Wielkimi krokami zbliża się koniec kolejnego roku szkoleniowego na aplikacji radcowskiej. Warto przypomnieć obowiązki spoczywające na aplikancie, których wypełnienie da przepustkę do rozpoczęcia kolejnego roku nauki lub uzyskania zaświadczenia o ukończeniu aplikacji.
Zgodnie z Regulaminem odbywania aplikacji aplikant obowiązany jest do uzyskania zaliczenia zajęć i przedłożenia zaświadczeń o odbyciu praktyk objętych planem szkolenia (sądowych lub pozasądowych), a także opinii patrona. Prawidłowe wypełnienie tych postanowień spowoduje uzyskanie zaliczenia całego roku szkoleniowego.
Pamiętać jednak należy o terminach wskazanych przez poszczególne okręgowe izby radców prawnych na złożenie niezbędnych dokumentów potwierdzających wypełnienie tych obowiązków.
Zaliczenia roku szkoleniowego przez aplikanta dokonuje kierownik szkolenia albo inna osoba wyznaczona przez radę okręgowej izby. Zaliczenia i zaświadczenia wpisuje się, co do zasady, do dziennika aplikanta.
Kiedy aplikant nie zaliczy roku?
Aplikant nie uzyska zaliczenia roku szkoleniowego w przypadku, gdy:
- opuścił w ciągu roku szkoleniowego zajęcia lub praktyki w wymiarze większym niż określony Regulaminem ? aplikant ma prawo do nieobecności na zajęciach, w łącznym wymiarze 54 jednostek godzinowych zajęć w formie wykładów lub ćwiczeń oraz czterech dni praktyk w danym roku szkoleniowym, niezależnie od przyczyny tej nieobecności;
- nie przedłożył opinii lub zaświadczeń wymaganych Regulaminem, m.in. opinii patrona;
- uzyskał ocenę niedostateczną z chociażby jednego kolokwium poprawkowego.
Od 2019 r., w zgodzie z uchwałą Krajowej Rady Radców Prawnych z czerwca 2018 r. zmieniającą Regulamin odbywania aplikacji radcowskiej, przyczyną niezaliczenia roku szkoleniowego będzie również przedłożenie negatywnej opinii patrona. Regulacja ta dotyczyć będzie jednak dopiero aplikantów, którzy szkolenie rozpoczną w przyszłym roku.
Warto również pamiętać, że w przypadku niezaliczenia roku szkoleniowego z przyczyn określonych powyżej (poza niezaliczeniem kolokwium) aplikant może wystąpić do rady z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy zaliczenia roku szkoleniowego. Wniosek taki powinien być jednak zaopiniowany przez kierownika szkolenia lub Komisję do spraw Aplikacji rady.
W przypadku gdy aplikant nie zaliczy roku szkoleniowego, ma możliwość jego powtórzenia.
Należy pamiętać:
W okresie trwania aplikacji aplikant może powtarzać tylko jeden rok szkoleniowy.
Powtarzanie roku obejmuje uczestniczenie we wszystkich zajęciach aplikantów przewidzianych planem szkolenia oraz i przystąpienie do kolokwiów przewidzianych programem aplikacji.
Jeżeli aplikant powtarza rok szkoleniowy wyłącznie z powodu niezaliczenia kolokwium, powtarzanie roku szkoleniowego obejmuje uczestniczenie w zajęciach oraz przystąpienie do kolokwiów z przedmiotów, z których aplikant uzyskał oceny negatywne, oraz odbywanie praktyk przewidzianych programem aplikacji.
Powtarzanie roku nie obejmuje także ponownego uczestniczenia w szkoleniu z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury, o którym to szkoleniu mowa w ustawie o radcach prawnych, jeżeli aplikant uzyskał zaliczenie z tego szkolenia w roku poprzednim.
Niezaliczenie więcej niż jeden raz roku szkoleniowego stanowi podstawę do stwierdzenia przez radę nieprzydatności aplikanta do wykonywania zawodu radcy prawnego i skreślenia z listy aplikantów radcowskich.
Negatywna ocena patrona może stanowić podstawę do stwierdzenia przez radę nieprzydatności aplikanta do wykonywania zawodu radcy prawnego i skreślenia z listy aplikantów radcowskich.
