Właściwie wszystko jest już jasne ? od 1 stycznia 2021 r. kancelarie prawne działające w formie spółki komandytowej zapłacą CIT, a radcowie prawni, którzy wybiorą rozliczanie się w formie ryczałtu od przychodów, zapłacą wyższą stawkę podatku (17%) niż osoby świadczące usługi prawne, ale niewykonujące wolnego zawodu (15%). Można mieć oczywiście nadzieję, że w wyniku przedłużających się prac w Senacie ten termin zostanie przesunięty na 1 stycznia 2022 r., ale to mocno niepewne.
Już tylko tygodnie dzielą nas od wejścia w życie ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektóre inne ustawy. Ustawę czeka jeszcze wprawdzie batalia w Sejmie o przyjęcie poprawek Senatu oraz podpis Prezydenta RP, ale nie należy się spodziewać, by mogło się w niej coś istotnego dla radców prawnych zmienić. Od momentu pojawienia się projekt trafił na szybką ścieżkę legislacyjną ? 26 sierpnia przyjęła go Rada Ministrów, konsultacje zakończyły się 26 września, a 30 września odbyło się pierwsze czytanie w Sejmie. Uwagi 21 organizacji, stowarzyszeń i przedsiębiorstw, którym udało się go zaopiniować w wyznaczonym czasie, a także 13 kolejnych, które przesłały swoje stanowiska po tym terminie, zostały w ekspresowym tempie rozpatrzone, chociaż niekoniecznie uwzględnione. 28 października Sejm ustawę uchwalił.
UWAGI OBSIL
Projekt od początku wzbudzał sprzeciw środowiska radcowskiego. Przede wszystkim z powodu opodatkowania działalności spółek komandytowych, w których formie działa spora część kancelarii prawnych, a także z powodu wprowadzenia wyższej o 2 pkt proc. stawki podatkowej dla przedstawicieli wolnych zawodów rozliczających się w formie ryczałtu.
W opinii skierowanej 21 września do Jana Sarnowskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych zwrócił uwagę, że opodatkowanie dochodów spółek komandytowych oraz niektórych spółek jawnych podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) ?zwiększy koszty prowadzenia działalności w ww. formach (w tym m.in. obowiązki sprawozdawcze, dostosowanie funkcjonowania jednostki do wymogów zastrzeżonych dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych) oraz może spowodować zmniejszenie dochodów osiąganych przez wspólników takich spółek (w wyniku opodatkowania podatkiem dochodowym zarówno dochodów samych spółek, jak i ich wspólników ? tzw. podwójne opodatkowanie)?.
W piśmie zauważono również, że planowane zmiany nie są spójne z uzasadnieniem okoliczności ich wprowadzenia, ponieważ ?spółki osobowe radców prawnych mogą nie zawsze stanowić duże przedsiębiorstwa, w szczególności międzynarodowe, a wybór formy prowadzonej przez nich działalności ma inne uzasadnienie niż względy podatkowe?.
Eksperci OBSiL odnieśli się także do proponowanego terminu wejścia w życie nowelizacji. Stwierdzili, że ?proces legislacyjny przebiega w wyjątkowo szybkim tempie (w szczególności w obszarze konsultacji publicznych), co w świetle wagi zmienianych przepisów może spowodować, że nie wszystkie zainteresowane strony zdążą wypowiedzieć się w swoim interesie, a nowelizowane przepisy będą zawierały zapisy budzące w praktyce wątpliwości interpretacyjne?.
W kolejnej opinii na temat przedmiotowego projektu, skierowanej do ministra Sarnowskiego 25 września, OBSiL odniósł się do zmian w stawkach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Stwierdził, że nieuprawnione i nieuzasadnione jest zróżnicowanie stawek ryczałtu od przychodów osiąganych ?w zakresie wykonywania wolnych zawodów ? na poziomie 17% (art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. 1) oraz przychodów ze świadczenia usług prawnych, rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego (PKWiU dział 69), innych niż świadczonych w ramach wolnych zawodów ? według stawki 15%?.
W ocenie ośrodka zmniejszenie stawki podatku od przychodów osiąganych przez osoby świadczące usługi prawne i jednocześnie niewykonujące wolnego zawodu stworzy uprzywilejowaną sytuację dla osób, które zawodowo zajmują się doradztwem prawnym, nie posiadając stosownych uprawnień, doświadczenia, ubezpieczenia. ?Niższa stawka podatku może stać się kolejnym argumentem do podejmowania działalności w zakresie doradztwa prawnego bez konieczności uzyskania uprawnień, co może wpłynąć na jakość porad i sytuację prawną beneficjentów takiej usługi? ? czytamy w opinii.
