1 stycznia 2019 r. prawo użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe przekształciło się w prawo własności tych gruntów. Stało się to z mocy prawa automatycznie.
Wszystko za sprawą ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów (Dz.U. z 2018 r., poz. 1716). To na jej podstawie dotychczasowi użytkownicy wieczyści gruntu czy ułamka działki, na której stoją budynki mieszkalne jednorodzinne czy wielorodzinne, stali się jej prawowitymi właścicielami. Chodzi o dotychczasowych użytkowników wieczystych gruntów należących do Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
Na potwierdzenie przekształcenia dotychczasowi wieczyści użytkownicy otrzymają zaświadczenie od właściwego organu: starosty ? w przypadku gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa, dyrektora oddziału terenowego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa lub dyrektora oddziału regionalnego Agencji Mienia Wojskowego ? w przypadku gruntów, w stosunku do których prawo własności Skarbu Państwa wykonują te podmioty, odpowiednio wójta (burmistrza, prezydenta miasta), zarządu powiatu albo zarządu województwa ? w przypadku gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego lub dyrektora Zarządu Zasobów Mieszkaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ? w przypadku gruntów, w stosunku do których prawo własności Skarbu Państwa wykonuje ten podmiot. Zaświadczenie to będzie potwierdzało przekształcenie i stanowić będzie podstawę dokonania przez sąd z urzędu wpisu własności gruntu oraz wpisu roszczenia o opłatę w księgach wieczystych. Na jego wydanie organy mają maksymalnie 12 miesięcy od dnia przekształcenia (art. 4 ust. 2 ww. ustawy).
Bo za to przekształcenie trzeba będzie zapłacić. Wysokość opłaty jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia, i ma być wnoszona przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia. Właściciel gruntu w każdym czasie trwania obowiązku wnoszenia opłaty może jednak zgłosić właściwemu organowi na piśmie zamiar jednorazowego jej wniesienia w kwocie pozostającej do spłaty (opłata jednorazowa). Co ważne w przypadku gruntów samorządowych właściwy organ może (na podstawie uchwały właściwej rady albo sejmiku) udzielić bonifikaty osobie fizycznej, która zdecyduje się uregulować całość tej tzw. opłaty przekształceniowej (art. 9 ust. 1). Maksymalna wysokość tej bonifikaty nie została określona w ustawie w przeciwieństwie do bonifikat przyznawanych przy przekształceniu użytkowania wieczystego gruntów będących własnością Skarbu Państwa w prawo własności. W tym ostatnim przypadku wysokość tej bonifikaty została zapisana w ustawie (art. 9 ust. 3) i jest uzależniona od roku, w którym jest wnoszona. Jeśli opłata jednorazowa zostanie wniesiona w roku, w którym nastąpiło przekształcenie, to osoby fizyczne lub spółdzielnie mieszkaniowe mogą liczyć na bonifikatę w wysokości 60%.
Z perspektywy przeciętnego Kowalskiego to dobrze, że użytkowanie wieczyste znika z gruntu pod domem lub budynkiem, w którym mieszka. Była to instytucja prawna niezrozumiała, kojarzona z PRL. Opłaty roczne traktowano jako quasi-podatek katastralny i tęsknić za nimi mogą jedynie samorządowi skarbnicy. Ponadto przekształcenie następuje z mocy samego prawa. Jednak rozwiejmy jeden z mitów pojawiających się w mediach ? od stycznia użytkowanie wieczyste jako takie nie zostaje zlikwidowane, a jest jedynie poważnie ograniczone (docelowo do nieruchomości komercyjnych). Przekształcenia we własność dotyczą zaś tylko gruntów zajętych pod cele mieszkaniowe
Michał Kosiarski, radca prawny
