Autorki prowadzą kursy prawniczego języka niemieckiego dla radców prawnych i aplikantów radcowskich oraz szkolenia prawniczych tłumaczeń specjalistycznych dla tłumaczy. Na co dzień zajmują się międzynarodową obsługą prawną.
Agnieszka Poteralska
LL.M. ? aplikantka radcowska
Fot. Patrycja Kurzepa
Katarzyna Dec
LL.M. ? radca prawny w Kancelarii Prawnej Schampera, Dubis, Zając i Wspólnicy
Fot. SDZLEGAL Schindhelm
Z procesem globalizacji rynku usług prawnych mamy do czynienia od lat i stale przybiera on na sile. Z tego względu wykorzystywanie znajomości języków obcych w praktyce otwiera radcom nowe możliwości, pozwala współpracować z zagranicznymi klientami w ramach międzynarodowych projektów, wzmacnia przewagę konkurencyjną. Wymagają tego również sami klienci, którzy chętnie podejmują współpracę z prawnikami prowadzącymi obsługę w ich rodzimym języku.
Coraz więcej prawników, w tym radców prawnych, wychodzi ze swoją ofertą do klientów zagranicznych. W dużej mierze oferta ta stanowi doradztwo dla podmiotów z zagranicznym kapitałem, począwszy od zapewnienia wsparcia podczas procesu inwestycyjnego w Polsce, w tym doradztwa przy wyborze formy działalności, jej założeniu, pozyskiwaniu dofinansowań i zezwoleń, do bieżącego doradztwa korporacyjnego w prowadzeniu biznesu. Nie brakuje również zapotrzebowania na obsługę obcokrajowców w sprawach cywilnych ? rodzinnych, czy z zakresu prawa pracy.
W dobie globalizacji gospodarki, ciągłego wzrostu handlu międzynarodowego, przepływu osób i kapitału sprawy
z tzw. elementem transgranicznym stają się w pracy prawnika niemal codziennością. Negocjacje w imieniu zagranicznego inwestora, umowa w wersji dwujęzycznej czy zgłoszenie wierzytelności klienta w postępowaniu upadłościowym jego zagranicznego kontrahenta to czynności, które wymagają od prawników nie tylko wiedzy merytorycznej, lecz również odpowiedniego przygotowania lingwistycznego. Prawnicy dostrzegają również szanse na rozwój w przystąpieniu do europejskich czy globalnych sieci, które skupiają kancelarie prawne reprezentujące różne systemy prawne. Pozwala to pozyskać nowe zlecenia, zapewnić kompleksową obsługę klientów w sprawach prowadzonych w innych krajach, wymieniać doświadczenia, a także ? z uwagi na prestiż i możliwości międzynarodowych marek ? przyciągnąć młode talenty.
Czy sami prawnicy dostrzegają potrzebę rozwoju językowego i czy istnieją do tego odpowiednie narzędzia?
Języki obce w edukacji prawniczej i doskonaleniu zawodowym
Student prawa ma wybór. Po analizie informacji dostępnych na stronach internetowych kilku polskich publicznych uczelni okazuje się, że aktualna oferta językowa jest bardzo różnorodna. Poza oczywistym językiem angielskim do wyboru są m.in. lektoraty z języka niemieckiego, francuskiego, włoskiego, hiszpańskiego czy rosyjskiego. Wydziały prawa nierzadko oferują również kursy specjalistyczne z prawniczych języków obcych. Kierunek jest dobry, bo znajomość języka obcego ogólnego to podstawa, ale kolejny poziom, jakim powinien wykazywać się prawnik, to właśnie znajomość języka specjalistycznego ? języka uwzględniającego specyficzną dla zagadnień prawnych terminologię. Zasadniczo kursy obcego języka specjalistycznego na uczelniach to jednak zajęcia nieobowiązkowe. Uczelnie oferują również możliwość udziału w szkołach prawa obcego. Inicjatywa ta to nie tylko szansa na poznanie systemu prawnego innego państwa, lecz także funkcjonującego w nim języka prawnego i prawniczego (popularne są przede wszystkim szkoły prawa amerykańskiego czy niemieckiego).
Samorząd radców prawnych również dostrzega potrzebę kształcenia językowego swoich członków. Choć
w programie aplikacji radcowskiej nie przewidziano zajęć językowych, wiele okręgowych izb radców prawnych zdecydowało się już na organizację specjalistycznych kursów językowych jako dodatkowej oferty szkoleniowej. Oferta ta kierowana jest również do radców prawnych, a bonifikatą za udział w takich formach doskonalenia zawodowego jest przyznawanie punktów szkoleniowych. Odzew jest duży. Przykładowo po publikacji informacji o rozpoczęciu zapisów na kursy angielskiego i niemieckiego języka prawniczego przez jedną z okręgowych izb ruszyła lawina pytań
o możliwość zorganizowania podobnych kursów z języka rosyjskiego, włoskiego, francuskiego czy hiszpańskiego. Sama specjalizacja na przesilonym rynku przestaje być bowiem wystarczająca.