STANOWISKO KRRP
Powyższe argumenty OBSiL podtrzymała w pełni Krajowa Rada Radców Prawnych w stanowisku przyjętym 3 października, w którym jeszcze raz zwróciła uwagę projektodawcy, że opodatkowanie dochodów spółek komandytowych oraz niektórych spółek jawnych podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) może spowodować zmniejszenie dochodów osiąganych przez wspólników takich spółek, i zaapelowała o wstrzymanie prac legislacyjnych w tym zakresie lub ewentualnie o przesunięcie terminów wejścia w życie planowanych zmian, pozwalając podatnikom na spokojne i wyważone decyzje co do wyboru właściwej dla nich formy prowadzenia działalności gospodarczej lub wykonywania zawodu.
KRRP podniosła także, że nieuprawniona i nieuzasadniona jest też propozycja wprowadzenia 17-proc. stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dla przedstawicieli wolnych zawodów, podczas gdy przychody ze świadczenia usług prawnych, usług rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego świadczone przez inne osoby mają podlegać stawce 15-proc.
?Nie istnieją jakiekolwiek argumenty natury prawnej uzasadniające dwie różne stawki podatku dla przychodów osiąganych w związku ze świadczeniem usług tego samego rodzaju. Stawka podatku w obu przypadkach powinna zostać określona na poziomie 15%? ? stwierdzono w dokumencie.
OBOJĘTNOŚĆ PRAWODAWCY
Uwagi i opinie środowiska radcowskiego, a także innych uczestników życia gospodarczego, nie miały jednak większego wpływu na kształt uchwalonej 28 października ustawy. Na przykład zastrzeżenia odnoszące się do opodatkowania spółek komandytowych podatkiem CIT kwitowano stwierdzeniem: ?Uwaga niezasadna. Analizy Krajowej Administracji Skarbowej wskazują na wykorzystywanie spółek komandytowych do unikania opodatkowania?.
? Mieliśmy nadzieję, że podniesiona argumentacja spowoduje zmiany na etapie prac sejmowych, ponieważ wydawało się nam, że są to argumenty bardzo racjonalne, również z punktu widzenia interesów podatkowych państwa, a także rentowności działalności gospodarczej, podejmowanej przez radców prawnych, ale tak się nie stało ? komentuje mec. Tomasz Scheffler, zastępca kierownika OBSiL i Dziekan Rady OIRP we Wrocławiu.
Wobec braku pozytywnej reakcji Sejmu i uchwalenia ustawy OBSiL podjął jeszcze jedną próbę powstrzymania złej legislacji. 3 listopada skierował do marszałka Senatu Tomasza Grodzkiego pismo w sprawie znajdującej się w Senacie ustawy (druk senacki nr 249), w którym podtrzymał uwagi zgłaszane na wcześniejszym etapie procesu legislacyjnego.
? Podjęliśmy te działania, ponieważ liczymy, że racjonalne argumenty natury prawnej przedstawiane w toku debaty zdołają w końcu pozytywnie wpłynąć na ostateczny kształt prawa podatkowego ? wyjaśnia mec. Tomasz Scheffler.
Podkreśla, że samorząd musi aktywnie uczestniczyć w procesie legislacyjnym, ponieważ proponowane obecnie zmiany w ustawach podatkowych będą miały istotny wpływ na sensowność ekonomiczną prowadzenia przez część radców prawnych działalności zawodowej w dotychczasowej formie spółki komandytowej. Nieuzasadnione jego zdaniem, a przede wszystkim niesprawiedliwe jest również różnicowanie stawek ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych osiąganych w ramach wykonywania wolnych zawodów i przychodów ze świadczenia np. usług prawnych, uzyskiwanych przez osoby reprezentujące inne zawody.
Również w ocenie mec. Bartosza Opalińskiego, członka Prezydium KRRP i Dziekana Rady OIRP w Rzeszowie,znajdująca się obecnie w Senacie ustawa nowelizacyjna jest ze wszech miar krzywdząca dla radców prawnych, ponieważ wybór spółki komandytowej jako formy działalności kancelarii prawnej podyktowany jest głównie wygodną strukturą organizacyjną, a nie, jak twierdzi Ministerstwo Finansów ? optymalizacją podatkową. Jego zdaniem nieakceptowalny jest również pomysł opodatkowania stawką 17-proc. ryczałtów od przychodów ewidencjonowanych przedstawicieli wolnych zawodów.
? Taki zapis faworyzuje przedsiębiorców, którzy mogą świadczyć pewne usługi w zakresie doradztwa prawnego, nie będąc radcami prawnymi czy adwokatami. Jako KRRP krytykujemy to rozwiązanie, ale wszystko wskazuje na to, że i ono zostanie przyjęte ? podkreśla mec. Opaliński.Wygląda na to, że Senat wiele z tych argumentów uwzględni, ale czy przejdą one w Sejmie, trudno powiedzieć.
