Jednym z elementów niezbędnych do zaliczenia roku szkoleniowego jest przedłożenie w odpowiednim terminie opinii patrona o aplikancie. Obowiązkiem patrona jest jej przygotowanie. Od przyszłego roku patron będzie dodatkowo zobowiązany do przekazywania kierownikowi szkolenia pisemnej informacji o przebiegu patronatu.
Każdy aplikant ma obowiązek odbywać aplikację pod kierunkiem wybranego przez siebie lub wyznaczonego przez daną okręgową izbę radców prawnych patrona. Rola patronatu dla kształcenia młodych radców prawnych jest nieoceniona, a jej doniosłość niekwestionowana. Między innymi z tych przyczyn złożenie opinii o przebiegu patronatu jest elementem niezbędnym i składowym zaliczenia całego roku szkoleniowego.
W czerwcu Krajowa Rada Radców Prawnych przyjęła zmiany w Regulaminie odbywania aplikacji radcowskiej mające na celu m.in. zwiększenie efektywności tej instytucji. Nowe przepisy wejdą w życie od stycznia 2019 r.
Zmiany Regulaminu odbywania aplikacji wprowadzone uchwałą 86/X/2018 Krajowej Rady Radców Prawnych z czerwca br. obejmują ? poza zmianami w zakresie sprawowania patronatu ? m.in. ograniczenie zajęć w formie wykładów na rzecz zajęć o charakterze ćwiczeniowo-warsztatowym czy wprowadzenie zajęć z tzw. umiejętności miękkich na każdym roku szkoleniowym. Dodatkowo dokonano niewielkich zmian w zakresie kolejności prowadzenia zajęć z prawa konstytucyjnego i ustroju organów ochrony prawnej.
W nowelizacji Regulaminu wprowadzono instrumenty zmierzające do wzmocnienia patronatu, pogłębienia więzi pomiędzy aplikantami a patronami oraz pomiędzy patronami a izbami, a także identyfikacji i personalizacji pracy z aplikantem.
Do najważniejszych zmian należy nałożenie na patrona obowiązku przekazywania kierownikowi szkolenia pisemnej informacji o przebiegu patronatu:
za okres styczeń?czerwiec ? do 15 lipca;
za okres lipiec?grudzień ? niezwłocznie po odbyciu ostatniego spotkania z aplikantem w grudniu.
W informacji o przebiegu patronatu konieczne będzie wskazanie m.in. dat spotkań z aplikantem oraz ich tematyki i czynności zleconych aplikantowi, rozpraw sądowych z udziałem aplikanta, a także obligatoryjnych zadań pisemnych zleconych aplikantowi, zgodnie z wykazem zawartym w uchwale Prezydium KRRP.
Niezależnie od informacji o przebiegu patronatu, przekazywanych kierownikowi szkolenia, patron nadal będzie obowiązany do przedłożenia radzie opinii końcowej o aplikancie.
W związku z poczynionymi zmianami Prezydium KRRP określiło nowe wzory informacji o przebiegu patronatu, przebiegu szkolenia aplikanta oraz opinii o aplikancie. Ustalony został również nowy wykaz zadań pisemnych zlecanych aplikantowi przez patrona.
Kolejną ważną zmianą jest wprowadzenie zasady udostępniania patronowi informacji z przebiegu szkolenia aplikanta, obejmującej informacje o zaliczeniu roku szkoleniowego, ocenach z poszczególnych kolokwiów i kolokwiów poprawkowych, obecności na zajęciach aplikantów, odbyciu praktyk oraz udzieleniu aplikantowi urlopu dziekańskiego lub zezwolenia na odbycie stażu zagranicznego. Przedmiotem informacji może być również przygotowanie aplikanta do zajęć, jego aktywność i zaangażowanie.
Radca prawny, chcąc objąć patronat nad aplikantem, będzie również musiał od przyszłego roku spełnić dodatkowy warunek, tj. wykazać prawidłowość wypełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego w poprzednim cyklu szkoleniowym.
Nowym obowiązkom patronów towarzyszyć będzie nowe uprawnienie w zakresie realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego. Radca prawny sprawujący patronat otrzyma, niezależnie od liczby aplikantów, 4 punkty za każdy pełny rok szkoleniowy sprawowania patronatu. W przypadku sprawowania patronatu przez okres krótszy niż rok szkoleniowy punkty przyznawane będą w wymiarze 1 punkt za każde pełne trzy miesiące sprawowania patronatu.