Język specjalistyczny ? dlaczego to takie ważne?
Praktyka zawodowa pokazuje, że w dobie globalizacji rynku usług prawnych niewątpliwą zaletą jest sprawne posługiwanie się co najmniej jednym specjalistycznym (prawniczym) językiem obcym, idealnie kilkoma. Podstawowym językiem międzynarodowego obrotu gospodarczego jest język angielski (choć stale wzrasta również znaczenie języka chińskiego), lecz klienci coraz częściej wymagają i wybierają do współpracy prawników, którzy są w stanie zapewnić im obsługę w ich macierzystym języku, co może się również przełożyć na odpowiednio wyższe wynagrodzenie radcy prawnego za takie wyspecjalizowane, również pod kątem językowym, usługi. Dla klienta zwiększa to komfort współpracy i zaufanie do doradcy, pozwala na lepsze zrozumienie danej materii, a w przypadku obsługi klientów z krajów innych niż anglojęzyczne zmniejsza ryzyko potencjalnych pomyłek w wyniku podwójnego przekładu (język polski ? język angielski ? inny język obcy).
Znajomość specjalistycznego języka prawniczego przydaje się w wielu sytuacjach zawodowych ? od pozyskania klienta przez informowanie o czynnościach wykonywanych w ramach zleceń, reprezentowanie w procesie negocjacji
z zagranicznymi inwestorami czy kontrahentami po opracowywanie dwujęzycznej dokumentacji czy występowanie w imieniu klienta przed zagranicznymi instytucjami. W ramach międzynarodowej, wielojęzycznej obsługi prawnej kluczowe znaczenie ma odpowiednia komunikacja i precyzja przekładu. Jest to umiejętność, która niekiedy decyduje o powodzeniu danego przedsięwzięcia biznesowego lub jego skutkach w kontekście prawidłowości, skuteczności czy zaskarżalności dokonanych czynności, a także może wpłynąć na rozstrzygnięcie w przypadku sporu.
W praktyce kwestie poprawności przekładu prawniczego były już rozstrzygane przez orzecznictwo. Warto w tym miejscu przywołać m.in. wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 30 października 2015 r. (II Ca 1761/15, LEX nr 1951317), który oddalił apelację, wskazując na trafną ocenę sądu rejonowego, że ?strona powodowa nie wykazała skutecznego nabycia od [?] spółki z o.o. jakiejkolwiek wierzytelności wobec pozwanej. Przytoczona w stanie faktycznym treść umowy ramowej z dnia [?] zawartej przez [?] spółka z o.o. z [?] spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo-akcyjna jest dla sądu zupełnie nieczytelna i niezrozumiała, co wynika prawdopodobnie z niedbałego tłumaczenia prawniczego z języka angielskiego, w którym umowa została sporządzona, na język polski?.
W odniesieniu do powyższych uwag można wprawdzie stwierdzić, że tłumaczenia to domena tłumaczy. Jednak
z praktyki wynika, że dla tłumaczy terminologia prawnicza stanowi wyzwanie i wymaga choć podstawowej wiedzy
i znajomości kontekstu danego zagadnienia prawnego, aby poprawnie przetłumaczyć tekst prawniczy. W tym zakresie prawnik dzięki swojemu doświadczeniu i znajomości prawniczego języka obcego może zweryfikować poprawność merytoryczną danego tłumaczenia, a w konsekwencji przyczynić się do powodzenia przedsięwzięcia biznesowego klienta czy zwiększenia szans na wygranie sporu.
Jakie działania może podjąć samorząd?
Prowadzone do tej pory kursy prawniczego języka angielskiego i niemieckiego pokazują, że wśród radców prawnych i aplikantów istnieje duże zapotrzebowanie i zainteresowanie taką ofertą szkoleniową. Radcowie prawni wskazują, że są zadowoleni z podejmowania przez samorząd takich inicjatyw, wspominają, jak jest to potrzebne, i chętnie biorą w nich udział.
W tym kontekście można zaproponować zbadanie zainteresowania radców prawnych i aplikantów ofertą szkoleniową w odniesieniu do konkretnych prawniczych języków obcych i potencjalnym jej zakresem. W przypadku, gdy inicjatywa ta spotka się z dużym odzewem, wskazane byłoby włączenie szkoleń z prawniczych języków obcych do programu aplikacji jako elementu kształcenia prawniczego oraz jako stałego elementu szkoleniowego radców prawnych.
Wierzymy, że jest to kierunek, który radcom prawnym pozwoli sprostać aktualnym wyzwaniom.
