OBSiL co miesiąc analizuje kilkadziesiąt projektów aktów prawnych i przygotowuje do nich opinie. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich, przygotowane w okresie maj–czerwiec 2025 r.
Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym i niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1186)
Zgodnie z uzasadnieniem projektu jego celem jest zwiększenie profesjonalizmu i fachowości w nadzorowaniu majątku publicznego. Projekt koncentruje się w szczególności na podniesieniu wymogów kwalifikacyjnych i zaostrzeniu kryteriów wykluczających dla kandydatów do rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa. W konkluzji opinii Ośrodka stwierdzono, że projekt zawiera rozwiązania sprzyjające profesjonalizacji zarządzania mieniem państwowym. Wskazano również, że niektóre z norm wymagają weryfikacji ich zgodności z zasadą proporcjonalności i z powszechnym standardem ochrony danych osobowych. Zwrócono uwagę na celowość skoordynowania zmian ustawowych ze stosowaniem Kodeksu dobrych praktyk nadzoru właścicielskiego.
Opinia w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu prac legislacyjnych: UD50)
W opinii wskazano na trzy obszary regulowane przez projekt, tj. dalszy rozwój procesu informatyzacji Krajowego Rejestru Sądowego, rozszerzanie katalogu podmiotów, dla których akta rejestrowe prowadzi się w systemie teleinformatycznym, oraz rolę i kompetencje Ministra Sprawiedliwości w procesie informatyzacji Krajowego Rejestru Sądowego. Projekt oceniony został w opinii jako wpisujący się w założenia strategii dalszego rozwoju elektronizacji i informatyzacji polskiego sądownictwa powszechnego, a także stopniowego odchodzenia od papierowej postaci akt sądowych. Wskazano, że jest to kierunek pożądany, zmierzający do ograniczenia kosztów i czasu związanego z obiegiem akt tradycyjnych, w związku z czym oceniono projekt pozytywnie w zakresie dwóch pierwszych ww. obszarów, wskazując jednocześnie na wątpliwości co do zgodności z ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych w zakresie trzeciego obszaru, tj. roli i kompetencji Ministra Sprawiedliwości w procesie informatyzacji Krajowego Rejestru Sądowego.
Opinia do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 28 kwietnia 2025 r. (numer z wykazu prac legislacyjnych: UDER5)
Projekt przewiduje przede wszystkim zmiany w zakresie informatyzacji postępowania cywilnego przez rozszerzenie możliwości wykorzystania portalu informacyjnego na potrzeby wnoszenia pism procesowych przez zawodowych pełnomocników, jak również na potrzeby wzajemnych, bezpośrednich doręczeń między pełnomocnikami. W opinii wskazano, że projektowane zmiany mają charakter pilotażowy, wyrażający się przede wszystkim w podmiotowych i przedmiotowych ograniczeniach składania pism procesowych za pośrednictwem portalu informacyjnego. Wskazano jednocześnie, że pilotażowy charakter zmian można w pełni zaakceptować, a także zgłoszono szereg uwag szczegółowych do projektu.
Opinia w przedmiocie projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (druk sejmowy nr 1272)
Projekt wprowadza do ustawy przepis przesądzający, że do wszystkich umów, których skutkiem ostatecznym jest przeniesienie własności nieruchomości powstałej w wyniku przedsięwzięcia deweloperskiego, stosuje się przepisy o rękojmi przy sprzedaży. W opinii zmianę tę oceniono jako uzasadnioną ze względu na to, że usuwa nieuprawnioną różnicę w standardzie ochrony nabywców lokali mieszkalnych, domów jednorodzinnych i lokali użytkowych, wzmacnia poziom ochrony nabywców, a także znosi wątpliwości dotyczące podstawy prawnej rękojmi, wskazując, że jest nią rękojmia za wady rzeczy sprzedanej.
Opinia do projektu ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych (druk sejmowy nr 1184)
W konkluzjach opinii wskazano, że opiniowany projekt jest odpowiedzią na wieloletnie postulaty interesariuszy rynku zamówień publicznych w zakresie wykreowania ram prawnych dla systemu certyfikacji wykonawców zamówień publicznych. Za dyskusyjne uznano umożliwienie dokonania w toku procesu certyfikacji „ogólnej” procedury self-cleaningu, w oderwaniu od realiów konkretnego postępowania. Niezależnie jednak od sformułowanych w opinii uwag i wątpliwości zaznaczono, że projekt jest odpowiedzią na wciąż istniejącą potrzebę odformalizowania procedur ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego, przy pozostawieniu jednakże mechanizmów prawnych umożliwiających zamawiającym weryfikację podmiotową wykonawców, w celu udzielenia zamówienia temu z nich, który daje rękojmię należytego jego wykonania.
Stanowisko do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (numer z wykazu prac legislacyjnych: B895) oraz do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (numer z wykazu prac legislacyjnych: B897)
W stanowisku pozytywnie oceniono przedstawione w obu projektach rozwiązania co do podwyższenia opłat, jednakże wskazano jednocześnie, że te słuszne zmiany będą dotyczyć niewielkiego tylko procenta całości spraw, którymi na co dzień zajmują się radcowie prawni. Z tego względu oceniono projektowane zmiany jako kierunkowo dobrą, ale wpadkową i wycinkową poprawę systemu. Wskazano przy tym, że aktualne pozostają uwagi środowiska prawniczego o systemowym zaniżaniu poszczególnych stawek i utrzymaniu wysokości opłat za usługi pomocy prawnej radców prawnych w oderwaniu od cen rynkowych i zaapelowano o jak najpilniejsze przystąpienie do prac nad systemowym i kompleksowym uregulowaniem kwestii wynagradzania pełnomocników za pomoc prawną świadczoną z urzędu.
Sygnalizacja dotycząca zmiany w projekcie ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym oraz ustawy – Prawo oświatowe w zakresie sposobu regulacji zwolnienia radców prawnych i adwokatów od realizacji obowiązków informacyjnych mających być elementem systemu ochrony małoletnich
Postuluje się, aby w zakresie prawniczych zawodów zaufania publicznego wyłączenie obowiązków, o których mowa w art. 21d i art. 21e aktualnej wersji projektu, miało charakter wyraźny.
Opinia do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (numer z wykazu prac legislacyjnych: UDER32)
Zgodnie z uzasadnieniem projektu projektowana nowelizacja wprowadza rozwiązania, które w ocenie projektodawcy umożliwią przyspieszenie i zwiększenie efektywności postępowań prowadzonych przed sądami administracyjnymi. Większość proponowanych zmian została w opinii oceniona pozytywnie, jednak do części z nich zgłoszono też istotne zastrzeżenia, w tym do wyłączenia możliwości wnoszenia skargi kasacyjnej przez organizację społeczną działającą na prawach strony (nowelizacja art. 173) oraz do wprowadzenia możliwości zwrotu wpisu od zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji w przypadku uwzględnienia każdego zażalenia (nowelizacja art. 232).
Anna Grudzińska
