Rozmowa z Edytą Demby-Siwek, prezesem Urzędu Patentowego.
EDYTA DEMBY-SIWEK
Europejski i polski rzecznik patentowy, od 2020 r. prezes Urzędu Patentowego RP, wcześniej dyrektor Departamentu Znaków Towarowych w UP, naczelnik Wydziału Prawnego i Wydziału Oznaczeń Geograficznych oraz ekspert od problematyki znaków towarowych. Zajmowała się m.in. pracami legislacyjnymi związanymi z nowelizacją ustawy ? Prawo własności przemysłowej, wdrażaniem reformy systemu ochrony znaków towarowych w Polsce, przewodniczyła delegacji polskiej w grupie roboczej Rady Unii Europejskiej w trakcie prac nad rozporządzeniem oraz dyrektywą w sprawie znaków towarowych, brała udział w pracach organów Komisji Europejskiej, Światowej Organizacji Własności Intelektualnej oraz Urzędu UE ds. Własności Intelektualnej, wiceprzewodnicząca zespołu Euro 2012 powołanego do ochrony własności przemysłowej, pełnomocnik Urzędu Patentowego RP w postępowaniach przed sądami administracyjnymi. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UW oraz studiów podyplomowych w zakresie ochrony własności przemysłowej.
Radcowie prawni mogą już występować w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych. Dotychczas przedsiębiorca, który w takich postępowaniach korzystał z usług pełnomocnika, musiał zatrudnić rzecznika patentowego. To jedna ze zmian przyjętych w nowelizacji ustawy ? Prawo własności przemysłowej. I to jest pozytywna zmiana. Może warto pójść o krok dalej i umożliwić radcom i adwokatom również występowanie w sprawach dotyczących wynalazków, produktów leczniczych oraz produktów ochrony roślin, wzorów użytkowych i topografii układów scalonych?
Rzeczywiście zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, tj. art. 236 ustawy ? Prawo własności przemysłowej, radcowie prawni i adwokaci mogą być pełnomocnikami stron w postępowaniu przed Urzędem Patentowym
w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wzorów przemysłowych i oznaczeń geograficznych. Natomiast w przypadku wynalazków, produktów leczniczych i produktów ochrony roślin, wzorów użytkowych oraz topografii układów scalonych pełnomocnikiem może być rzecznik patentowy. Uważam, że to rozwiązanie jest optymalne. Rzecznicy patentowi zachowali wyłączność w sprawach dotyczących rozwiązań o charakterze technicznym, wymagających specjalistycznej wiedzy, zwłaszcza w zakresie sporządzania dokumentacji zgłoszeniowej. Należy pamiętać, że dokumentacja zgłoszeniowa wynalazku czy wzoru użytkowego jest sformalizowana, a jej poprawność ma bezpośredni wpływ na zakres ewentualnego prawa wyłącznego. Kwestiom związanym ze sporządzaniem dokumentacji zgłoszeniowej ze zrozumiałych względów nie jest poświęcane dużo uwagi w ramach aplikacji prawniczych. W związku z powyższym w mojej ocenie należy zachować status quo, gdyż w ten sposób w większym stopniu zabezpieczone są interesy zgłaszających.
Czyli tam, gdzie potrzebna jest wykwalifikowana pomoc ekspertów, którzy przeprowadzą każdą procedurę i doradzą wybór najbardziej opłacalnej drogi, wskazana jest współpraca radców prawnych i rzeczników patentowych? Czy właśnie taka współpraca zapewni kompleksową obsługę prawną przedsiębiorstwa, zwłaszcza w zakresie wzorów użytkowych i patentów, gdzie potrzebna jest wiedza techniczna?
Oczywiście w pełni należy zgodzić się z poglądem, że współpraca radców prawnych z rzecznikami patentowymi jest wskazana, wręcz pożądana. Z natury rzeczy radcom prawnym bliższe jest doradztwo w sprawach gospodarczych czy cywilnych. Rzecznicy patentowi natomiast mają wiedzę i doświadczenie pozwalające na właściwe doradztwo w sprawach dotyczących własności przemysłowej. Tego rodzaju współpraca jest szczególnie potrzebna w zakresie wskazanych w pytaniu rozwiązań o charakterze technicznym, tj. wzorów użytkowych i wynalazków.
Ochrona praw i ściganie naruszeń odbywa się zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami. Czy obecny stan prawny pozwala na skuteczną ochronę praw także poza granicami Polski? Czy są tu jeszcze jakieś problemy?
Prawa własności przemysłowej to prawa terytorialne, więc raczej gwarancje ochrony wynikają z przepisów krajowych. Oczywiście z uwagi na obowiązek wdrożenia dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej minimalny poziom ochrony praw własności przemysłowej jest zagwarantowany w całej Unii Europejskiej.
Urząd Patentowy z dniem 17 marca 2021 r. wprowadził dla zgłaszających ubiegających się o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy oraz prawa z rejestracji na wzór przemysłowy możliwość skorzystania z trybu przyspieszonego rozpatrywania tych zgłoszeń (tzw. tryb fast track). Jakie są najważniejsze warunki korzystania z trybu przyspieszonego rozpatrywania zgłoszeń i co zyskamy dzięki tym procedurom?