Negatywna opinia patrona nie zawsze oznacza skreślenie z listy aplikantów
Samorząd radcowski musi ponownie wnikliwie przeanalizować przebieg praktyki aplikanta i ocenić całokształt sytuacji, w tym zdane przez aplikanta egzaminy, zanim zdecyduje o nieprzydatności do wykonywania zawodu ? orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 16 października 2018 r., II GSK 2949/16, uchylając dwie uchwały samorządu radców prawnych i wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Samorząd radcowski skreślił bowiem aplikantkę z listy aplikantów z uwagi na negatywną ocenę wystawioną przez jej patrona. Patronka aplikantki stwierdziła w opinii, że jej podopieczna nie powinna kontynuować aplikacji, gdyż nie dorosła do roli i wykonywania zawodu profesjonalnego pełnomocnika.
Powodem negatywnej oceny był projekt opinii, jaki na prośbę patronki miała napisać na swój temat młoda prawniczka. Radczyni uznała, pomimo że sama była zobligowana do sporządzenia takiego dokumentu ? że pismo zawierało stwierdzenia niezgodne z prawdą. Zarzuciła aplikantce, że sporządzając projekt dokumentu, dążyła ? w drodze poświadczenia nieprawdy ? do uzyskania pozytywnej opinii. Zarzuty uznane zostały za wiarygodne zarówno przez organy samorządu zawodowego, jak i WSA, którzy zdecydowali o skreśleniu aplikantki. NSA zauważył jednak, że nie wzięto pod uwagę innych okoliczności związanych z odbywaniem aplikacji. Prawniczka zdała wszystkie egzaminy na pierwszym roku aplikacji, była obecna na każdych zajęciach, a opiekunowie jej praktyk w sądzie i prokuraturze nie mieli postawie aplikantki nic do zarzucenia.
Samorząd, sięgając po tak radykalne rozwiązanie, posiłkował się Regulaminem odbywania aplikacji oraz ustawą o radcach prawnych. Zgodnie z regulaminem negatywna ocena patrona może stanowić podstawę stwierdzenia przez radę nieprzydatności aplikanta do wykonywania zawodu radcy prawnego i skreślenia z listy aplikantów radcowskich. Zgodnie natomiast z art. 37 ust. 2 ustawy o radcach prawnych rada okręgowej izby radców prawnych może skreślić aplikanta z listy aplikantów, jeżeli stwierdzi jego nieprzydatność do wykonywania zawodu.
§32ab ust. 2 Regulaminu odbywania aplikacji radcowskiej: ?Negatywna ocena patrona może stanowić podstawę do stwierdzenia przez radę nieprzydatności aplikanta do wykonywania zawodu radcy prawnego i skreślenia z listy aplikantów radcowskich?.
Sędzia sprawozdawca w rozpoznawanej sprawie, uzasadniając rozstrzygnięcie NSA, podkreślał, że użycie w przywołanym przepisie słowa ?może? wyraźnie wskazuje, iż uchwała o wykreśleniu ma charakter uznaniowy. Nie oznacza to jednak dowolności działania samorządu. Jest bowiem ograniczony m.in. prawem materialnym, nie powinien też zapominać, że celem jego postępowania powinno być wszechstronne wyjaśnienie stanu faktycznego. Oznacza to, że rozpoznające sprawę organy samorządu radcowskiego, a później wojewódzki sąd administracyjny, nie powinni z automatu stosować zapisów regulaminu aplikacji radcowskiej.
NSA nie przesądził jednak w swoim orzeczeniu, czy skreślić aplikantkę z listy. Jest to rola samorządu radcowskiego, który ponownie zbada całą sprawę.
Do obowiązków patrona należy w szczególności:czuwanie nad czynnościami, które wykonuje aplikant w ramach umowy o pracę lub praktyki w kancelarii lub jednostce organizacyjnej, w której patron wykonuje zawód, a także zlecanymi mu do wykonania w trakcie spotkań, odbywanych nie rzadziej niż dwa razy w miesiącu;wpajanie aplikantowi zasad wykonywania zawodu i zaznajamianie z czynnościami wchodzącymi w jego zakres;kształtowanie u aplikanta postawy zgodnej z zasadami zawartymi w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego;omawianie z aplikantem zasad występowania przed sądami, organami administracji publicznej oraz innymi jednostkami organizacyjnymi;omawianie z aplikantem zasad obowiązujących radcę prawnego w stosunkach z klientami;umożliwienie aplikantowi uczestnictwa w rozprawach sądowych z udziałem i pod kierunkiem patrona lub innego wskazanego przez patrona radcy prawnego lub adwokata, co najmniej w wymiarze określonym w programie aplikacji;organizowanie czynności zlecanych aplikantowi, w sposób, który nie uniemożliwia aplikantowi udziału w zajęciach aplikantów;powierzanie aplikantowi opracowania co najmniej sześciu pisemnych zadań spośród określonych w uchwale Prezydium Krajowej Rady.?
