28 października Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw (nowelizacja)1 i przekazał ją do Senatu.
W momencie pisania tego artykułu nie odbyło się jeszcze posiedzenie izby wyższej, nieznane są również dalsze losy nowelizacji w Sejmie oraz ostateczna decyzja prezydenta co do niej. Wprowadza ona głównie rozwiązania dotyczące uszczelnienia systemu podatku dochodowego, jak również atrakcyjne zmiany w ustawie o ryczałcie oraz zmiany w przepisach o cenach transferowych[1]. Wyższe wpływy do Skarbu Państwa ma zapewnić przede wszystkim nadanie podmiotowości na gruncie CIT dotychczas transparentnym podatkowo spółkom komandytowym oraz niektórym spółkom jawnym.
KTO STOI ZA SPÓŁKAMI KOMANDYTOWYMI?
Wbrew licznym negatywnym głosom płynącym ze strony przedsiębiorców oraz profesjonalistów obsługujących na co dzień biznes (w tym także od radców prawnych[2]) ustawodawca uzasadnia wprowadzane zmiany tym, że chce uniemożliwić wykorzystywanie sp. k. przez duże przedsiębiorstwa (w szczególności międzynarodowe) do niedopuszczalnej, zdaniem Ministerstwa Finansów (MF), optymalizacji podatkowej. Tymczasem, jak wynika z przeprowadzonych na rynku analiz, na ok. 43 tys. sp. k. prowadzących aktywnie działalność gospodarczą blisko 92% to biznesy osób fizycznych pochodzących z Polski, a udział zagranicznych wspólników w łącznej liczbie wszystkich wspólników sp. k. wynosi 0,4%[3].
?OPTYMALIZACJA PODATKOWA?
Zdaniem ustawodawcy działania potocznie zwane optymalizacją podatkową, których podstawową cechą jest fakt, iż o wyborze konkretnego sposobu przeprowadzenia danej transakcji czy formy prowadzenia działalności decydują wyłącznie, bądź w przeważającej mierze, przepisy prawa podatkowego, są przez niego niepożądane, ponieważ naruszają politykę podatkową, mają się opłacać przede wszystkim dużym przedsiębiorstwom (zdatnym ponieść koszty obsługi procesu optymalizacyjnego) oraz zaburzają równowagę konkurencyjną podmiotów na rynku[4]. Nowelizacja jest procedowana w momencie zarówno wielkiej fali popularności sp. k. (która wg danych GUS była na koniec 2019 r. drugą formą spółek handlowych pod względem liczby podmiotów zarejestrowanych w Polsce, zaraz po sp. z o.o.)[5], jak i w dobie pełzającej narodowej kwarantanny. Nie dziwi zatem wynik ankiety przeprowadzonej wśród 400 właścicieli sp. k., w świetle której najbardziej zaniepokojeni zmianami są mikro- i mali przedsiębiorcy[6].
To, co nie podoba się MF, to również bardzo częste, według wiceministra Jana Sarnowskiego[7], zjawisko
w postaci unikania podatków przez sp. k. poprzez działanie w formie hybrydowych połączeń ze spółkami z o.o., które w uzasadnieniu projektodawca nazywa wręcz ?rozpoznanym wehikułem optymalizacyjnym?. Zalety takich hybryd są rzeczywiście duże, ponieważ polski przedsiębiorca będący komandytariuszem w sp. k., w której komplementariuszem jest sp. z o.o., korzysta z elastyczności i transparentności podatkowej sp. k., przy jednoczesnym zapewnieniu jak największego poziomu bezpieczeństwa dla swojej rodziny dzięki przerzuceniu odpowiedzialności na sp. z o.o. Jednakże nazywanie prowadzenia biznesu w takiej formie prawnej ?unikaniem podatków? przez sp. k. kłóci się z wypowiedziami najważniejszych sądów w Polsce, które stwierdzają wprost, że ?nie ma żadnych podstaw do przyjmowania zasady, w myśl której podatnik powinien zawsze regulować swoje stosunki cywilnoprawne w sposób najbardziej korzystny z punktu widzenia interesów fiskalnych państwa?[8], jak również to, że ?z żadnej normy prawnej nie można wyprowadzić zasady nakładającej na podatnika obowiązek działania dla powstania zobowiązania podatkowego w najwyższej możliwej wysokości?[9]. NSA stwierdził ponadto, że jeśli obowiązujący porządek prawny daje podatnikowi wybór kilku legalnych konstrukcji do osiągnięcia swoich celów gospodarczych, to wybór najkorzystniejszego podatkowego rozwiązania nie może być traktowany jako obejście prawa[10].
NOWE PRZEPISY
Zgodnie z nowymi przepisami dochód w sp. k. będzie zatem najpierw opodatkowany podatkiem CIT w odpowiedniej stawce, tj. 9% lub 19%. Następnie komplementariusz zapłaci zryczałtowany podatek dochodowy od udziału w zyskach osób prawnych w wysokości 19%, przy czym pomniejszy go o kwotę odpowiadającą iloczynowi procentowego udziału komplementariusza w zysku sp. k. i podatku należnego od jej dochodu (ale nie więcej niż o kwotę CIT zapłaconego przez sp. k.). W efekcie komplementariusz może uniknąć podwójnego opodatkowania CIT. Należy przy tym pamiętać, że tak opodatkowany dochód w przypadku komplementariusza będącego sp. z o.o., gdyby miał zostać wypłacony w formie dywidendy, podlegałby kolejnemu opodatkowaniu tym samym zryczałtowanym 19-proc. podatkiem dochodowym.
