Kodeks Etyki Radcy Prawnego nakłada na radców prawnych obowiązek dbania o godność zawodu, który ma obejmować zarówno wykonywanie czynności zawodowych, jak i działalność publiczną oraz życie prywatne radców prawnych. W art. 11 KERP, który o tym obowiązku mówi, podkreślono także, że naruszeniem godności zawodu radcy prawnego jest takie postępowanie radcy, które mogłoby zdyskredytować go w oczach opinii publicznej lub podważyć zaufanie do zawodu radcy prawnego. I choć aplikant radcowski nie wykonuje jeszcze zawodu radcy prawnego – powinien przestrzegać omawianej regulacji.
Jak mantrę wykładowcy etyki i zasad wykonywania zawodu powtarzają aplikantom, że aplikant radcowski w takim samym stopniu jak radca prawny jest zobowiązany do przestrzegania zasad etyki związanych z wykonywaniem zawodu radcy prawnego. Różnice w wypełnianiu postanowień zawartych w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego wynikają tylko z odmienności w obowiązkach i uprawnieniach radców prawnych i aplikantów. Fundamentem prawidłowego wykonywania zawodu jest konieczność poszanowania zasad etyki tego zawodu. – Trudno wyobrazić sobie sytuację, aby aplikant, który w przyszłości będzie wykonywał zawód radcy prawnego, nie był zobowiązany do przestrzegania zasad etyki na równi z radcą. Dlatego twórcy Kodeksu Etyki Radcy Prawnego oprócz radców prawnych i prawników zagranicznych wpisanych na listę radców prawnych zobowiązują do jego przestrzegania w sposób odpowiedni także aplikantów.
Nie można odmówić jednak wątpliwości aplikantów czy nawet komentatorów w kwestii stosowania art. 11 KERP do aplikantów radcowskich, skoro ci nie wykonują jeszcze zawodu radcy prawnego. Biorąc jednak pod uwagę to, że – zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o radcach prawnych – celem aplikacji radcowskiej jest przygotowanie aplikanta do należytego i samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego, w tym przyswojenie zasad wykonywania zawodu, oraz to, że aplikanci radcowscy są członkami samorządu radców prawnych, należy stwierdzić, że aplikanci są w pełni związani dyspozycjami art. 11 KERP. Oznacza to, że muszą oni dbać o godność zawodu nie tylko przy wykonywaniu czynności zawodowych, lecz także w działalności publicznej i w życiu prywatnym, a naruszeniem przez nich godności zawodu jest w szczególności takie ich postępowanie, które mogłoby zdyskredytować ich w opinii publicznej lub podważyć zaufanie do zawodu radcy prawnego.
Potwierdzenie powyższej tezy możemy znaleźć w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie SDI 27/08, w którym uznano, że aplikant radcowski może i powinien ponosić odpowiedzialność dyscyplinarną za nienależyte wykonywanie zawodu aplikanta, za czyny sprzeczne ze ślubowaniem aplikanckim oraz za takie zachowanie w życiu publicznym i prywatnym, które jest sprzeczne z podstawowymi normami moralnymi, szacunkiem dla praw człowieka oraz dbaniem o godność zawodu, który ma w przyszłości wykonywać.
„Godność zawodu” jest pojęciem nieostrym i nie posiada swojej definicji. W doktrynie podkreśla się, że pojęcie to jest charakterystyczne dla zawodów zaufania publicznego oraz że godność zawodu jest kategorią normatywną zawsze związaną z konkretnym zawodem, a więc określenie treści tego pojęcia wymaga odwołania do charakterystyki konkretnych zawodów. Wychodząc z założenia, że wybór zawodu stanowi świadomą i odpowiedzialną decyzję zawierającą również motywacje etyczne, godność zawodowa jawi się jako nieodłączny element samego zawodu. Polega na poszanowaniu tożsamości społecznej – w kontekście ról społecznych oraz norm etyki i cech charakterystycznych danego zawodu. Jeżeli więc zachowanie jednostki jako przedstawiciela zawodu będzie znacznie odbiegało od przyjętego wzorca, to uchybi ona swojej godności zawodowej. (por. T. Jaroszyńki, A. Sękowska, P. Skuczyńki, Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz, Warszawa 2022).
W art. 11 ust. 2 KERP czytamy, że uchybieniem godności zawodu radcy prawnego jest w szczególności takie postępowanie radcy prawnego, które mogłoby zdyskredytować go w opinii publicznej lub podważyć zaufanie do zawodu radcy prawnego. Przepis ten także nie definiuje „godności zawodu”, lecz stanowi opisową próbę przybliżenia tego, czym jest „uchybienie” godności zawodu. Warto także pamiętać, że sformułowania, którymi posłużył się uchwałodawca dla zobrazowania tego, czym jest uchybienie (naruszenie) godności zawodu, są nie mniej nieprecyzyjne niż samo pojęcie godności zawodu. Nakazują one bowiem odwoływać się do stanów hipotetycznych („mogłoby zdyskredytować”, „mogłoby […] podważyć zaufanie”) oraz do ustaleń trudnych do obiektywnego uzyskania (pogląd „opinii publicznej”). W praktyce odwoływanie się do cytowanego przepisu oznacza konieczność rezygnacji z jakiejkolwiek obiektywizacji i oparcie się wyłącznie na subiektywnych ocenach, gdyż w toku postępowania dyscyplinarnego nikt nie będzie w stanie prowadzić poprawnych metodologicznie badań socjologicznych weryfikujących lub falsyfikujących spełnienie się owych przesłanek (por. Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz 2023, wyd. 4, red. T. Scheffler).
