To, że mamy odmienne wyobrażenie o polityce, jest oczywiste. W końcu podejmujemy co jakiś czas różne decyzje przy urnie wyborczej. Jednakże rozwój technologii pozwala nam również stwierdzić, że osoby myślące odmiennie politycznie mają inny tok rozumowania, co jest widoczne w badaniach naszego mózgu.
Nie chodzi tu oczywiście, w jakich komórkach mózgowych dokonują się procesy myślowe związane z polityką, bo tego jeszcze nie potrafimy określić, lecz o aktywność mózgu w wybranych jego obszarach, co już jednak potrafimy obserwować. Co ciekawe, dwa zespoły badawcze ogłosiły niedawno, że potrafią śledzić te procesy i wyróżniać na ich podstawie osoby o lewicowych i prawicowych poglądach!
Pozostawmy na boku dokładne zdefiniowanie, co znaczy lewicowość, a co prawicowość w wyborach politycznych, i skupmy się na wynikach badań obu zespołów, które wykorzystały tę samą metodę, tzn. funkcjonalne obrazowanie za pomocą rezonansu magnetycznego. Metoda ta pozwala na mierzenie zmian w przepływach krwi w danych obszarach mózgu i nie trudno się domyślić, że wzmożona aktywność zostanie dzięki temu dostrzeżona w porównaniu ze „zwykłymi” stanami.
Pierwszy z zespołów (w składzie: Daantje de Bruin, Jeroen M. van Baar, Pedro L. Rodriguez, Oriel FeldmanHall), który opublikował swoje badania w prestiżowym czasopiśmie „Science Advances”, poprosił jego uczestników na początku do przeczytania listy składającej się ze słów, które w mniejszym lub większym stopniu miały polityczne konotacje[1]. W czasie ich odczytywania badacze bardzo dokładnie przyglądali się aktywności ciała migdałowego, które odpowiada za nasze emocje, oraz prążkowia kierującego naszymi aspektami poznawczymi. Nie było więc większego zaskoczenia, że słowa neutralne nie wykazały zmian w aktywności mózgu w obu miejscach, lecz już „imigracja” czy też „amerykański” (nie możemy zapominać, że badacze pochodzą ze Stanów Zjednoczonych) spowodowały wzmożoną aktywność mózgu w prążkowiu. Następnie uczestnicy badania poproszeni zostali o obejrzenie filmu o aborcji, używającego neutralnego języka, a także kilku gorących debat poświęconych m.in. imigracji i polityce jako takiej. Ponownie „neutralny” film nie wykazał różnic w działaniu mózgu, jak i „ogólne” debaty polityczne w przeciwieństwie do dyskusji poświęconej imigracji.
Natomiast drugi zespół, w skład którego weszli Noa Katabi, Hadas Simon, Sharon Yakim, Inbal Ravreby, Tal Ohad i Yaara Yeshurun z Izraela, opublikował swoje obserwacje w „Journal of Neuroscience”[2]. Nie wprowadził on listy słów, lecz przeszedł od razu do filmów, tj. reklam komitetów wyborczych, przemówień polityków oraz innych neutralnych filmów. W przeciwieństwie do zespołu amerykańskiego badacze z Izraela zaobserwowali, że to część kory mózgowej odpowiedzialnej za wzrok, ruch i słuch zachowywała się odmiennie w zależności od rodzaju filmu. Co więcej, zespół ten nie tylko dostrzegł związki z poglądami politycznymi i zachowaniami kory mózgowej poszczególnych uczestników badania, lecz ogłosił, że potrafi wskazać na poglądy polityczne na podstawie odczytu skanera.
Nie możemy oczywiście zapominać, że choć badania spełniły standardy naukowości, to wzięło w nich udział odpowiednio 44 i 34 wolontariuszy. Nie są to liczby oszałamiające, lecz trzeba również brać pod uwagę specyfikę poszczególnych krajów, w których były one przeprowadzone. Zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i Izraelu od dłuższego czasu toczy się brutalna gra polityczna, która powoduje głębokie podziały polityczne. Czy jest to jednak specyfika tylko tych krajów?
Podobne badania nie zostały przeprowadzone jeszcze w Polsce, lecz można się założyć, iż przyniosłyby interesujące rezultaty. Mnie jednak ciekawi, jak mózgi radców prawnych reagowałyby na tematy skrajne. Czy reakcje radców o odmiennych poglądach politycznych byłyby takie same w odniesieniu do praworządności? A może gdyby porównać do innych grup zawodowych, np. prokuratorów, można byłoby odgadnąć na tej podstawie profesję?
[1] Zob. D. de Bruin, J.M. van Baar, P.L. Rodriguez, O. FeldmanHall, Shared neural representations and temporal segmentation of political content predict ideological similarity, Science Advances 2023.
[2] Zob. N. Katabi, H. Simon, S. Yakim, I. Ravreby, T. Ohad, Y. Yeshurun, Depper than you think: partisanship-dependent brain responses in early sensory and motor brain regions, „Journal of Neuroscience”, nr 6, s. 1027‒1037.