Dla komandytariuszy ustawodawca wprowadził przedmiotowe zwolnienie od podatku dochodowego kwoty stanowiącej 50% przychodów uzyskanych przez komandytariusza z tytułu udziału w zyskach w sp. k. mającej siedzibę lub zarząd na terytorium RP, nie więcej jednak niż 60 tys. zł w roku podatkowym (nowy art. 22 ust. 4e CIT). Nie będzie jednak z niego mógł skorzystać taki komandytariusz, który: posiada co najmniej 5% udziałów/akcji w spółce kapitałowej będącej komplementariuszem w tej sp. k., jest członkiem zarządu spółki kapitałowej będącej komplementariuszem w tej sp. k., lub spółki kapitałowej posiadającej co najmniej 5% udziałów/akcji w spółce kapitałowej będącej komplementariuszem w tej sp. k., lub jest podmiotem powiązanym z członkiem zarządu lub wspólnikiem spółki posiadającej co najmniej 5% udziałów/akcji w spółce kapitałowej będącej komplementariuszem w tej sp. k. Zarówno sama kwota zwolnienia, jak i wyżej wymienione obostrzenia czynią je w praktyce mało atrakcyjnym.
Ukłonem w stronę przedsiębiorców jest wprowadzony na sam koniec prac art. 12 ust. 2 nowelizacji, dzięki któremu sp. k. może postanowić, że nowe przepisy o PIT i CIT stosuje się do niej dopiero od 1 maja 2021 r., podczas gdy nowelizacja wchodzi w życie 1 stycznia 2021 r.
BECZKA DZIEGCIU Z ŁYŻKĄ MIODU
Nowelizacja zakłada również pewne atrakcyjne dla podatników zmiany, w tym zwłaszcza podwyższenie limitu przychodów uprawniających do stosowania preferencyjnej 9-proc. stawki CIT z obecnych 1,2 mln euro do 2 mln euro. Z kolei w ustawie o ryczałcie rozszerzono grupę podatników, którzy będą mogli skorzystać z tej formy opodatkowania (w tym m.in. o radców prawnych), oraz zwiększono limit przychodów warunkujących wybór ryczałtu z 250 tys. euro obecnie do 2 mln euro. Ponadto MF potwierdziło, że w myśl nowych przepisów ryczałtem według dwóch stawek (8,5% oraz 12,5% od nadwyżki przychodów ponad 100 tys. zł) będzie opodatkowana większość przychodów związanych z wynajmem oraz zakwaterowaniem niezależnie od tego, czy będzie to najem prywatny, czy też najem prowadzony w ramach działalności gospodarczej[11]. Wydaje się, że ze względów fiskalnych opisywane zmiany wejdą w życie w niezmienionym kształcie, co raczej nie zachęci przedsiębiorców do inwestycji czy zwiększania zatrudnienia w środku walki z pandemią.
[1]1?http://sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=642, data dostępu: 18 listopada 2020 r.
?Zob. uzasadnienie projektu ? http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/BDF758EADB7CC788C12585F300446898/%24File/642.pdf, data dostępu: 18 listopada 2020 r.
[2]?https://kirp.pl/stanowisko-krrp-z-dnia-3-pazdziernika-2020-r/, data dostępu:
18 listopada 2020 r.
[3]?https://crido.pl/press_info/objecie-spolek-komandytowych-cit-zwiekszy-obciazenia-kilkudziesieciu-tysiecy-polskich-przedsiebiorcow/, data dostępu: 18 listopada 2020 r. Analiza została przeprowadzona na podstawie informacji z baz danych
InfoCredit.
[4]?Zob. uzasadnienie projektu, ibidem.
[5]?https://edgp.gazetaprawna.pl/e-wydanie/57626,23-pazdziernika-2020/71791,Gazeta-
Prawna-Poradnik/739164,Piec-pomyslow-dla-spolek-komandytowych-na-wypadek-opodatkowania-CIT.html, data dostępu: 18 listopada 2020 r.
[6]?Wprowadzenie CIT dla spółek komandytowych grozi cięciem inwestycji i zatrudnienia ? https://zpp.net.pl/20196/, data dostępu: 18 listopada 2020 r.
[7]?https://www.rp.pl/Podatek-dochodowy/201019577-CIT-od-spolek-komandytowych-nieco-pozniej—od-1-maja-2021-r.html, data dostępu: 18 listopada 2020 r.
[8]?Por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2004 r., K 4/03 (uzasadnienie prawne ? punkt 1.8).
[9]?Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 31 grudnia 2003 r.) we Wrocławiu z 30 czerwca 2003 r., I SA/Wr 1183/00.
[10]?Ibidem.
[11]?https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1492065,wynajmujacy-nieruchomosci-w-ramach-biznesu-ryczalt.html, data dostępu: 18 listopada 2020 r.
