W resorcie finansów trwają prace nad dużą nowelizacją ordynacji podatkowej. Możliwość umorzenia podatku przed terminem zapłaty, skrócenie czasu trwania prostszych postępowań podatkowych do 14 dni, zniesienie wymogu składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty, a także odebranie naczelnikom urzędów skarbowych prawa do kontroli podatkowej to tylko część zmian
w ordynacji podatkowej zapowiedzianych przez Ministerstwo Finansów.
Ordynacja podatkowa to jeden z najważniejszych aktów prawnych prawa podatkowego w Polsce. Ustawa – Ordynacja podatkowa, uchwalona 29 sierpnia 1997 r., reguluje polskie prawo podatkowe proceduralne i postępowanie podatkowe, określa organy podatkowe i ich właściwość, a także odpowiedzialność podatników i ich następców prawnych oraz zawiera normy prawa karnego skarbowego. Ordynacja podatkowa to swoisty kodeks praw i obowiązków podatników.
Procedowany w Ministerstwie Finansów projekt zmian w ordynacji podatkowej jest największą od lat nowelizacją tej ustawy. Jak informuje resort finansów, projekt zawiera szereg rozwiązań służących uproszczeniu procedur podatkowych, zwiększeniu efektywności działania organów podatkowych, poprawie relacji między podatnikami i organami podatkowymi oraz doprecyzowaniu przepisów, których stosowanie budzi wątpliwości. Nadchodzące zmiany będą rewolucyjne. Ich celem ma być usprawnienie postępowania podatkowego, poprawa relacji między podatnikami a organami skarbowymi. Zmiany mają też w swoim założeniu zniwelować wątpliwości interpretacyjne spornych zapisów w ustawie. Ułatwienia mają dotyczyć wszystkich podatników, osób fizycznych, a także przedsiębiorców.
Zapłata podatku przez osobę trzecią i korekty deklaracji PIT
Jedną z zapowiadanych przez resort finansów zmian jest zmiana przepisów w zakresie podmiotów uprawnionych do zapłaty podatku w imieniu podatnika. W ramach nowelizacji ordynacji pojawi się możliwość zapłaty podatku za podatnika przez osoby spoza jego najbliższej rodziny do kwoty 5 tys. zł. Obecne brzmienie art. 62b ordynacji podatkowej wskazuje, że podatek za podatnika może wpłacić najbliższa rodzina, aktualny właściciel przedmiotu hipoteki oraz inny podmiot, ale tylko wtedy, gdy zobowiązanie nie przekracza 1 tys. zł. Planowana jest zmiana dotycząca tylko osób spoza najbliższej rodziny, jednak w trakcie prac legislacyjnych proponowane rozwiązania mogą być korygowane. Według resortu finansów stworzy to szersze możliwości dla dokonywania zapłaty podatków bez konieczności angażowania do tej czynności podatnika.
Kolejna ważna zmiana w ordynacji podatkowej dotyczy korygowania deklaracji. Przewidywane jest uproszczenie trybu korygowania deklaracji z urzędu przez organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających. Szersze prawo do skorygowania deklaracji, które otrzymają urzędy skarbowe, w toku czynności sprawdzających oznacza, że błędy zostaną automatycznie poprawione.
Resort zapowiada, że zrezygnuje z konieczności doręczania podatnikowi uwierzytelnionej kopii skorygowanej przez organ podatkowy deklaracji. Zachowany zostanie jedynie obowiązek doręczenia informacji o zmianach wynikających z korekty. Podatnik uzyska zatem informację o takiej korekcie wraz z pouczeniem, że może do niej wnieść sprzeciw. Podatnik będzie miał zatem możliwość weryfikacji takiej korekty dokonanej przez urząd i będzie miał prawo wniesienia sprzeciwu.
Postępowanie uproszczone – skrócenie terminów
Zmiany w ordynacji podatkowej obejmą także postępowanie podatkowe. Ma się pojawić nowy zapis o postępowaniu uproszczonym, które ma dotyczyć spraw nieskomplikowanych, dla których postępowanie dowodowe nie jest konieczne, a zobowiązanie podatkowe nie przekracza 5 tys. zł. Postępowania takie będą wszczynane na wniosek podatnika. Sprawy mają w założeniu zostać załatwione w terminie 14 dni.