Przyspieszony tryb rozpatrywania zgłoszeń znaków towarowych i wzorów przemysłowych jest dostępny tylko w postaci elektronicznej w ramach Platformy Usług Elektronicznych Urzędu Patentowego (PUEUP). W związku
z tym zgłaszający lub jego pełnomocnik musi posiadać konto na PUEUP. Zgłoszenie musi spełniać określone warunki oraz powinno być prawidłowo przygotowane. W tym celu powstał dedykowany formularz oraz zostały opracowane i opublikowane na stronie Urzędu Patentowego warunki dotyczące przyspieszonego postępowania dla zgłoszeń znaków towarowych i wzorów przemysłowych, które muszą być spełnione już w momencie dokonania zgłoszenia. Może się jednak zdarzyć tak, że zgłoszenie przestanie spełniać te warunki na dalszym etapie postępowania i w konsekwencji zostanie wyłączone spod trybu przyspieszonego, np. zostanie stwierdzone istnienie bezwzględnej przeszkody rejestracji, o której mowa w art. 1291 ustawy ? Prawo własności przemysłowej. Warto zwrócić uwagę, że badanie z urzędu zdolności rejestracyjnej znaku zostało ograniczone wyłącznie do tzw. przesłanek bezwzględnych, ujętych w art. 1291 ustawy ? Prawo własności przemysłowej. W przypadku stwierdzenia, że zgłoszenie przestało spełniać warunki dotyczące trybu fast track, będzie ono wyłączone z tego trybu i dalej będzie rozpatrywane w trybie zwykłego postępowania. O fakcie wyłączenia z trybu fast track urząd poinformuje na piśmie zgłaszającego lub jego pełnomocnika.
Zgłoszenie dokonane w trybie fast track musi zostać opłacone za pomocą udostępnionej w koncie klienta na PUEUP elektronicznej usługi płatności (e-Płatności) przed jego wysłaniem do urzędu. Jednym z warunków jest konieczność procedowania przez cały okres trwania postępowania w postaci elektronicznej. Rezygnacja z tej formy prowadzenia korespondencji spowoduje wyłączenie z trybu fast track. Szczegółowe omówienie innych warunków korzystania z trybu fast track można znaleźć na stronie urzędu pod adresem: https://uprp.gov.pl/pl/przedmioty-ochrony/tryb-fast-track, w zakładce Przedmioty ochrony
Dzięki procedurze fast track przede wszystkim skróceniu ulegnie okres od momentu dokonania zgłoszenia do publikacji znaków towarowych oraz do momentu rejestracji wzorów przemysłowych, zmniejszy się ryzyko popełnienia błędów w przygotowaniu dokumentacji zgłoszeniowej oraz skróceniu ulegnie czasu trwania badania formalnego zgłoszenia, które będzie mogło być rozpoczęte niezwłocznie po jego wpłynięciu.
Czy jest zainteresowanie rejestracją w trybie fast track?
Zainteresowanie jest coraz większe. Jak dotąd w trybie fast track dokonanych zostało 111 zgłoszeń znaków towarowych i 15 zgłoszeń wzorów przemysłowych. Niestety nie wszystkie zgłoszenia spełniały warunki korzystania z trybu przyspieszonego.
Sygnalizowane są niejasne zasady płatności za dokonywanie zgłoszenia. Płatności w tej procedurze trzeba dokonać przed fizycznym dokonaniem zgłoszenia, zanim się kliknie ?wyślij zgłoszenie?. Czy dałoby się to jakoś rozwiązać, wprowadzić dłuższy termin na dokonanie płatności w ramach fast track?
Jednym z warunków skutecznego dokonania zgłoszenia znaku towarowego lub wzoru przemysłowego w trybie przyspieszonym jest jego uprzednie opłacenie, jak już wspomniałam, za pomocą udostępnionej w koncie klienta na PUEUP elektronicznej usługi płatności (e-Płatności). Transakcja płatnicza rozpoczynana w systemie PUEUP może być dokończona w terminie 24 godz. poza tym systemem (niezależenie od wybranego trybu zgłoszenia). Użytkownik rozpoczynający płatność otrzymuje link do wygenerowanej transakcji w systemie operatora płatności elektronicznych (obecnie KIR), aktywny przez 24 godz. W przypadku zgłoszenia w trybie fast track po zarejestrowaniu poprawnie dokonanej płatności system PUEUP automatycznie przesyła formularz zgłoszeniowy do urzędu.
Pewne problemy pełnomocnicy mają na etapie, kiedy do Urzędu Patentowego wpływa skarga i dokumenty są jeszcze w UP, nie wpłynęły do wojewódzkiego sądu administracyjnego; pełnomocnicy nie mają wglądu do akt. Czy można byłoby zmienić coś w procedurach, aby taki wgląd do akt był możliwy?
Rzeczywiście taka sytuacja może mieć miejsce, przy czym wynika to z obowiązujących przepisów. Zgodnie z art. 54 § 1 i 2 ustawy ? Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, tj. Urzędu Patentowego. Urząd z kolei przekazuje ją sądowi wraz z odpowiedzią i kompletnymi aktami sprawy. Niemniej należy zauważyć, że zarówno skarga, jak i odpowiedź na nią są pismami kierowanymi do sądu i nie stanowią akt administracyjnych sprawy. W związku z powyższym urząd nie jest władny nimi dysponować, w tym udostępnić pełnomocnikowi. Urząd może zapewnić stronom jedynie wgląd do akt administracyjnych sprawy.
Czy planowane są jakieś kolejne zmiany, nowelizacje w zakresie prawa własności przemysłowej?
W najbliższym czasie planowane jest przygotowanie projektu ustawy kompleksowo regulującego instytucje i procedury dotyczące ochrony własności przemysłowej. Celem przyświecającym projektowanej ustawie będzie uproszczenie i skrócenie postępowań, w tym skrócenie czasu udzielania ochrony, a także wprowadzenie skutecznej procedury sprzeciwowej i spornej, pozwalającej na rozpoznanie sprawy w możliwe najkrótszym terminie. Planowane jest także uproszczenie systemu opłat czy też wprowadzenie rozwiązań promujących przedsiębiorców myślących o innowacji jak o projekcie biznesowym i chroniących kompleksowo swoje rozwiązania.
Rozmawiała Wiesława Moczydłowska
