolanta Przygońska, prezes Stowarzyszenia Polska Izba Urbanistów.
W dyskusji pojawiły się głosy o tym, że niezbędne jest jeszcze skuteczniejsze informowanie, czym są zawody zaufania i jaką odgrywają rolę w państwie i społeczeństwie. Z doświadczeń przedstawicieli różnych zawodów wynika bowiem, że taka świadomość jest wciąż zbyt mała – nawet wśród urzędników państwowych i samorządowych.
–Kilka lat temu, obejmując funkcję w samorządzie zawodowym, odbyłem wiele spotkań i rozmów z urzędnikami wysokiego szczebla, politykami, burmistrzami i prezydentami miast – odkryłem wtedy, że wiedza na temat samorządów zawodów zaufania publicznego jest znikoma. To jest nasza rola, żeby docierać do takich ludzi, budować świadomość, czym są zawody zaufania. Dzięki temu stajemy się partnerem do współpracy dla organów państwowych i samorządowych, bierzemy udział w konsultacjach aktów prawnych, a nasz głos w dyskusji zyskuje na wadze – tłumaczył Mariusz Dobrzeniecki, prezes Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa.
–Jesteśmy apolityczni. Bez względu na to, kto sprawuje władzę, my dbamy o to, żeby nasze usługi były świadczone prawidłowo, według apolitycznych, wysokich standardów. Cele funkcjonowania samorządów są zupełnie inne niż polityków czy administracji rządowej – powiedziała Dorota Rzążewska, prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych.
Jak obronić tajemnicę zawodową?
Kolejny panel dyskusyjny poświęcony był tajemnicy zawodowej – jednemu z atrybutów wielu zawodów zaufania. Uczestnicy zwrócili uwagę na coraz częstsze zakusy władzy publicznej, aby dotrzeć do tajemnic klientów doradców podatkowych, radców prawnych czy lekarzy. Stanowisko przedstawicieli zawodów zaufania było jednoznaczne – obowiązek zachowania tajemnicy jest nienaruszalny i za wszelką cenę należy tajemnicę zawodową chronić.
–To fundament naszego zawodu. Zaufanie musi być obustronne: w naszym, lekarzy przypadku, jest to zaufanie chorego do lekarza, ale równie ważne jest zaufanie lekarza do chorego. Bez pewności, że tajemnica zawodowa zostanie zachowana, nie widzę możliwości wykonywania naszego zawodu – mówił Grzegorz Wrona, sekretarz Naczelnej Rady Lekarskiej.
Z problemem obejścia tajemnicy zawodowej mierzą się od lat również doradcy podatkowi – w ich przypadku kontrowersje budzi konieczność raportowania schematów podatkowych.
– Nasze polskie przepisy w tym zakresie są dużo dalej idące niż podobne uregulowania europejskie. Polscy urzędnicy skarbowi za pomocą, naszym zdaniem, niekonstytucyjnych przepisów próbują pozyskać więcej informacji o podatnikach, niż jest to konieczne – mówiła Iwona Biernat-Baran z Krajowej Rady Doradców Podatkowych.
Wizerunek – ale jaki?
Z dużym zainteresowaniem odbiorców spotkał się temat trzeciej dyskusji – o kształtowaniu wizerunku zawodów zaufania w społeczeństwie obywatelskim. Uczestnicy dyskusji byli zgodni, że to jeden z obszarów, w którym samorządy zawodów zaufania powinny się wspomagać i działać razem.
– Wielu Polaków ma problem z definicją zawodu zaufania publicznego. Zdarzają się również pomyłki – jako zawód zaufania traktowane są profesje, które nimi nie są, np. politycy czy księża. Taka płynność definicji zawodu zaufania powoduje, że trudniej jest nam budować odpowiedni wizerunek w społeczeństwie. Inna trudność: wszyscy świadczymy usługi, które mają wysokospecjalistyczny charakter – dlatego czasem ciężko jest zrozumieć klientowi, jakie konkretnie korzyści czy produkt otrzymuje w ramach współpracy – tłumaczyła Agnieszka Gajewska-Zabój, Sekretarz Krajowej Rady Radców Prawnych.
W tej dyskusji sporo miejsca poświęcono przypadkom głośnych naruszeń etyki zawodowej, które wpływają negatywnie na wizerunek danego zawodu.
– Komornicy sądowi w Polsce rocznie wykonują 19 mln czynności. A w odbiorze medialnym najczęściej przywoływana jest jedna, kontrowersyjna sytuacja sprzed lat, gdy komornik naruszył zasady wykonywania zawodu – mówił Przemysław Małecki, rzecznik prasowy Krajowej Rady Komorniczej.
We wspólnocie siła
We wnioskach z konferencji powtarzała się myśl o tym, że współpraca między różnymi zawodami zaufania może przełożyć się na efekty korzystne dla wszystkich przedstawicieli tych zawodów oraz obywateli.
W ciągu ostatniego roku, z inicjatywy Krajowej Izby Radców Prawnych, która sprawowała prezydencję w Ogólnopolskim Porozumieniu Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego, udało się zrealizować kilka działań, które nie tylko pogłębiły współpracę między samorządami, lecz również pokazały jedność zawodów zaufania na zewnątrz.
W połowie roku samorządy zawodów zaufania współpracujące w ramach OPSZZP zareagowały na rządowe plany zmiany ustawy o biegłych rewidentach. W proponowanych przepisach zawarto zapisy, których wejście w życie groziło naruszeniem tajemnicy zawodowej biegłych rewidentów oraz doradców podatkowych. Z inicjatywy KIRP udało się opracować i przyjąć wspólne stanowisko w tym temacie. OPSZZP zaapelowało do rządu o wycofanie się z projektu nowelizacji ustawy o biegłych rewidentach, który podważał zaufanie do tego zawodu, a także o niepodejmowanie działań i projektów legislacyjnych godzących w tajemnicę zawodową wszystkich osób wykonujących zawody zaufania publicznego. Efektem m.in. tych działań było porzucenie przez rząd nieudanego projektu.
Kwestia tajemnicy zawodowej była ponownie przedmiotem troski samorządów zawodów zaufania także w sierpniu 2023 r., gdy minister zdrowia ujawnił poufne dane medyczne. W ocenie przedstawicieli zawodów zaufania publicznego było to wydarzenie bez precedensu, którego skutek miał daleko idące znaczenie.
„Samorządy zawodowe, stojąc na straży interesu publicznego, mają poczucie, że zarówno ustawodawca, jak i organy stosujące prawo nagminnie naruszają̨ tajemnicę zawodową, obniżając standard należytej ochrony jednostki. Sprzyja temu m.in. tworzenie regulacji prawnych, które upoważniają̨ coraz szerszą grupę̨ organów i instytucji do dostępu do danych objętych tajemnicą zawodową”– brzmiał fragment oświadczenia OPSZZP, które zostało przekazane mediom.
Ostatnim aktem prezydencji radców prawnych w Ogólnopolskim Porozumieniu Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego był Piknik Zawodów Zaufania Publicznego – otwarte dla wszystkich mieszkańców Warszawy wydarzenie pełne atrakcji dla całych rodzin, którego celem była promocja i budowanie wizerunku zawodów zaufania publicznego.
Dział Komunikacji
