OBSiL co miesiąc analizuje kilkadziesiąt projektów aktów prawnych
i przygotowuje do nich opinie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich,
przygotowane w okresie styczeń–luty 2025 r.
n Stanowisko dotyczące rozporządzenia w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (B766) oraz rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (B768)
Kierunkowo pozytywnie oceniono przedstawione projekty, zaznaczając jednocześnie, że nie dezaktualizuje to w żaden sposób uwag o zaniżaniu stawek i określeniu wysokości opłat za usługi pomocy prawnej radców prawnych w całkowitym oderwaniu od cen rynkowych i nie znosi postulatów dotyczących jak najpilniejszego przystąpienia do prac nad systemowym i kompleksowym uregulowaniem kwestii wynagradzania pełnomocników za pomoc prawną świadczoną z urzędu.
n Opinia do projektu ustawy o instrumentach wspieranego podejmowania decyzji (UD80)
W opinii co do zasady pozytywnie oceniono wprowadzenie do systemu prawa nowych rozwiązań, opartych na zastąpieniu ubezwłasnowolnienia tak zwanym wspieranym podejmowaniem decyzji, jednocześnie wskazując, że istotne jest zapewnienie im spójności i wzajemnego uzupełniania. Wskazano, że przepisy te słusznie realizują postulat międzynarodowych standardów w zakresie ochrony osób z niepełnosprawnościami, jednak część proponowanych zmian w zakresie wprowadzenia nowej instytucji wsparcia w podejmowaniu decyzji jest niespójna systemowo i nieczytelna. W opinii przedstawione zostały szczegółowe uwagi w zakresie poszczególnych rozwiązań przewidzianych projektem.
n Opinia w przedmiocie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o udzieleniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy nr 924)
Negatywnie oceniono przedłożony projekt ustawy, wskazując, że nie zasługuje on na wprowadzenie do porządku prawnego w obecnej formie. Podkreślono, że jego wadliwość jest tak daleko idąca, że brak jest możliwości wprowadzenia poprawek umożliwiających jego uzgodnienie z normami prawa międzynarodowego i krajowego przy zachowaniu jego integralności i intencji projektodawcy.
n Dwie opinie w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (UD 143)
W projekcie przewidującym wprowadzenie komunikacji dwustronnej przez Portal Informacyjny Sądów Powszechnych co do zasady pozytywnie oceniono ideę umożliwienia wnoszenia pism procesowych przez Portal Informacyjny.
n Opinia do projektu ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną (UC21, tzw. wdrożenie DSA), ze szczególnym uwzględnieniem zmian wprowadzonych do projektu po drugiej turze konsultacji, tj. po 19 lipca 2024 r.
Jak wskazano w opinii, proponowane w projekcie ustawy rozwiązania normatywne w zdecydowanej części nie nasuwają wątpliwości w zakresie ich zgodności z regulacjami konstytucyjnymi i międzynarodowymi, jednak zastrzeżenia natury konstytucyjnej i międzynarodowej budzi generalny wybór przez projektodawcę nakazowego trybu administracyjnego w ramach działań przeciwko nielegalnym treściom, a nie trybu sądowego oraz w ramach pierwotnego wyboru powierzenie kontroli nad decyzjami Prezesa UKE sądom administracyjnym, a nie sądom powszechnym. W opinii postulowano rozważenie wprowadzenia trybu sądowego, który oceniono jako lepiej przystosowany do realnego spełnienia wymogów konstytucyjnych i międzynarodowych w obszarze ochrony wolności wypowiedzi w przestrzeni internetowej, jak również zawężenie zakresu przedmiotowego proponowanych w projekcie nakazów, wskazując, że obecny zakres „nielegalnych treści”, obejmujący też „bezprawne naruszenie dóbr osobistych”, jest zbyt szeroki w kontekście celów rozporządzenia. Wskazano dodatkowo, że przy pozostawieniu obecnych rozwiązań projektu proponowane regulacje powinny być stosowane z zachowaniem wszystkich materialnych elementów zasady proporcjonalności przez Prezesa UKE i zachowaniem wszystkich szczegółowych elementów dotyczących wydawanych nakazów zawartych w Konstytucji RP, standardach międzynarodowych oraz w rozporządzeniu, a także poszerzenia kognicji sądów administracyjnych w zakresie kontroli nad decyzjami Prezesa UKE o elementy materialne zasady proporcjonalności.
n Opinia dotycząca projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania przez Sąd Najwyższy spraw związanych z wyborami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyborami uzupełniającymi do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonymi w 2025 r. (druk senacki nr 253)
We wnioskach opinii wskazano, że projektowana ustawa wychodzi naprzeciw oczekiwaniom związanym z koniecznością wypełnienia treści orzeczeń trybunałów europejskich, wskazujących na zasadnicze wątpliwości związane z istnieniem oraz funkcjonowaniem Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, powierzając – w założeniu – orzekanie o ważności wyborów sędziom, których legalność powołania nie budzi wątpliwości. Powierzenie sędziom SN najstarszym stażem rozstrzygnięcia o ważności wyborów Prezydenta RP oceniono jako próbę zapobieżenia powstaniu chaosu prawnego w sytuacji, w której rozstrzygnięcie takie byłoby wydane przez organ, którego status prawny, jak i skład budzi poważne wątpliwości.
Anna Grudzińska
