Przegląd najważniejszych zmian w ustawodawstwie ostatnich dwóch miesięcy.
W komisjach
Sejm zainicjował prace nad rządowym projektem ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych oraz kluczowych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa i bezpieczeństwa publicznego oraz ustanawiania stref ochronnych dla niektórych terenów zamkniętych (druk sejmowy nr 1203), który został przygotowany w odpowiedzi na aktualne wyzwania geopolityczne oraz konieczność szybkiej rozbudowy infrastruktury wojskowej i przemysłowego potencjału obronnego. Nowe przepisy mają skrócić czas realizacji inwestycji z sześciu do trzech lat, a także wprowadzić możliwość ustanawiania stref ochronnych dla terenów zamkniętych już na etapie przygotowania inwestycji. Projekt ustawy przewiduje dwie kategorie inwestycji: strategiczne – realizowane na potrzeby obronności państwa, oraz kluczowe – obejmujące zarówno projekty wojskowe, jak i te związane z bezpieczeństwem publicznym, w tym infrastrukturę przemysłową, logistyczną, szkoleniową czy ochronną. Procedura uzyskania zgody na realizację strategicznej inwestycji została uproszczona: inwestor składa wniosek do wojewody, który ma 90 dni na wydanie decyzji. W toku postępowania wymagane mają być opinie określonych organów, zastępujące dotychczasowe liczne pozwolenia i uzgodnienia. Projekt ustawy wprowadza także uproszczone zasady nabywania nieruchomości, w tym wywłaszczenia za odszkodowaniem, oraz możliwość ustanawiania stref ochronnych wokół terenów zamkniętych, gdzie obowiązywać będą określone ograniczenia. Przewidziano również udział regionalnych dyrektorów ochrony środowiska, którzy mają oceniać wpływ inwestycji na obszar Natura 2000 i mogą nakładać obowiązek kompensacji przyrodniczej. Ustawa zakłada także wyłączenie niektórych inwestycji spod reżimu zamówień publicznych oraz ograniczenie stosowania przepisów o planowaniu przestrzennym i ochronie przyrody, by przyspieszyć realizację kluczowych przedsięwzięć. Nowe regulacje mają wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. Prace sejmowe toczą się w Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych.
Uchwalone ustawy
Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego (pierwotny druk sejmowy nr 1108), będącą kompleksową nowelizacją prawa gospodarczego i pierwszym etapem szeroko zakrojonej reformy deregulacyjnej. Nowelizacja, przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, obejmuje ponad 40 zmian w 25 ustawach, mających na celu ograniczenie biurokracji i wsparcie mikro-, małych oraz średnich firm. Najważniejsze rozwiązania to skrócenie maksymalnego czasu kontroli mikroprzedsiębiorców z 12 do sześciu dni roboczych oraz obowiązek wcześniejszego przekazania listy wymaganych dokumentów. Przedsiębiorcy zyskają możliwość zgłaszania sprzeciwu wobec czynności kontrolnych bez przerywania procedury. Zniesiono także ograniczenia dotyczące form prowadzenia działalności rzemieślniczej, umożliwiając prowadzenie zakładów w formie spółek kapitałowych pod warunkiem obecności wykwalifikowanego wspólnika. Wprowadzono też obowiązkową elektroniczną obsługę spraw przed Krajową Izbą Odwoławczą, co przyspieszy rozpatrywanie skarg. Wprowadzona w ustawie zasada „one in, one out” wymaga, by każda nowa regulacja nakładająca obowiązki na przedsiębiorców była równoważona zniesieniem innego obciążenia. Ustawa przewiduje również zwolnienie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw z opłat sądowych oraz refundację kosztów kształcenia młodocianych pracowników. Nowe przepisy wejdą w życie 30 dni po publikacji, a wybrane regulacje, w tym dotyczące kontroli podatkowych, od 1 stycznia 2026 r. Zmiany w postępowaniu przed KIO zaczną obowiązywać po dziewięciu miesiącach okresu vacatio legis. n
Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (pierwotny druk sejmowy nr 1112) wprowadzającą obowiązek publikacji przez deweloperów cen mieszkań i domów na własnych stronach internetowych przez cały okres sprzedaży. Nowe przepisy wymagają podawania aktualnych cen za metr kwadratowy, kosztów pomieszczeń przynależnych oraz innych opłat, a także informowania o wszelkich zmianach cen i zachowania historii cennika. Adres strony będzie musiał zostać zamieszczony w materiałach reklamowych. W przypadku rozbieżności między ceną na stronie a tą w umowie nabywca będzie miał prawo żądać sprzedaży po korzystniejszej cenie. Deweloperzy będą codziennie przekazywać dane cenowe ministrowi ds. cyfryzacji, który ma publikować je w ogólnodostępnym portalu. Za nieprzestrzeganie obowiązków ma grozić kara do 4% rocznego przychodu, a nadzór nad wykonywaniem obowiązków przez deweloperów ma sprawować Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Deweloperzy prowadzący sprzedaż przed wejściem w życie ustawy będą mieli 60 dni na dostosowanie się do nowych wymogów. Ustawa zacznie obowiązywać po 30 dniach od publikacji w Dzienniku Ustaw. Ustawa oczekuje obecnie na rozpatrzenie przez Senat.
