Przegląd najważniejszych zmian w ustawodawstwie ostatnich dwóch miesięcy.
W komisjach
Posłowie pracują nad projektami dotyczącymi wprowadzenia instytucji sądów pokoju (druki sejmowe nr.: 1371, 1760, 1761, 1762, 1763 i 1763-A). Projekty zostały skierowane do podkomisji nadzwyczajnej, która uznała, że wiodący będzie projekt przygotowany przez Prezydenta RP, i przystąpiła do jego procedowania. Zgodnie ze wskazanym projektem sędziowie pokoju byliby wybierani w wyborach powszechnych, sądy pokoju miałyby się zaś zajmować rozstrzyganiem głównie spraw o wykroczenia oraz o wybrane występki, gdy wartość szkody nie przekracza 10 tys. zł. Projekt budzi wątpliwości co do zgodności z ustawą zasadniczą, w szczególności w aspekcie dopuszczalności sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez osoby niebędące sędziami w znaczeniu konstytucyjnym.
Trwają prace nad zmianami dotyczącymi sądownictwa dyscyplinarnego sędziów i innych zawodów prawniczych oraz zmierzającymi do likwidacji Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego. Po pierwszym czytaniu do komisji skierowane zostały: projekt prezydencki (druk sejmowy nr 2011) i jedno z przedłożeń poselskich (druk sejmowy nr 2013). Procedowane projekty próbują uregulować kwestie będące osią sporu Rzeczypospolitej Polskiej i Unii Europejskiej, jednak wiele z proponowanych rozwiązań budzi wątpliwości co do zgodności z ustawą zasadniczą, a także nie rozwiązuje wszystkich kwestii podejmowanych w wyrokach Trybunału Sprawiedliwości UE, które dotyczą organizacji wymiaru sprawiedliwości w Polsce.
Uchwalone ustawy
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy ? Kodeks postępowania cywilnego (druk sejmowy nr 2027). Ustawa nowelizuje przepisy w zakresie spraw rozpoznawanych w trybie konwencji haskiej z 25 października 1980 r. dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. Zmiany polegają na wprowadzeniu obligatoryjnego wstrzymania z urzędu wykonania prawomocnego postanowienia sądu nakazującego w określonym terminie zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca stałego pobytu w razie wniesienia skargi kasacyjnej. Celem ustawy jest zapobieżenie niweczenia celowości kierowania skarg kasacyjnych w sprawach o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką poprzez wykonanie orzeczenia nakazującego zapewnienie powrotu dziecka do państwa miejsca jego stałego pobytu przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej. Ustawa została przekazana do podpisu Prezydenta RP.
Wejście w życie
Od 12 marca 2022 r. obowiązuje ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583). Określa ona doraźne zasady legalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Polski z terytorium Ukrainy w związku z rosyjską agresją, oraz formy wsparcia obywateli Ukrainy, m.in. szczególne zasady powierzania im pracy oraz podejmowania i wykonywania przez nich działalności gospodarczej. Ustawa tworzy podstawę prawną do uznania pobytu obywateli Ukrainy za legalny w okresie 18 miesięcy, licząc od 24 lutego 2022 r.
Od 16 kwietnia 2022 r. obowiązują przepisy drugiej specustawy związanej z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, tj. ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego (Dz.U. poz. 835). Ustawa przewiduje m.in. zamrożenie aktywów podmiotów gospodarczych pochodzących z Rosji i Białorusi wspierających działania zbrojne Rosji na Ukrainie, zamrożenie praw właścicielskich i wykluczenie tych podmiotów z postępowań o zamówienia publiczne oraz zakaz wjazdu na terytorium RP dla osób znajdujących się na liście sankcyjnej prowadzonej przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Ustawa wprowadza także zakaz importu oraz tranzytu węgla pochodzącego z terenu Federacji Rosyjskiej oraz Białorusi. Projekt ustawy był krytykowany przez wiele środowisk prawniczych, w tym KRRP, która w opinii OBSIL z 11 kwietnia 2022 r. wskazała na godzące w konstytucyjne zasady określoności prawa i prawo do prywatności przepisy dotyczące przesłanki nałożenia sankcji, prowadzenia listy sankcyjnej, jak również na nieprecyzyjne przepisy karne.
