Historia sygnalistów jest tak stara jak sama cywilizacja. W różnych epokach i kulturach działania tych osób były różnie postrzegane, od bohaterskich po zdradzieckie. Współczesna rola sygnalisty, wspierana przez systemy prawne, stanowi efekt długiego procesu zmian historycznych, politycznych i kulturowych.
W starożytnym Rzymie istniały przepisy, które nagradzały osoby zgłaszające przypadki korupcji i przestępstw w aparacie państwowym. Takie postępowanie było korzystne nie tylko dla sygnalistów, którzy zyskiwali na tym finansowo, ale także dla państwa, które mogło lepiej kontrolować nadużycia wewnątrz swoich struktur. W starożytnej Grecji czy Chinach nie było oficjalnych mechanizmów nagradzania sygnalistów – osoby, które ujawniały nadużycia władzy, bywały czasami uznane za bohaterów, ale częściej jednak spotykały się z ostracyzmem. W średniowiecznej Europie system władzy feudalnej był silnie zhierarchizowany, a lojalność wobec osób „wyższych rangą” priorytetowa. Zgłaszających nadużycia, zwłaszcza wobec możnych, uznawano za zdrajców lub donosicieli. Sygnalizowanie działań niezgodnych z prawem wiązało się z dużym ryzykiem, a los takich ludzi bywał tragiczny. Mimo tego władcy wykorzystywali swoich szpiegów do monitorowania rywali, a informatorów nagradzano za ich usługi. Było to jednak dalekie od współczesnego rozumienia sygnalizowania, ponieważ motywacja tych osób była głównie finansowa lub polityczna, a nie moralna.
Przełom w historii sygnalistów przyniosły rewolucje XVIII i XIX w. W tym czasie pojawiły się nowe koncepcje praw obywatelskich, wolności słowa i odpowiedzialności władzy przed społeczeństwem. Pierwszymi znanymi sygnalistami byli marynarze USA, którzy zgłosili niewłaściwe zachowanie komandora marynarki kontynentalnej, a następnie podpisali petycję do Kongresu Kontynentalnego opisującą działania i nadużycia ich dowódcy. W 1777 r. Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił pierwsze prawo chroniące sygnalistów. Podkreśleniem znaczenia oraz konieczności ochrony tych osób był uchwalony w 1863 r. False Claim Act, w którym sygnalista mógł otrzymać w zamian za swe działanie część środków przyznanych rządowi w ramach odszkodowania. W XIX w., wraz z rozwojem prasy i mediów, rola sygnalisty zyskała na znaczeniu. Wielu dziennikarzy działało jako sygnaliści, ujawniając skandale polityczne, korupcje i nadużycia władzy.
XX w. to czas wielkich przemian społecznych, politycznych i gospodarczych, które wpłynęły także na postrzeganie sygnalistów. Kolejnym przełomem był przypadek Daniela Ellsberga i tzw. Pentagon Papers. W 1971 r. Ellsberg, analityk pracujący dla rządu USA, ujawnił tajne dokumenty dotyczące wojny w Wietnamie. Ujawnienie tych dokumentów wywołało ogólnonarodową debatę na temat etyki, tajemnic państwowych i odpowiedzialności rządu wobec społeczeństwa. Ellsberg stał się jednym z najbardziej znanych sygnalistów w historii, a jego działania zainspirowały innych oraz zwróciły uwagę na znaczenie ochrony sygnalistów.
Aktualnie sygnaliści odgrywają coraz ważniejszą rolę w różnych dziedzinach życia publicznego. Ujawnianie korupcji, nieprawidłowości finansowych czy nadużyć w korporacjach stało się powszechne, głównie dzięki rozwojowi technologii. Internet i media społecznościowe umożliwiły sygnalistom dotarcie do szerokiej publiczności bez potrzeby korzystania z tradycyjnych mediów. Jednym z najbardziej znanych współczesnych sygnalistów jest Edward Snowden, były pracownik NSA, który w 2013 r. ujawnił masową inwigilację prowadzoną przez rząd USA. Jego działania wywołały globalną debatę na temat prywatności, bezpieczeństwa i wolności obywatelskich. Snowden stał się symbolem współczesnego sygnalisty – osoby, która zaryzykowała wszystko, aby ujawnić prawdę o działaniach rządu.
Mimo postępującej ochrony prawnej status sygnalistów wciąż jest kontrowersyjny. Dla jednych są oni bohaterami, którzy odważnie stają w obronie prawdy i sprawiedliwości. Dla innych to zdrajcy, którzy łamią zasady lojalności wobec swojego pracodawcy lub państwa. Historia sygnalistów jest skomplikowana i pełna napięć. Ich rola ewoluowała przez wieki, od osób anonimowych, często potępianych za swoje działania, po kluczowych aktorów życia publicznego. Współczesne systemy prawne uznają konieczność ich ochrony, ale społeczna ocena ich działań wciąż pozostaje ambiwalentna. Warto zatem podkreślić, że utożsamianie sygnalistów z donosicielami jest nie tylko błędne, ale także krzywdzące dla osób podejmujących ryzyko w celu ochrony interesu publicznego, a wspieranie sygnalistów i zrozumienie ich roli jest istotne dla budowania uczciwego i transparentnego społeczeństwa.