Zaliczenie każdego roku szkoleniowego wiąże się z koniecznością przestrzegania ogólnych zasad obowiązujących każdego aplikanta radcowskiego, określonych Regulaminem odbywania aplikacji. I tak aplikant zobowiązany jest m.in. do:uczestniczenia w zajęciach aplikantów przewidzianych planem szkolenia;samodzielnego pogłębiania wiedzy prawniczej i praktycznych umiejętności zawodowych pod patronatem radcy prawnego;uzyskania zaliczenia zajęć najpóźniej do 15 grudnia danego roku szkoleniowego;przystępowania w terminach ustalonych przez prezydium rady do kolokwiów przewidzianych w planie szkolenia;przestrzegania zasad etyki, Regulaminu i uchwał organów samorządu zawodowego;przestrzegania przepisów porządkowych;uiszczania składki związanej z przynależnością do samorządu zawodowego; wysokość składki określa odrębna uchwała Krajowej Rady.
?Nieprzydatność do wykonywania zawodu? ? co oznacza?
Ustawa o radcach prawnych przyznaje radzie okręgowej izby radców prawnych uprawnienie do skreślenia aplikanta z listy aplikantów radcowskich z powodu ?stwierdzenia nieprzydatności do wykonywania zawodu radcy prawnego?.
Przypomnijmy ? aplikanta radcowskiego skreśla się z listy aplikantów radcowskich w przypadku:
złożenia przez aplikanta wniosku w tym zakresie;
choćby częściowego ograniczenia zdolności do czynności prawnych;
utraty, z mocy wyroku sądowego, praw publicznych;
nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok;
śmierci aplikanta;
orzeczenia dyscyplinarnego lub wyroku sądowego o pozbawieniu prawa do wykonywania zawodu;
niezakończenia przez niego, bez usprawiedliwionej przyczyny, aplikacji radcowskiej w ustawowym terminie;
wpisu na listę radców prawnych;
upływu roku od daty zakończenia aplikacji wskazanej w zaświadczeniu o odbyciu aplikacji radcowskiej.
Rada okręgowej izby radców prawnych może także skreślić aplikanta z listy radców prawnych w związku z czynem popełnionym przed wpisem na listę, jeżeli czyn ten nie był znany radzie w chwili wpisu, a stanowiłby przeszkodę do wpisu.
W ustawie o radcach prawnych znajdziemy jednak również przepis wskazujący na możliwość skreślenia przez radę aplikanta radcowskiego z listy aplikantów radcowskich, jeżeli zostanie stwierdzona jego nieprzydatność do wykonywania zawodu radcy prawnego.
Powyższa regulacja, która wydawałaby się niedookreślona i w stosunku do której nie znajdziemy żadnego ustawowego rozwinięcia, jest najczęściej stosowana w przypadku, o którym mowa powyżej, a którego źródło znajdziemy w § 19. Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej. Zgodnie z nim, ?niezaliczenie więcej niż jeden raz roku szkoleniowego lub negatywna ocena patrona stanowią podstawę do stwierdzenia przez radę nieprzydatności aplikanta do wykonywania zawodu i skreślenia z listy aplikantów z tego powodu?. Zasadę tę trzeba również powiązać z innym regulaminowym zapisem mówiącym o tym, że w okresie trwania aplikacji aplikant może powtarzać tylko jeden rok szkoleniowy.
Regulacje te oznaczają, że istnieją instrumenty prawne pozwalające na weryfikację merytoryczną kandydata na radcę jeszcze w trakcie trwania szkolenia.
W analogicznej sytuacji znajdują się aplikanci adwokaccy. W jednej ze spraw (SK 11/14) wywołanych skargą aplikanta adwokackiego wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, że przepis pozwalający na wykreślenie aplikanta z powodu nieprzydatności do wykonywania zawodu jest zgodny z Konstytucją. Aplikant w swojej skardze zarzucał m.in., że sformułowanie ?nieprzydatny do wykonywania zawodu adwokata? jest nieprecyzyjne i narusza zasadę określoności i zrozumiałości przepisów prawnych. Trybunał nie zgodził się z tak prezentowanym stanowiskiem i wskazał, że organy samorządu adwokackiego mają obowiązek tak ukształtować zasady odbywania aplikacji, aby stworzyć warunki właściwego przygotowania zawodowego. Muszą się z tym wiązać ocena predyspozycji aplikantów oraz eliminowanie osób, które nie będą w stanie podołać wymaganiom stawianym adwokatom. Trybunał uznał, że uprawnienie do usuwania z listy aplikantów osób, które nie mają odpowiedniego poziomu wiedzy i praktycznych umiejętności jej wykorzystania, jest konieczne, by adwokatami stawały się osoby dające rękojmię należytego wykonywania tego zawodu. Orzeczenie to odnosi skutki także, jeśli chodzi o analogiczny zapis w ustawie o radcach prawnych, przez co dotyka również sfery prawnej aplikantów radcowskich.
