Do końca obecnego trzyletniego cyklu szkoleniowego pozostały trzy miesiące. To ostatni moment na zebranie brakujących punktów szkoleniowych, które potwierdzają wypełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego radców prawnych. Organy samorządu regularnie dostosowują zasady realizacji tego obowiązku do realiów rynkowych oraz oferują coraz szerszy wachlarz szkoleń, co znacząco ułatwia radcom prawnym spełnienie wymagań punktowych.
Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o radcach prawnych radca prawny wykonuje zawód ze starannością wynikającą z wiedzy prawniczej oraz zasad etyki radcy prawnego. Z kolei art. 14 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego obliguje radców prawnych do dbania o swój rozwój zawodowy i wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego na zasadach określonych przez właściwy organ samorządu.
Obowiązek doskonalenia zawodowego
Natomiast art. 41 pkt 4 ustawy wskazuje, że do zadań samorządu należy doskonalenie zawodowe radców prawnych. W art. 60 pkt 8 lit. h ustawy kompetencję do uchwalania regulaminów dotyczących dopełnienia obowiązku zawodowego radców prawnych w zakresie doskonalenia zawodowego i uprawnień organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez radców prawnych powierzono Krajowej Radzie Radców Prawnych. Na tej podstawie to samorząd samodzielnie określa formę i zakres doskonalenia zawodowego, mając na uwadze konieczność zapewnienia odpowiedniego poziomu wykonywania przez radców prawnych zawodu i zabezpieczenia prawa klienta do uzyskania odpowiedniej ochrony prawnej swoich interesów. Szczegóły w tym zakresie zawarto w Regulaminie zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku.
– Status zawodu zaufania publicznego, którego misją społeczną jest godne i uczciwe świadczenie pomocy prawnej, podlegający ochronie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, obliguje do stałego i systematycznego doskonalenia zawodowego. Oczywiste jest zatem, że pozyskiwanie, aktualizacja i pogłębianie wiedzy oraz umiejętności jest niezbędne do rzetelnego wykonywania tego zawodu – wskazuje r. pr. Andrzej Domański, przewodniczący Komisji Doskonalenia Zawodowego KRRP.
Punkty szkoleniowe
Wypełnienie zadań wynikających z przepisów ustawy i regulacji samorządowych, prowadzące do zdobycia 40 punktów szkoleniowych w całym trzyletnim cyklu, decyduje o spełnieniu spoczywającego na radcach prawnych obowiązku doskonalenia zawodowego. Obowiązek ten trwa od chwili uzyskania uprawnień zawodowych. Z obowiązku doskonalenia zawodowego zwolnieni są wyłącznie radcowie prawni będący emerytami, rencistami lub pobierający świadczenie przedemerytalne, którzy nie wykonują zawodu. Zwolnienia z wypełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego lub zmniejszenia jego wymiaru samorząd może dokonać tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Trwająca w ostatnich miesiącach dyskusja dotycząca zasadności weryfikacji systemem punktowym obowiązku doskonalenia zawodowego miała swój finał podczas wrześniowego posiedzenia KRRP. Przyjęto na nim zmiany Regulaminu, które nie uwzględniały modyfikacji tego systemu.
– Nie mamy nabożnego stosunku do systemu punktowego i nie chcemy go traktować jako niezastąpiony, najlepiej weryfikujący obowiązek szkoleniowy itd. Obowiązek ten w naszym samorządzie istnieje co najmniej od 2008 r., kiedy to, jeżeli dobrze pamiętam, jako członek CCBE podpisaliśmy memorandum, w którym zobowiązaliśmy się do wdrożenia efektywnego systemu sprawdzania realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego. A więc istnieje on od 15 lat – wskazuje Andrzej Domański. – I uczciwie powiem, że do tej pory ze strony środowiska – czy to konkretnych radców prawnych, czy też poszczególnych okręgowych izb lub członków KRRP – nie było propozycji lub wniosków o zmianę tego systemu lub jego likwidację.