Sejm uchwalił ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu zapewnienia stosowania przepisów prawa Unii Europejskiej poprawiających funkcjonowanie rynku wewnętrznego (pierwotny druk sejmowy nr 1174) mającą na celu pełniejsze wdrożenie przepisów Unii Europejskiej, które usprawniają funkcjonowanie wspólnego rynku. Nowe regulacje mają objąć zmiany w kilku kluczowych aktach prawnych, w tym w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, ustawie – Prawo zamówień publicznych oraz ustawie o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi. Najważniejsze rozwiązania dotyczą ochrony użytkowników biznesowych platform internetowych przed nieuczciwymi praktykami oraz umożliwienie dochodzenia roszczeń przez przedsiębiorców i organizacje branżowe. Ustawa wzmacnia współpracę krajowych organów z Komisją Europejską w zakresie zwalczania subsydiów zagranicznych i przewiduje nowe uprawnienia dla Prezesa UOKiK oraz Prezesa UZP. Wprowadzono obowiązek stosowania unijnych e-formularzy w zamówieniach publicznych, a także procedury ochrony informacji poufnych. Nowe przepisy mają wejść w życie następnego dnia po dniu ogłoszenia, zapewniając szybkie dostosowanie polskiego prawa do najnowszych unijnych standardów. Ustawa trafiła pod obrady Senatu.
Sejm jednomyślnie uchwalił ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw (pierwotny druk sejmowy nr 1176) wprowadzającą szereg nowych form wsparcia dla osób i podmiotów dotkniętych powodzią z września 2024 r. Nowe regulacje mają rozszerzyć pomoc finansową i rzeczową dla mieszkańców, przedsiębiorców i samorządów oraz uprościć procedury odbudowy. Wprowadzono świadczenie lokalowe dla właścicieli lokali wynajmowanych przedsiębiorcom, którzy nie skorzystali z wcześniejszych form pomocy, pod warunkiem terminowego opłacania ryczałtu. Wnioski można składać do 30 września 2025 r., obsługą zajmie się ZUS. Ustawa przewiduje także bezzwrotne dofinansowanie remontów budynków wielorodzinnych uszkodzonych przez powódź, w wysokości od 50 do 70% kosztów inwestycji, a dla zabytków – 60%. Wsparcie będzie wypłacane w formie zaliczki, co ułatwi rozpoczęcie remontów bez kredytu. Osoby, które utraciły możliwość zamieszkiwania w zniszczonych domach lub mieszkaniach, będą mogły przekazać nieruchomość gminie w zamian za lokal komunalny. Rozwiązanie to obejmie także mieszkania dotowane przez BGK. Możliwość zamiany ma obowiązywać przez trzy lata od daty powodzi. Zgodnie z uchwaloną ustawą Wody Polskie będą mogły wykupywać zniszczone nieruchomości położone na terenach szczególnie zagrożonych powodzią, co ma na celu ograniczenie ryzyka ponownych strat. Na ten cel przewidziano 800 mln zł do 2034 r. Ustawa ma zacząć obowiązywać dzień po dniu ogłoszenia, a część przepisów – po upływie 21 dni od publikacji. Ustawa trafiła pod obrady Senatu.
Wejście w życie
Od 26 kwietnia 2025 r. obowiązują przepisy ustawy z dnia 6 marca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie (Dz.U. z 2025 r. poz. 479), które znacząco ułatwiają zastępcom notarialnym drogę do uzyskania nominacji na notariusza. Nowelizacja znosi dotychczasowy obowiązek ponownego zdawania egzaminu notarialnego po upływie 10 lat od uzyskania pozytywnego wyniku, jeśli kandydat nie złożył wniosku o powołanie. Zmiany obejmują tych zastępców, którzy przez co najmniej 10 lat pracowali w kancelarii notarialnej i przez minimum pięć lat posiadali upoważnienie do wykonywania czynności notarialnych. Osoby spełniające te kryteria mogą ubiegać się o stanowisko notariusza bez względu na upływ czasu od egzaminu.
7 maja 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 6 marca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. z 2025 r. poz. 526), która reguluje zasady delegowania sędziów do innych sądów. Delegowanie jest teraz możliwe wyłącznie w razie rzeczywistych potrzeb sądu, po analizie m.in. liczby i rodzaju spraw, obciążenia pracą, obsady kadrowej oraz nieobecności czy planowanych zwolnień. Przy wyborze sędziego do delegacji uwzględnia się jego staż, doświadczenie, sprawność w prowadzeniu spraw i wpływ delegowania na sąd macierzysty. Każde delegowanie i odwołanie z delegowania będzie publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej wraz z uzasadnieniem. Nowelizacja wprowadza także dodatki do wynagrodzenia dla delegowanych sędziów, a wcześniejsze delegacje zachowują moc, wliczając dotychczasowy okres delegowania.
Łukasz Nykiel