Zapowiedzi skrócenia czasu trwania podstępowania podatkowego wydają się szczególnie ciekawe. To właśnie ciągnące się postępowania i spory z organami podatkowymi są zmorą podatników. Resort zapowiedział, że czas rozpatrywania prostszych spraw na wniosek podatników zostanie skrócony do 14 dni. Obecnie postępowanie podatkowe powinno być zakończone bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a w sprawach szczególnie skomplikowanych w terminie dwóch miesięcy. Przepisy umożliwiają jednak przedłużenie czasu trwania postępowania. Nagminne jest wszczynanie postępowań w celu przerwania biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych, zwłaszcza w końcówce roku.
Umorzenie podatku przed terminem zapłaty
Kolejne zmiany obejmą wprowadzenie możliwości umorzenia podatku przed terminem jego zapłaty. Aktualnie podatnik musi czekać z wnioskiem o umorzenie do czasu powstania zaległości podatkowej, co jest uciążliwe. Możliwe jest bowiem umorzenie wyłącznie zaległości podatkowej. Nie wiemy, w jakich okolicznościach takie umorzenie miałoby być możliwe, czy w tym zakresie będą jakieś zmiany. Obecnie umorzenie zaległości może mieć miejsce wówczas, gdy przemawia za tym ważny interes podatnika lub interes publiczny. Jednak decyzja ta uzależniona jest od swobodnego uznania organów skarbowych, co oznacza, że nawet gdy podatnik co do zasady spełnia warunki do zastosowania umorzenia, organy mogą mu tego odmówić.
Nadpłaty i kontrole podatkowe
Resort proponuje także istotną zmianę dotyczącą nadpłat. Podatnik nie będzie już musiał składać wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy wynika ona z korekty deklaracji czy zeznania. Obecnie wraz z korektą deklaracji podatnik powinien złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty. Zniesienie wymogu składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika z korekty deklaracji, ułatwi i uprości uzyskanie przez podatnika nadpłaty. Będzie możliwe otrzymanie jej wcześniej.
Jednym z istotnych założeń nowelizacji jest odejście od klasycznej formy postępowań podatkowych w stronę ich uproszczonej formy w ramach kontroli sprawdzających. Narzędziem do realizacji tego celu ma być przejęcie kontroli podatników w ramach czynności sprawdzających przez urzędy skarbowe. Ma to w założeniu przyspieszyć działanie organu podatkowego i spowodować jego większą efektywność.
Planowane jest odebranie naczelnikom urzędów skarbowych prawa do kontroli podatkowej. Oznaczałoby to zniesienie kompetencji naczelnika urzędu skarbowego do przeprowadzania kontroli podatkowej na rzecz rozszerzenia uprawnień organu podatkowego w ramach czynności sprawdzających. Resort argumentuje, że odejście od kontroli podatkowych prowadzonych przez naczelników urzędów skarbowych wiąże się ze wzmocnieniem i usprawnieniem czynności sprawdzających.
Projekt traktowany priorytetowo
Projekt przewiduje również inne zmiany, o których resort finansów szczegółowo jeszcze nie poinformował. Resort przekonuje, że będą to zmiany rewolucyjne i pozytywnie wpłyną na kontakty podatników z urzędami skarbowymi. Więcej dowiemy się zapewne w momencie upublicznienia projektu. Na razie są to tylko zapowiedzi i założenia do projektu. Jednak, jak informuje resort finansów, będzie on dążył do tego, aby zmiany te zaczęły obowiązywać jak najszybciej. Nie znamy zakładanej daty ich wejścia w życie.
Warto przypomnieć, że planowana nowelizacja ordynacji podatkowej nie jest pierwszą próbą jej poważnej zmiany. Przez kilka lat pracowała Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego pod przewodnictwem prof. Leonarda Etela. Zadaniem komisji było przygotowanie nowego projektu ustawy, który miał zastąpić obecną ordynację podatkową. Jak wówczas informował resort finansów, nowe regulacje miały za zadanie zagwarantowanie odpowiednich praw podatnikom i zwiększenie ich poczucia bezpieczeństwa, przepisy podatkowe miały być jasne, precyzyjne i przyjazne uczciwym podatnikom, a jednocześnie miały zapewniać efektywny pobór należnych podatków. Komisja została powołana na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 października 2014 r. Niestety prace komisji zakończyły się fiaskiem.
Miejmy nadzieję, że tym razem będzie inaczej. Resort zapewnia, że prace nad projektem są już zaawansowane, a projekt będzie traktowany priorytetowo. Proponowane rozwiązania mają na celu uproszczenie procesów rozliczeń podatkowych po stronie podatników. Resort podkreśla też, że w ostatnich latach dokonał wielu zmian w prawie w celu wykorzystywania dostępnych rozwiązań informatycznych. W przyszłości będzie poszerzać te rozwiązania, które mają umożliwić automatyzację procesów rozliczeń podatkowych.
