W komisjach
Sejm przeprowadził pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (druk sejmowy nr 1242). Przedłożony projekt ustawy wprowadza dwie kluczowe zmiany, które mają na celu poprawę dostępności wymiaru sprawiedliwości dla przedsiębiorców. Pierwsza zmiana dotyczy obniżenia górnej granicy opłaty stosunkowej z 200 tys. zł do 100 tys. zł w sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu ponad 20 tys. zł. Dotychczasowa wysokość opłaty została uznana przez wnioskodawcę za zbyt wysoką i nie gwarantowała wszystkim podmiotom rzeczywistego prawa do sądu. Druga istotna zmiana polega na uchyleniu art. 103 ust. 2 i 3 dotyczących zwolnienia od kosztów sądowych spółek handlowych. Dotychczasowe przepisy wymagały od spółek ubiegających się o zwolnienie wykazania, że ich wspólnicy lub akcjonariusze nie mają dostatecznych środków na zwiększenie majątku spółki lub udzielenie pożyczki. Rozwiązanie to było krytykowane za naruszanie autonomiczności majątku spółki od majątku wspólników i faktyczne ograniczanie prawa do sądu przez pozorność instytucji zwolnienia. Powyższe rozwiązania mają wejść w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, a przedmiotowy projekt jest procedowany jako deregulacyjny i został skierowany do Komisji ds. Deregulacji w celu rozpatrzenia.
Sejm prowadzi prace nad rządowym projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1304), który wprowadza kompleksową cyfryzację postępowania cywilnego przez obowiązkowe składanie określonych pism przez Portal Informacyjny przez profesjonalnych pełnomocników (adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych, Prokuratorię Generalną i prokuratorów) z rocznym okresem przejściowym do marca 2027 r. Katalog pism, które będą składane obowiązkowo przez portal, obejmie m.in. zgłoszenie się do udziału w sprawie, wypowiedzenie pełnomocnictwa, oświadczenie o mediacji, apelację, zażalenie czy też wnioski o nadanie klauzuli wykonalności. Projekt ustawy obejmuje także uchylenie art. 130¹a k.p.c., eliminując nadmierny formalizm, oraz modyfikację zasad wymiany pism między pełnomocnikami z odejściem od obowiązkowego oświadczania o doręczeniu na rzecz kontroli sądowej w przypadku wątpliwości. W projekcie wprowadza się także automatyczną wymianę pism przez portal oraz możliwość elektronicznego poświadczania dokumentów. Ponadto projekt zawiera rozwiązania znacząco wzmacniające mediację – przez obligatoryjne kierowanie do mediacji w sprawach budowlanych przed pierwszym posiedzeniem, możliwość podpisania ugody kwalifikowanym podpisem elektronicznym oraz uproszczenie właściwości sądu (zawsze sąd rejonowy). W projekcie ustawy przewidziano także nowelę Kodeksu cywilnego, w której dano możliwość składania przez osoby fizyczne będące przedsiębiorcami oświadczenia o charakterze zawodowym/pozazawodowym umowy z ochroną przed uzależnianiem zawarcia umowy od takiego oświadczenia. Projekt został skierowany do Komisji Nadzwyczajnej ds. Zmian w Kodyfikacjach w celu rozpatrzenia.
Uchwalone ustawy
Sejm przeprowadził trzecie czytanie ustawy o zmianie ustawy – Prawo restrukturyzacyjne oraz niektórych innych ustaw (pierwotny druk sejmowy nr 1263). Przedmiotowa ustawa wprowadza kompleksową reformę prawa restrukturyzacyjnego, implementując dyrektywę UE 2019/1023 o restrukturyzacji zapobiegawczej. Nowością jest wprowadzenie testu zaspokojenia, który nadzorca lub zarządca ma sporządzać już na początku postępowania, zawierającego wycenę przedsiębiorstwa w trzech scenariuszach: realizacji planu restrukturyzacyjnego, sprzedaży jako całości w upadłości oraz sprzedaży poszczególnych składników majątku. Test ma umożliwić wierzycielom świadomą ocenę opłacalności przyjęcia układu, przy czym wyłączono go dla mikroprzedsiębiorców. Druga fundamentalna zmiana dotyczy wprowadzenia mechanizmu cramdown, pozwalającego na zatwierdzenie układu wbrew sprzeciwowi niektórych grup wierzycieli, przy zastosowaniu zasady bezwzględnego pierwszeństwa i z wymogiem poparcia większości grup. Ustawa wprowadza także obligatoryjny podział wierzycieli na grupy według kategorii interesów, z wydzieleniem odrębnych grup dla wierzycieli zabezpieczonych, pracowników czy rolników. Znaczącej zmianie ulega pozycja wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo – ich wierzytelności mają być bezwzględnie objęte układem, przy jednoczesnej ochronie przed zmianą sposobu zaspokojenia bez ich zgody. Ustawa wzmacnia transparentność przez obowiązek sporządzenia kluczowych dokumentów co najmniej 30 dni przed głosowaniem oraz możliwość składania zastrzeżeń przez uczestników postępowania. Dodatkowo wprowadza się obowiązek gromadzenia i przekazywania Komisji Europejskiej danych statystycznych o postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Ustawa została przekazana do Senatu w celu rozpatrzenia.
Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (pierwotny druk sejmowy nr 1264), która wprowadza cyfryzację postępowania karnego przez rozszerzenie funkcjonalności portalu informacyjnego o możliwość składania pism przez profesjonalnych pełnomocników. Ustawa umożliwia prokuratorom, obrońcom i pełnomocnikom będącym adwokatami lub radcami prawnymi oraz Prokuratorii Generalnej wnoszenie określonych pism procesowych za pośrednictwem portalu, w tym wniosków o sporządzenie uzasadnienia wyroku, środków odwoławczych oraz odpowiedzi na środki odwoławcze. Wprowadzono obowiązek wskazywania numeru wpisu na właściwą listę zawodową oraz wymaganie opatrywania pism kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub osobistym. Ustawa rozszerza również możliwości doręczeń elektronicznych na strony postępowania, które dobrowolnie wybiorą taki sposób komunikacji z sądem. Wprowadzono fakultatywne rozwiązania umożliwiające elektroniczną komunikację z organami zagranicznymi w sprawach ekstradycyjnych i pomocy prawnej. Projekt zawiera także istotne zmiany w procedurach przekazywania orzeczeń do wykonania, szczególnie w stosunkach z Ukrainą, gdzie wprowadzono bezpośredni tryb komunikacji między sądami a organami ukraińskimi z fakultatywnym udziałem Ministra Sprawiedliwości. Ustawa została przekazana do Senatu w celu rozpatrzenia.
Izba zdecydowała o uchwaleniu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (pierwotny druk sejmowy nr 1234) zawierającej jedną istotną zmianę dotyczącą terminu na złożenie oświadczenia o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa przez rozwiedzionego małżonka. Ustawa wydłuża termin na złożenie tego oświadczenia z trzech miesięcy do jednego roku od chwili uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie. Jak czytamy w uzasadnieniu do przedłożonej zmiany, „dotychczasowy trzymiesięczny termin stwarzał liczne problemy praktyczne, gdyż prawomocne wyroki rozwodowe nie zawsze były doręczane do urzędów stanu cywilnego w tym okresie, co zmuszało zainteresowanych do korzystania z bardziej wymagającego, dłuższego i droższego trybu administracyjnej zmiany nazwiska. Dodatkowo emocje związane z postępowaniem rozwodowym oraz przyczyny niezależne od zainteresowanych, takie jak choroba, często uniemożliwiały skorzystanie z uprawnienia w tak krótkim czasie”. Ustawa zawiera również przepis przejściowy, który wydłuża do roku terminy, które nie upłynęły przed wejściem w życie nowych regulacji. Ustawa została podpisana przez Prezydenta RP i ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Wejście w życie
W dniu 11 lipca 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 maja 2025 r. o zmianie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. z 2025 r. poz. 758), która wprowadza obowiązek publikacji przez deweloperów cen mieszkań i domów na własnych stronach internetowych przez cały okres sprzedaży. Nowe przepisy wymagają podawania aktualnych cen za metr kwadratowy, kosztów pomieszczeń przynależnych oraz innych opłat, a także informowania o wszelkich zmianach cen i zachowania historii cennika. Adres strony będzie musiał zostać zamieszczony w materiałach reklamowych. W przypadku rozbieżności między ceną na stronie a tą w umowie nabywca będzie miał prawo żądać sprzedaży po korzystniejszej cenie. Deweloperzy będą codziennie przekazywać dane cenowe ministrowi właściwemu do spraw informatyzacji, który ma publikować je w ogólnodostępnym portalu danych jako dane o wysokiej wartości. Naruszenie obowiązków określonych w ustawie ma być praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów. Dodatkowo deweloperzy prowadzący sprzedaż przed wejściem w życie ustawy mają mieć dwa miesiące na dostosowanie się do nowych wymogów.
13 lipca 2025 r. to początek obowiązywania ustawy z dnia 21 maja 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego (Dz.U. z 2025 r. poz. 769). Ustawa jest kompleksową nowelizacją prawa gospodarczego, będącą pierwszym etapem szeroko zakrojonej reformy deregulacyjnej. Nowelizacja, przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii, obejmuje ponad 40 zmian w 25 ustawach, mających na celu ograniczenie biurokracji i wsparcie mikro-, małych oraz średnich firm. Najważniejsze rozwiązania to skrócenie maksymalnego czasu kontroli mikroprzedsiębiorców z 12 do 6 dni roboczych oraz obowiązek wcześniejszego przekazania listy wymaganych dokumentów. Przedsiębiorcy zyskali także możliwość zgłaszania sprzeciwu wobec czynności kontrolnych bez przerywania procedury. Zniesiono także ograniczenia dotyczące form prowadzenia działalności rzemieślniczej, umożliwiając prowadzenie zakładów w formie spółek kapitałowych pod warunkiem obecności wykwalifikowanego wspólnika. Wprowadzono też obowiązkową elektroniczną obsługę spraw przed Krajową Izbą Odwoławczą, co przyspieszy rozpatrywanie skarg. Wprowadzona w ustawie zasada one in, one out wymaga, by każda nowa regulacja nakładająca obowiązki na przedsiębiorców była równoważona zniesieniem innego obciążenia. Ustawa przewiduje również zwolnienie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców z opłat sądowych oraz refundację kosztów kształcenia młodocianych pracowników. Większość przepisów weszła w życie 13 lipca 2025 r., wybrane regulacje natomiast, w tym dotyczące kontroli podatkowych, zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2026 r. Zmiany w postępowaniu przed KIO wejdą w życie dziewięć miesięcy po ogłoszeniu ustawy w Dzienniku Ustaw.
Łukasz Nykiel
