ESTOŃSKI CIT po polsku

Przez

25 czerwca 2021

CIT. Corporate income tax. Inscription with polish banknote, 100 zloty pattern.

Ustawa z 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (nowelizacja)¹wprowadziła fundusz inwestycyjny w kapitale rezerwowym, który umożliwia zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów odpisów wykonanych na ten fundusz², oraz ryczałt od dochodów spółek kapitałowych³, tj. dwie formy tzw. polskiej wersji estońskiego CIT-u.

Przemysław Kosiński
radca prawny, autor publikacji z zakresu prawa cywilnego i postępowania cywilnego

Fot. Jacek Kutyba

Ideą ustawodawcy było przeniesienie na polski grunt pierwowzoru z Estonii, który od 2000 r. opiera się na fundamencie przesunięcia momentu powstania obowiązku podatkowego dla osób prawnych na moment dystrybucji zysku przez spółkę[1]. Ustawodawca sam wskazał w uzasadnieniu do nowelizacji, że główną zaletą estońskiego systemu opodatkowania osób prawnych jest to, że ze względu na minimalną liczbę wyjątków jest to system prosty[2]. Nowelizacja weszła w życie 1 stycznia 2021 r., a termin na złożenie zawiadomienia o wyborze opodatkowania ww. ryczałtem do właściwego naczelnika urzędu skarbowego upływał z końcem pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym podatnik ma być opodatkowany ryczałtem, czyli dla spółek, w których rok podatkowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, upływał 1 lutego br.[3] Co zatem spowodowało, że w 2021 r. estoński CIT wybrało zaledwie 337 polskich podatników?[4].

Kto może skorzystać?

Opodatkowaniu ryczałtem może podlegać wyłącznie spółka kapitałowa (sp. z o.o. lub SA) objęta pełną rezydencją podatkową w Polsce, składająca się z udziałowców będących wyłącznie osobami fizycznymi, której przychody brutto nie przekraczają 100 mln zł, a jednocześnie przychody z działalności operacyjnej są wyższe niż przychody pasywne[5]. Ponadto taka spółka musi zatrudniać min. trzech pracowników na podstawie umowy o pracę lub ponosić miesięcznie wydatki w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie innych umów[6]. Taki podatnik nie może również posiadać udziałów (lub innych podobnych praw) w innych podmiotach, a także musi złożyć zawiadomienie do US o wyborze ryczałtu[7].

Estoński CIT wybiera się zawsze na okres czterech lat podatkowych, jak również przedłuża się na kolejne okresy bezpośrednio po sobie następujących czterech lat podatkowych, chyba że podatnik złoży informację o rezygnacji
z opodatkowania ryczałtem[8].

Nakłady inwestycyjne

Podatnik opodatkowany ryczałtem jest obowiązany ponosić bezpośrednie nakłady na cele inwestycyjne w wysokości większej o:

15%, jednak nie mniej niż 20 tys. zł, w okresie dwóch kolejno następujących po sobie lat podatkowych, albo
33%, jednak nie mniej niż 50 tys. zł ? w okresie czterech lat podatkowych, o których mowa w art. 28f ustawy (tylko wtedy, gdy podatnik realizuje znaczącą dla prowadzonej działalności inwestycję oraz poinformuje przed upływem dwuletniego okresu US o: przedmiocie inwestycji, roku poniesienia nakładów na cele inwestycyjne
i terminie planowanego zakończenia inwestycji)

? w stosunku do wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3?8 Klasyfikacji Środków Trwałych (czyli np. maszyn, urządzeń i aparatów specjalistycznych, środków transportu, innych narzędzi, ruchomości i wyposażenia)[9] z wyłączeniem nakładów służących głównie celom osobistym udziałowców[10]. Co istotne ? nieruchomości nie wchodzą w katalog inwestycji w rozumieniu nowych przepisów.

Natomiast w przypadku podatników rozpoczynających działalność oraz małych podatników w pierwszym dwuletnim okresie opodatkowania ryczałtem ww. warunki uznaje się za spełnione w odniesieniu do połowy tych wartości[11]. Alternatywą dla nakładów jest wzrost wynagrodzeń w okresie opodatkowania ryczałtem na rzecz zatrudnionych osób fizycznych, z wyjątkiem udziałowców, w wysokości większej o 20%, jednak nie mniejszej niż 30 tys. zł,
w stosunku do kwoty takich wydatków poniesionych w roku podatkowym poprzedzającym dwuletni okres opodatkowania ryczałtem[12].