Podczas spotkania Komisji Doskonalenia Zawodowego z przedstawicielami 16 OIRP, które podsumowywało prace nad projektem zmian Regulaminu i poprzedzało posiedzenie KRRP, podjęto jednomyślne stanowisko, w którym potwierdzono zasadność utrzymania systemu punkowego weryfikacji obowiązku doskonalenia zawodowego.
Co zmieniła KRRP?
Ważną i dużą zmianą jest zniesienie 50% ograniczenia w uzyskaniu punktów szkoleniowych za udział w formach doskonalenia zawodowego organizowanych przez podmioty inne niż organy samorządu zawodowego.
Ponadto w stosowaniu postanowień Regulaminu zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego pojawiały się wątpliwości dotyczące znaczeń pojęciowych i wykładni niektórych regulacji tam zawartych. Z tego powodu i po przeprowadzonych konsultacjach przyjęto zmiany Regulaminu usuwające te wątpliwości i niejasności pojęciowe. Najważniejsze z nich dotyczą:
l dookreślenia niektórych form doskonalenia zawodowego,
l uwzględnienia w punktowanych formach doskonalenia zawodowego uczestnictwa w szkoleniach i warsztatach poświęconych mediacjom, publikacji komentarzy do aktów prawnych lub ich części, publikacji artykułu naukowego,
l doprecyzowania treści zaświadczeń wystawianych przez organizatorów form doskonalenia zawodowego innych niż organy samorządu,
l sposobu potwierdzania publikacji tekstu analitycznego,
l uzupełnienia dowodów potwierdzających ukończenie studiów doktoranckich lub podyplomowych oraz opublikowanie tekstu analitycznego,
l uwzględnienia opracowujących materiały szkoleniowe (e-learningowe) w kręgu osób, którym przysługuje podwójna liczba punktów szkoleniowych,
l przyznania punktów szkoleniowych za opublikowanie komentarza do aktu prawnego lub jego części.
Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2024 r.
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Po wyroku Sądu Najwyższego z 6 listopada 2014 r. (SDI 32/14), \uniewinniającym obwinioną od zarzutu niezrealizowania obowiązku samokształcenia, doszło do zmiany ustawy o radcach prawnych dokonanej ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r.
poprzez doprecyzowanie kompetencji samorządu w zakresie uchwalania przez KRRP regulaminów dotyczących dopełnienia obowiązku zawodowego radców prawnych w zakresie doskonalenia zawodowego i uprawnień organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku przez radców prawnych. – W postanowieniu z dnia 13 grudnia 2016 r. (SDI 60/16) Sąd Najwyższy uznał, że istnieją podstawy do stosowania sankcji dyscyplinarnych za niezrealizowanie obowiązku szkoleniowego – mówi r. pr. Krzysztof Górecki, Przewodniczący Wyższego Sądu Dyscyplinarnego. W powołanym postanowieniu Sąd Najwyższy wskazał, że także przed wejściem w życie wspomnianej nowelizacji były podstawy normatywne do uznania uchylenia się od realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego za przewinienie dyscyplinarne. – Od tamtej pory linia orzecznicza Sądu Najwyższego jest jednolita i ingeruje w orzecznictwo sądów dyscyplinarnych w tych sprawach zupełnie wyjątkowo – wyjaśnia Przewodniczący WSD. Po zakończeniu każdego cyklu szkoleniowego w skali kraju toczy się zazwyczaj łącznie kilkaset postępowań dyscyplinarnych związanych z niewypełnieniem obowiązku doskonalenia zawodowego. – Biorąc pod uwagę liczbę radców prawnych zobowiązanych do wypełnienia obowiązku, odsetek ten nie jest szczególnie wysoki – wskazuje r. pr. Gerard Dźwigała, Główny Rzecznik Dyscyplinarny. – Wydaje się, że jest to związane z coraz lepszą ofertą szkoleniową i z własnym poczuciem i potrzebą podnoszenia kwalifikacji, ale także z egzekwowaniem dyscyplinarnego obowiązku.
