Wraz ze zmianą niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych1 1 czerwca 2020 r. wchodzą w życie zasadnicze zmiany dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, zarejestrowanych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej: CEIDG).
Od tego dnia w zakresie zawierania z innymi przedsiębiorcami umów związanych bezpośrednio z prowadzoną przez osoby fizyczne działalnością gospodarczą, lecz wykraczających poza ich branżę lub specjalizację, zostaną one objęte ochroną niemalże taką samą jak konsumenci[1]. Ochrona ta będzie przejawiała się w trzech głównych obszarach, tj. w zakresie rękojmi za wady, prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa oraz w zakresie stosowania klauzul abuzywnych.
JAK PROFESJONALISTA Z ?PROFESJONALISTĄ?
W aktualnym stanie prawnym osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, zawierając umowę z innym przedsiębiorcą ? profesjonalistą, jest traktowana jak podmiot profesjonalny nawet wtedy, gdy umowa ta nie jest bezpośrednio związana z wykonywanymi czynnościami zawodowymi. Dla przykładu radca prawny prowadzący kancelarię w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, kiedy zamawiałby meble przez internet na wyposażenie swojej kancelarii, nie mógłby od takiej umowy odstąpić. Zamawiając jednocześnie te same meble do swojego domu, również przez internet i od tego samego stolarza, tenże radca prawny mógłby w terminie 14 dni odstąpić od tej umowy bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, zgodnie z prawem odstąpienia od umowy przysługującym mu na mocy art. 27 i nast. ustawy o prawach konsumenta (u.p.k.)[2]. Ponadto w przypadku, w którym meble kupione do domu okazałyby się wadliwe, korzystałby on ze wszystkich dobrodziejstw przepisów o rękojmi za wady, przewidzianych dla niego jako konsumenta.
Jak więc widać, czynnikiem decydującym o tym, jaki katalog uprawnień przysługuje kupującemu, zależy w praktyce od tego, pod jaki adres trafią zamówione meble ? czy będzie to kancelaria, czy też dom. Innymi słowy wystawienie przez stolarza faktury za meble ?na kancelarię? jest w świetle obowiązujących przepisów równoznaczne z uznaniem, że dokonano tego w ramach obrotu z udziałem dwóch podmiotów profesjonalnych (albowiem według projektodawcy każda czynność prawna potwierdzona fakturą wystawioną na przedsiębiorcę jest uznawana za czynność bezpośrednio związaną z jego działalnością gospodarczą lub zawodową)[3]. W konsekwencji dochodzimy do wniosku, że w przypadku mebli kupionych do kancelarii radca prawny powinien wykazywać się wiedzą i doświadczeniem w zakresie przedmiotu zakupu na porównywalnym poziomie co sprzedający je stolarz, a co za tym idzie m.in. niezwłocznie zawiadomić sprzedawcę o wadzie po jej stwierdzeniu. Nie mógłby wówczas żądać nowych mebli w zamian za wadliwe lub też wprost usunięcia wady. Natomiast w przypadku tych samych mebli stojących w domu i kupionych ?na paragon? miałby całe dwa lata na skorzystanie ze swoich rozbudowanych uprawnień z rękojmi, przy czym przez pierwszy rok dodatkowo korzystałby z domniemania prawnego, że wada mebli istniała w chwili ich wydania.
RADCA PRAWNY, NIE STOLARZ
Powyższe wnioski są prawidłowe jeszcze przez niecałe trzy miesiące, ponieważ na szczęście ustawodawca dostrzegł w takiej sytuacji problem i na mocy opisywanej nowelizacji postanowił go rozwiązać. W nowym stanie prawnym, o ile tylko ww. radca prawny nie będzie zajmował się również zawodowo stolarką w ramach tej samej działalności gospodarczej zarejestrowanej w CEIDG, będzie on korzystał z rozszerzonej ochrony prawnej w obydwu przypadkach, tj. zarówno kupując przykładowe biurko do kancelarii, jak i do domu.