Przedmiot opodatkowania

Opodatkowaniu ryczałtem podlegają dochody: z tytułu podzielonego zysku lub zysku przeznaczonego na pokrycie strat (powstałych w okresie poprzedzającym okres opodatkowania ryczałtem), z ukrytych zysków (w tym również m.in.: pożyczki na rzecz udziałowca, darowizny oraz wydatki na reprezentację), z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą, z tytułu zmiany wartości składników majątku w przypadku zmian podmiotowych,
z tytułu zysku netto w przypadku podatnika, który zakończył rozliczanie ryczałtem[13].

Utrata prawa do ryczałtu

Podatnik traci prawo do ryczałtu z końcem czteroletniego okresu, jeżeli złoży informację o rezygnacji z opodatkowania ryczałtem, jak również z końcem dwuletniego lub czteroletniego okresu, w którym podatnik nie spełnił warunków dotyczących poniesienia nakładów inwestycyjnych lub wzrostu wynagrodzeń w odpowiedniej wysokości[14]. Straci je również z końcem roku podatkowego, w którym nie spełnił warunków dotyczących przychodów oraz skali zatrudnienia, a także z końcem roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym podatnik nie spełnił wymogów dotyczących statusu prawnego, struktury właścicielskiej, sporządzenia sprawozdań finansowych w prawidłowy sposób, nie prowadził ksiąg podatkowych lub zgromadzone w nich dane uniemożliwiają określenie wyniku finansowego netto, bądź też przejął inny podmiot lub został przejęty (przez łączenie lub podział podmiotów, aport przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części), chyba że podmiot przejmowany, dzielony lub wnoszący aport jest opodatkowany ryczałtem[15].

Analizując ewentualną opłacalność ryczałtu w estońskim CIT, warto uwzględnić to, że decydując się na niego, tracimy prawo do skorzystania z odliczenia darowizn i ulg podatkowych, takich jak np. B+R czy IP BOX[16].

Stawki podatku

Podstawową korzyścią dla podatników ryczałtowych ma być odroczenie momentu zapłaty podatku CIT od dochodu z tytułu zysku netto do końca trzeciego miesiąca roku podatkowego następującego po ostatnim roku opodatkowania ryczałtem[17]. Jednakże podatek do zapłaty po czteroletnim okresie objęcia ryczałtem (lub wielokrotności tego okresu) będzie w każdym przypadku większy (15% dla małych podatników i 25% dla pozostałych) od standardowych stawek CIT (9% dla małych podatników i 19% dla pozostałych), również wtedy gdy podatnik dokonałby zwiększonych nakładów inwestycyjnych (odpowiednio 50% w każdym dwuletnim okresie oraz 110% w każdym czteroletnim okresie)
i pomniejszyłby stawkę ryczałtu każdorazowo o 5%[18].

Paradoksalnie estoński CIT w Polsce, z uwagi na obniżeniu PIT-u od wypłacanej dywidendy[19], największe korzyści oferuje udziałowcom małych podatników, których spółki spełnią ww. warunki zwiększonych nakładów i jednocześnie wypłacą zysk w formie dywidendy, która wyniesie wówczas 20% efektywnej stawki podatkowej[20], co będzie tylko o 1% wyższą stawką od 19% podatku liniowego obowiązującego dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

[1]¹ Dz.U. z 2020 r., poz. 2122.

² Art. 15 ust. 1hb u.p.d.o.p. (Dz.U. z 2020 r., poz. 1406 ? dalej jako ustawa).

³ Ibidem, art. 28c?28t.

Uzasadnienie do nowelizacji s. 10; źródło: https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=643 [dostęp: 17 maja 2021 r.].

[2] Ibidem.

[3] Art. 28j ust. 1 pkt 7 ustawy.

[4]?https://podatki.gazetaprawna.pl/cit/artykuly/8132996,estonski-cit-ryczalt-od-dochodow-spolek-kapitalowych-komandytowe.html [dostęp: 17 maja 2021 r.].

[5] Art. 28j ust. 1 pkt 1, 2 i 4 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy.

[6] Art. 28j ust. 1 pkt 3 ustawy.

[7] Art. 28j ust. 1 pkt 5 i 7 ustawy.

[8] Art. 28f ustawy.

[9] Rozporządzenie Rady Ministrów z 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) ? Dz.U. z 2016 r., poz. 1864.

[10] Art. 28g ust. 1 i 4 ustawy.

[11] Art. 28g ust. 7 ustawy.

[12] Art. 28g ust. 6 ustawy.

[13] Art. 28m ustawy.

[14] Art. 28l ustawy.

[15] Ibidem.

[16] Art. 18aa ustawy.