Wchodzące w życie 1 czerwca 2020 r. nowe przepisy Kodeksu cywilnego (art. 385(5) k.c., art. 556(4) k.c., art. 556(5) k.c. oraz art. 576(5) k.c.) oraz nowy art. 38a u.p.k. mają wspólny mianownik w postaci ich stosowania do ?osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej?. Ustawodawca użył zatem wyrażenia ?charakter zawodowy?, który jest elementem języka prawnego i występuje w Kodeksie cywilnym w art. 355 par. 2 k.c. jako miernik należytej staranności przyjmowany dla przedsiębiorcy ? dłużnika, jak również odwołał się do CEIDG jako powszechnie dostępnego źródła wiedzy o przedsiębiorcach, z którego każdy może wyczytać, co mieści się w charakterze zawodowym działalności gospodarczej prowadzonej przez danego przedsiębiorcę. Warto w tym miejscu zauważyć, że poza ww. ograniczeniem świeżo rozszerzanej ochrony prawnej dla przedsiębiorców z CEIDG w założeniu ustawodawcy nie będą oni jednak objęci ochroną instytucjonalną przewidzianą dla konsumentów, sprawowaną przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz rzeczników powiatowych[4].
OŚWIADCZENIE O ŻĄDANIU USŁUGI
Na przykładzie jednoosobowej kancelarii radcy prawnego można też dobrze zilustrować kolejne konsekwencje wprowadzanych zmian. Porada prawna udzielona dzisiaj przez takiego radcę prawnego poza jego kancelarią na rzecz przedsiębiorcy ? osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, zarejestrowaną w CEIDG co do zasady nie skutkuje po stronie klienta żadnym specjalnym uprawnieniem do odstąpienia od umowy z radcą prawnym, który tej porady udzieli. Natomiast udzielając takiej samej porady prawnej 1 czerwca 2020 r., radca prawny, który nie zadba o uzyskanie od swojego biznesowego klienta oświadczenia zawierającego wyraźne żądanie wykonania usługi (tj. udzielenia porady prawnej w tym przypadku) przed upływem terminu do odstąpienia od umowy łączącej ww. strony (w przedmiocie udzielenia tej konkretnej porady), może spotkać się z oświadczeniem swojego klienta o odstąpieniu od umowy z nim i brakiem zapłaty za udzieloną poradę prawną. Należy również konsekwentnie dodać, że tenże radca prawny, będąc u swojego klienta ? przedsiębiorcy z CEIDG, powinien również zadbać o to, aby zgodnie z art. 12 u.p.k. poinformować go w sposób jasny i zrozumiały o łącznie 21 rzeczach, o których mówi ww. norma prawna, w tym w szczególności o sposobie i terminie wykonania prawa odstąpienia od umowy na podstawie art. 27 u.p.k., a także wzorze formularza odstąpienia od umowy. Jeśli bowiem tego nie zrobi, to w myśl art. 29 u.p.k. jego klientowi będzie przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy przez okres 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy pomiędzy stronami.
Wreszcie nowelizacja rozszerza ochronę przedsiębiorców z CEIDG o możliwość skorzystania z przepisów art. 385(1) k.c. ? art. 385(3) k.c. dotyczących obrony konsumentów przed niedozwolonymi postanowieniami umownymi. Nowelizacja przesądza także jednoznacznie, że jej przepisów w opisywanym tutaj zakresie nie stosuje się do umów zawartych przed 1 czerwca 2020 r.
Z pewnością opisywana nowelizacja daje solidne uzasadnienie do audytu wzorców umownych, którymi posługują się klienci kancelarii. Ma to na celu dopasowanie do nowych realiów, a przynajmniej poinformowanie obsługiwanych przez radców prawnych przedsiębiorców z CEIDG z jednej strony o nowych uprawnieniach, z których będą mogli skorzystać, a z drugiej strony o konieczności rozszerzenia przywilejów, którymi dziś cieszą się wyłącznie kupujący od nich konsumenci, także na podobnych do nich przedsiębiorców wpisanych do CEIDG.
[1] Ustawa z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r., poz. 1495 z 8 sierpnia 2019 r.) ? dalej jako: nowelizacja.
Por. uzasadnienie do nowelizacji s. 3 in principio ? źródło: http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3622 (data ostatniego wejścia na stronę 7 marca 2020 r.).
[2] Ustawa z 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2020 r., poz. 287, t.j. z 21 lutego 2020 r.).
[3] Por. uzasadnienie do nowelizacji s. 3 in fine ? op. cit.
[4] Por. uzasadnienie do nowelizacji s. 4 ? op. cit.
